រតនគិរីៈ ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ចំនួន​ ៥ អំពាវនាវ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ចាត់វិធានការ​ដើម្បី​បញ្ឈប់​ក្រុមហ៊ុន​ហ៊ងអានយ៉ាឡាយ​ (HAGL) ពី​ការឈូសឆាយដី និង​ផ្តល់​ដំណោះស្រាយ​សម្រាប់​ការខូចខាត ដល់​វប្បធម៌​របស់​ជនជាតិដើម​ភាគតិច​នៅ​ស្រុក​អណ្តូង​មាស​។ ប៉ុន្តែ​តំណាង​ក្រុមហ៊ុន និង​អាជ្ញាធរ​ខេត្ត​អះអាងថា មិនមែន​ជា​ការពិត ពីព្រោះ​ពលរដ្ឋ​ស្វាគមន៍​ចំពោះ​ការវិនិយោគ​របស់​ក្រុមហ៊ុន​នេះ​។

អង្គការ​ទាំង​ ៥ ​ក្នុង​នោះ​ក៏មាន​អង្គការ​សមធម៌​កម្ពុជា អង្គការ​សមាគម​ខ្មែរលើ និង​សមាគមយុវជន​ជនជាតិដើម​ភាគតិច​កម្ពុជា​ផងដែរ​បានចេញ​សេចក្តី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​រួម​ដោយ​អំពាវនាវ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​បញ្ឈប់​សកម្មភាព​ក្រុមហ៊ុន​ HAGL ពី​ការឈូសឆាយ​ដី​ដែល​ប៉ះពាល់​ដល់​ការរស់នៅ និង​វប្បធម៌​របស់​ជនជាតិដើម​ភាគតិច​នៅ​ខេត្តរតនគិរី​។

ក្នុង​សេចក្តី​ប្រកាស​របស់​អង្គការ​ទាំង​ ៥ ​ចេញ​ថ្ងៃទី​ ២៣ ខែ​ធ្នូ ឱ្យ​ដឹងថា មាន​សហគមន៍​ចំនួន​ ២ ​ភូមិ​ដែល​ក្រុមហ៊ុន​ទើប​ធ្វើការ​ឈូសឆាយ​ក្នុង​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ គឺ​សហគមន៍​ភូមិ​មុយ និង​សហគមន៍​ភូមិ​អ៊ីន​។ សហគមន៍​ភូមិ​មុយ​ត្រូវ​ក្រុមហ៊ុន HALG បាន​កាយ​យក​ដី​ពី​ភ្នំ​ដើម្បី​ចាក់​លុប​បំពេញ​ផ្លូវ​ទឹកអូរ​ធម្មជាតិ​ ២ ​កន្លែង គឺ​អូរអន្សោង និង​អូររ៉េក​នៅ​តំបន់​ភ្នំ​ប៉ាទូ​។

ចំណែក​សហគមន៍​ភូមិ​អ៊ីន​មាន​ការបារម្ភ​ចំពោះ​ការធ្វើ​របង​ព័ទ្ធជុំវិញ​តំបន់​ដីសើម ឬ​ច្រប់ ដែល​ជា​កន្លែង​សម្រាប់​អ្នកភូមិ​រក​បន្លែ​ធម្មជាតិ​។ សកម្មភាព​នៃ​ការបំផ្លាញ​នេះ​គឺ​រំលោភ​លើ​សេចក្តី​ណែនាំ​របស់​រដ្ឋបាលខេត្ត​រតនគិរី​ដែល​បញ្ជា​ឱ្យ​ក្រុមហ៊ុន​ប្រគល់​តំបន់​ទាំងនោះ​ឱ្យ​សហគមន៍​វិញ​។

លោក​ អៀង វុទ្ធី នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ​សមធម៌​កម្ពុជា​ឱ្យ​ដឹងថា បញ្ហា​ក្រុមហ៊ុន និង​ប្រជាពលរដ្ឋ នេះ​មិនមែន​ជា​ជម្លោះ​ថ្មី​ទេ ប៉ុន្តែ​លើក​នេះ​គឺជា​ការឈូសឆាយ​ថ្មី​លើ​តំបន់​ដែល​បាន​វាស់វែង​ហើយ ដោយ​គណៈកម្មការ​ចម្រុះ ដែលមាន​ថ្នាក់​ខេត្ត ក្រុមហ៊ុន និង​សហគមន៍​បាន​ចូលរួម​ដោយ​យល់ព្រម​ឯកភាព​គ្នា​នៅ​អំឡុងពេល​ដែល​ក្រសួង​មិនទាន់​សម្រេច​ជា​ផ្លូវការ តំបន់​ទាំងនោះ​ត្រូវ​រក្សា​ឱ្យនៅ​សភាព​ដើម​។

