.jpg)
លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) នាពេលកន្លងមក។ រូបថត CCHR
ភ្នំពេញៈ របាយការណ៍របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន ៣ ដែលធ្វើការស្ទង់មតិក្នុងរយៈពេល ៤ ឆ្នាំចុងក្រោយបង្ហាញថា អ្នកឆ្លើយតបក្នុងចំនួនតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ដែលជឿជាក់ថា ពួកគេមានការយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន។ ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ថ្លែងថា លទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវអាស្រ័យលើគោលបំណងនៃការស្ទង់មតិ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំង ៣ រួមមានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) សមាគមអាដហុក និងមជ្ឈមណ្ឌលសាមគ្គីភាពបានធ្វើការស្ទង់មតិពលរដ្ឋទូទៅកាលពីខែមករា ដើមឆ្នាំ ២០២០ និងបានប្រៀបធៀបលទ្ធផលនេះជាមួយនឹងលទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិចំនួន ៣ ឆ្នាំជាប់គ្នាកន្លងមក។
ការស្រាវជ្រាវនេះពិនិត្យមើលលើការកើនឡើង និងការធ្លាក់ចុះនៃការយល់ដឹងសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ។ ការស្រាវជ្រាវនេះមានអ្នកឆ្លើយតបការស្ទង់មតិប្រមាណ ១ ០០០ នាក់។ តែនៅឆ្នាំ ២០២០ មានអ្នកចូលរួមឆ្លើយតិចជាងឆ្នាំមុនៗ។
បើតាមលទ្ធផលសង្ខេបនៃការស្ទង់មតិសាធារណជនចេញផ្សាយនៅសប្ដាហ៍នេះ បញ្ជាក់ថានៅឆ្នាំ ២០១៦, ២០១៨, ២០១៩, និងឆ្នាំ ២០២០ មានអ្នកឆ្លើយតបក្នុងចំនួនតិចតួចដែលជឿថាពួកគេមានការយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន។
សាធារណជនកាន់តែតិចជាងមុនយល់ថា ពួកគេមានសេរីភាពក្នុងការចូលរួមជាសមាគម ហើយពួកគេយល់ថា សេរីភាពក្នុងការចូលរួមក្នុងជីវភាពនយោបាយក៏មានតិចតួច។ អ្នកឆ្លើយតបតិចតួចយល់ថា ពួកគេមានសេរីភាពក្នុងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី ធ្វើកូដកម្ម ឬបាតុកម្មនិយាយដោយបើកចំហនៅទីសាធារណៈមានសុវត្ថិភាពក្នុងការរាយការណ៍ព័ត៌មាន និងបញ្ចេញមតិតាមបណ្ដាញសង្គម។
លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកា CCHR ថ្លែងតាមអ៊ីមែលថា គោលបំណងនៃការស្ទង់មតិនេះគឺធ្វើឡើងដើម្បីវាយតម្លៃថាតើពលរដ្ឋយល់ពីសិទ្ធិសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេកម្រិតណា។ លទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិនេះនឹងជួយបង្ហាញកាន់តែច្បាស់ពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា វិធីនៃការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើង និងការការពារ។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «ការរកឃើញដែលគួរឱ្យបារម្ភមួយនោះគឺថាការធ្លាក់ចុះនៃចំនួនមនុស្សដែលរាយការណ៍ថា ពួកគេបានយល់ពីសេរីភាពជាមូលដ្ឋាននៃការបញ្ចេញមតិ និងការជួបជុំ។ ឆ្នាំ ២០២០ គឺជាឆ្នាំដែលកម្រិតនៃការធ្លាក់ចុះអំពីការយល់ដឹងពីសិទ្ធិសេរីភាពបុគ្គលរាយការណ៍ធ្លាក់ចុះមិនធ្លាប់មានក្នុងនោះសេរីភាពនៃការជួបជុំត្រូវបានយល់ដឹងតិចតួចជាងគេ»។
លោកស្រីបន្តថា៖ «មានតម្រូវការចាំបាច់ក្នុងការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងដល់ការយល់ដឹងពីសិទ្ធិ និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋានក្នុងចំណោមសាធារណជនដូចមានចែងក្នុងច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិដើម្បីផ្ដល់លទ្ធភាពឱ្យពលរដ្ឋចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងសង្គម និងជួយឱ្យពួកគេទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលមានគណនេយ្យភាពសម្រាប់ការបរាជ័យរបស់ខ្លួនក្នុងការអនុវត្តសេរីភាពទាំងនេះ»។
លោកស្រីបញ្ជាក់ថា ការធ្លាក់ចុះកម្រិតយល់ដឹងអំពីសេរីភាពនេះត្រូវតែធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងវិញ ដើម្បីការពារកុំឱ្យមានការរួមតូចនៃលម្ហសម្រាប់ពលរដ្ឋ និងចុងក្រោយរួមតូចលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែលោក ជីន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ថ្លែងពីថ្ងៃទី ២០ តុលាថា លោកមិនអាចវាយតម្លៃអំពីភាពជឿទុកចិត្តលើការស្ទង់មតិនេះទេ ព្រោះវាអាស្រ័យទៅលើវិធីសាស្ត្រនៃការស្ទង់មតិ សំណួរសម្រាប់អ្នកឆ្លើយតប និងក្រុមអ្នកឆ្លើយតប។
លោកថ្លែងថា៖ «បើគាត់ជ្រើសរើសយកក្រុមគោលដៅមួយជាក់លាក់ដែលមាននិន្នាការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល ឬមួយក្រុមដែលគាំទ្រសកម្មភាពអនាធិបតេយ្យដែលរងនូវយន្តការច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាល នោះគាត់មុខជាឆ្លើយថា សេរីភាពនៃការជួបជុំការបញ្ចេញមតិឆ្លាក់ចុះ។ ប៉ុន្តែបើគាត់យកក្រុមផ្សេងដែលមិនមាននិន្នាការនយោបាយ ហើយគាំទ្រវិធានការច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការថែរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈពេលនោះលទ្ធផលនឹងឃើញផ្សេង»។
លោកថ្លែងថា ក្រសួងយុត្តិធម៌មិនមានការវាស់វែង ឬស្ទង់មតិជាលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រនៅឡើយទេអំពីការយល់ដឹងរបស់ពលរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែតាមរយៈយន្តការដែលមានស្រាប់ និងតាមរយៈការធ្វើការងារជាមួយពលរដ្ឋ លោកសង្កេតឃើញមានស្ថានភាព ២។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ទី ១ ប្រជាពលរដ្ឋដែលគាត់បំពានច្បាប់នោះគាត់អត់មានការយល់ដឹងពីច្បាប់មែន ដែលនាំឱ្យមានការធ្វើសកម្មភាព និងការអនុវត្តសិទ្ធិលើសព្រំដែនឈានទៅដល់ការបំពានច្បាប់ ដោយសារតែគាត់មិនដឹងច្បាប់។
ប៉ុន្តែក៏មាន ១ ក្រុមទៀតដែរ ដែលដឹង យល់ដែរ តែនៅតែបំពានទៀត។ គាត់ដឹងថា ទង្វើនោះបំពានច្បាប់ មិនមែនជាការអនុវត្តសិទ្ធិ ប៉ុន្តែគាត់ធ្វើដោយសារគាត់មានចេតនា ឬមានផែនការ ឬមានការរៀបចំចាត់ចែង ដោយការធានាអះអាងផ្សេងៗដែលជំរុញគាត់ឱ្យធ្វើសកម្មភាពទាំងអស់ហ្នឹង ទោះបីជាដឹងថាខុសច្បាប់ក៏ដោយ»៕