លោក​ថ្លែង​ថា​៖ «​ក្នុង​បញ្ហា​ហ្នឹង គឺ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ទាមទារ​ឱ្យ​ប្រគល់​តំបន់​ទាំងអស់​ហ្នឹង ជា​តំបន់​គោរពបូជា​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​វិញ ហើយ​ក្នុងពេល​ថ្មីៗ​នេះ ស្រាប់​តែ​ក្រុមហ៊ុន​គាត់​ធ្វើ​ការជីក​ភ្នំ ហើយ​និង​លុប​ប្រឡាយ​លុប​អូរ​ដែល​ពលរដ្ឋ​ប្រើប្រាស់​ហ្នឹង ក្រុមហ៊ុន​ទប់​យក​ទឹក អ៊ីចឹង​ទើប​មាន​បញ្ហា​សហគមន៍​គាត់​លើកឡើង​ហ្នឹង​»​។

បើតាម​លោក វុទ្ធី តំបន់​ទាំងនេះ​គឺជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​ផ្ទៃដី​សរុប​មាន ៧៤២,៦ ​ហិកតា (​ក្នុង​ចំណោម​តំបន់​ចំនួន ៦៤ ​កន្លែង​ផ្សេង​ពីគ្នា​ដែលមាន​សារៈសំខាន់​ខ្លាំង​ខាង​វប្បធម៌​) ដែល​ត្រូវ​បានកំណត់​សម្រាប់​ប្រគល់ជូន​សហគមន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ទាំង​ ១២ ភូមិ​វិញ​តាម​ប្រកាស​របស់​រដ្ឋបាលខេត្ត​ដោយ​ការប្រគល់​ដី​ទាំងនេះ កំពុង​រង់ចាំ​ការសម្រេច​ពី​ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និង​នេសាទ​។

ប៉ុន្តែ​លោក​ ថាច់ ហាប៊ិន តំណាង​ក្រុមហ៊ុន​ HAGL ​ខេត្តរតនគិរី​បាន​បដិសេធថា ក្រុមហ៊ុន​មិនបាន​ឈូសឆាយ​លុប​ប្រឡាយទឹក​ធ្វើឱ្យ​មាន​ការប៉ះពាល់​ដល់​ការរស់នៅ​របស់​ជនជាតិដើម​ភាគតិច​នៅ​ទីនោះ​ទេ​។ លោក​ថា​៖ «​យើង​អត់​មានបាន​ឈ្លានពាន​ទឹកដី​របស់​ជនជាតិដើម​ភាគតិច​ទេ មានតែ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ទេ ដែល​មក​បំពាន​លើដី​ក្រុមហ៊ុន ហើយ​កន្លងមក​យើង​បានធ្វើការ​ដោះស្រាយ​យោគយល់ ស្រុះស្រួល​គ្នា​អស់​ហើយ​គឺ​គ្មាន​បញ្ហា​អី​ទេ​» ។

លោក ម៉ឹង ស៊ីនាថ នាយក​រដ្ឋបាល និង​ជា​អ្នកនាំពាក្យ​រដ្ឋបាលខេត្ត​រតនគិរី អះអាងថា រឿង​ដែល​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​លើកឡើង​នោះ​ពីព្រោះ​ជនជាតិដើម​ភាគតិច​នៅ​តំបន់​នោះបាន​ស្វាគមន៍​ចំពោះ​ការអភិវឌ្ឍ​របស់​ក្រុមហ៊ុន​។

លោក​ថ្លែង​ថា៖ «​ប្រឡាយ​ហ្នឹង​គ្រាន់តែ​ជា​កូន​អូរ​តូច​មួយ មិនមែន​ជា​ផ្លូវទឹក​ធំដុំ​ដែល​គាត់​អាស្រ័យផល​យក​ទឹក​ប្រើប្រាស់​​នៅ​តំបន់​ហ្នឹង​ជាប្រចាំ​ថ្ងៃ​ទេ​។ អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​មួយចំនួន​ធ្វើការ​នៅ​តំបន់​ហ្នឹង ចេះតែ​ញុះញង់​រឿងតិច​ពង្រីក​ទៅជា​រឿង​ធំ អ៊ីចឹង​ទៅ​ហើយ​រឿង​បន្លែ​ធម្មជាតិ ឬ​ការទទួល​ផល​អនុផល​អី​របស់​ពលរដ្ឋ​នោះ​គឺ​អត់​ប៉ះពាល់​ទេ​»​។

យ៉ាងណាក្តី​លោក សេវ សើន តំណាង​សហគមន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​កាចក់ នៅ​ភូមិ​តាឡាវ ឱ្យដឹងថា ពលរដ្ឋ​នៅ​តំបន់​នោះ​ខ្លះ​ធ្វើស្រែ​ដាំ​ស្រូវ​នៅ​រដូវវស្សា និង​ខ្លះទៀត​ធ្វើ​ចម្ការ​មាន​ចម្ការ​ស្វាយចន្ទី និង​ដំឡូង​។ ការលុប​អូរ​ ឬ​ប្រឡាយទឹក​មិនមាន​បញ្ហា​ទេ​នៅ​រដូវប្រាំង ប៉ុន្តែ​អាច​ធ្វើឱ្យ​មាន​ការលិច​ដំណាំ​របស់​ពួកគាត់​នៅ​រដូវវស្សា​។ «​អ្វីដែល​ពួកខ្ញុំ​បារម្ភ​នោះ​គឺ​ខ្លាច​មានទឹក​ឡើង​លិច​ស្រែចម្ការ និង​ដំណាំ​នៅ​រដូវវស្សា​ដែល​បង្កឡើង​ដោយ​ការលុប​អូរ​ ឬ​ប្រឡាយ​នោះ​ទោះបី​ក្រុមហ៊ុន​សន្យាថា​នឹង​បំបែក​ទំនប់​វិញ នៅ​រដូវវស្សា​ក៏ដោយ​ហើយ​ពួក​ខ្ញុំ និយាយ​រួម​មិនចង់​ឱ្យ​ក្រុមហ៊ុន​មាន​ការឈូសឆាយ​ ឬ​ធ្វើ​សកម្មភាព​អ្វី​ឡើយ​»​។

បើ​តាម​លោក​ ម៉ឹង ស៊ីនាថ បញ្ហា​ទំនាស់​រវាង​ក្រុមហ៊ុន HAGL ​ជាមួយ​ជនជាតិដើម​ភាគតិច​ស្ថិត​នៅ​ក្នុងស្រុក​អណ្តូង​មាស រដ្ឋបាលខេត្ត ក៏ដូចជា​រដ្ឋបាល​ស្រុក​បាន​ចុះទៅ​ពន្យល់​ផ្សព្វផ្សាយ និង​សម្របសម្រួល​រួចរាល់​ហើយ ហើយ​ពលរដ្ឋ​ក៏បាន​យល់ព្រម​ដោយ​មិនមាន​ប្រតិកម្ម​អ្វី​នោះទេ​។

លោក​ថ្លែង​ថា​៖ «​ក្រោយពេល​យើង​ចុះ​ស្រាវជ្រាវ​មើល​ជាក់ស្តែង​ឃើញ​ថា មិនមាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​ពិតប្រាកដ​នៅ​តំបន់​ហ្នឹង​ទេ​។ បងប្អូន​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ពិតប្រាកដ​នៅ​តំបន់​ហ្នឹង​គឺ​គាត់ មិនចេះ​មានការ​ប្តឹងផ្ដល់​ ឬ​ញុះញង់​អី​ទេ​គឺ​គាត់​បន់​ឱ្យ​មាន​ការអភិវឌ្ឍ​នៅ​តំបន់​ហ្នឹង ដើម្បី​ងាយស្រួល​សម្រាប់​ពួកគាត់​មាន​ការងារ​ធ្វើ​រកចំណូល​បា​ ក្រៅពី​ធ្វើស្រែ ចម្ការ​»៕