ភ្នំពេញៈ ប្រវត្តិ និងមូលហេតុនៃការបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ឬដែនដីកូសាំងស៊ីនទៅវៀតណាមនឹងត្រូវលាតត្រដាងក្នុងសៀវភៅ «សត្រូវមិត្តភក្តិឯងៈ ផែនដី និងផែនទីកម្ពុជា-វៀតណាម (១៦២៣-២០១៥)» ដែលចងក្រងឡើងដោយលោក ឆាយ សុផល អ្នកកាសែតខ្មែរជើងចាស់ក្នុងគោលបំណងឲ្យអ្នកអានបានយល់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃជម្លោះកម្ពុជា វៀតណាម ចាកផុតពីការបោកប្រាស់របស់អ្នកនយោបាយខ្មែរ។
ទន្ទឹមនឹងការផ្តើមដាក់លក់សៀវភៅនៅតាមបណ្ណាគារ និងតូបសៀវភៅមួយចំនួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃសៅរ៍លោក ឆាយ សុផល អ្នកនិពន្ធសៀវភៅដែលជាអ្នកសារព័ត៌មានមានបទពិសោធជាង ២០ ឆ្នាំបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា ក្រៅពីដំណើររឿងប្រវត្តិសាស្ត្រសៀវភៅ «សត្រូវមិត្តភក្តិឯងៈ ផែនដី និងផែនទី កម្ពុជា-វៀតណាម (១៦២៣-២០១៥)» ដែលមានកម្រាស់ ៤០០ ទំព័រនេះក៏នឹងបង្ហាញពីជម្លោះផ្ទៃក្នុងកម្ពុជាស្តីពីព្រំដែន និងផែនទីដែលបានកើតមានមិនចេះចប់ពិសេសគឺជម្លោះដ៏ស្រួលស្រាល់ចុងក្រោយរបស់គណបក្សគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សប្រជាជនដែលនាំឲ្យផ្អើលដល់ឆាកអន្តរជាតិ។
បើតាមលោក ឆាយ សុផល ក្របមុខនៃសៀវភៅដែលលោកទើបនិពន្ធថ្មីនេះគឺបានរំលេចនូវតួអង្គសំខាន់ពីររូបគឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី ដែលជាកំពូលអ្នកនយោបាយមានឥទ្ធិពលក្នុងកម្ពុជា។ «ខ្ញុំគិតថាតួអង្គទាំងពីរកន្លងមកគឺសុទ្ធតែមានទឡ្ហីករណ៍ និងអំណះអំណាងរៀងខ្លួនចំពោះរឿងព្រំដែនកម្ពុជា វៀតណាម ប៉ុន្តែបក្សកាន់អំណាចបានលាក់លៀមបន្តិចនូវអ្វីដែលពួកគេថា ជាឯកសារសម្ងាត់របស់ជាតិមិនអាចបង្ហាញបានហើយធ្វើឲ្យមានការឈ្លោះទាស់ទែងគ្នាប៉ុន្តែក្រោយមកឯកសារទាំងនោះបានបញ្ចេញខ្ញុំគិតថាបើបញ្ចេញពីដំបូងគឺមិនមានរឿងអីនោះទេ»។
លោក សុផល បន្តថាសៀវភៅនេះបានបរិយាយពីជម្លោះប្រទាក់ក្រឡាគ្នាទាំងក្នុងចំណោមជនជាតិកម្ពុជា និងក្នុងចំណោមបរទេសដូចជាអាមេរិក អង់គ្លេស ចិន រុស្ស៊ី និងពួកសម្ព័ន្ធមិត្តផងដែរ ដែលដំបូងគឺជាមិត្តតែក្រោយមកក្លាយជាសត្រូវ និងសត្រូវក្លាយជាមិត្តដោយសារតែបញ្ហាផែនដី និងផែនទីកម្ពុជា ជាមួយវៀតណាមចាប់ពីឆ្នាំ ១៦២៣ រហូតមកដល់ឆ្នាំ ២០១៥ នេះហើយបញ្ហាទាំងនេះគឺមិនត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុងកម្មវិធីសិក្សានោះទេដែលនាំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមិនបានយល់ដឹង។
លោកថា៖ «បើគិតពីប្រវត្តិសាស្ត្រគឺខ្មែរបាត់មែនតាមរយៈការស្រាវជ្រាវរបស់ខ្ញុំនៅឆ្នាំ ១៩២៣ វៀតណាមបានខ្ចីទឹកដីពីខ្មែររយៈពេល ៥ ឆ្នាំហើយសុំពន្យារ ៥ ឆ្នាំទៀតក្រោយមកស្តេចខ្មែរគឺព្រះបាទជ័យជេដ្ឋាទី ២ បានសុគតខ្មែរព្យាយាមសុំមកវិញតែវៀតណាមមិនឲ្យខ្មែរក៏ពឹងសៀមហើយសៀមក៏ឈ្លោះជាមួយវៀតណាមក្រោយមកអាណានិគមបារាំងក៏កាត់ទឹកដីនោះឲ្យវៀតណាមព្រោះគេមានរដ្ឋបាលគ្រប់គ្រង និងមានពលរដ្ឋរស់នៅពេញលើដីនោះឆ្នាំ ១៩៤៩ បញ្ចប់អាណានិគមបារាំងទឹកដីកម្ពុជាក្រោមក៏នៅតែវៀតណាមគ្រប់គ្រង»។
តាមរយៈកិច្ចខិតខំចងក្រងឯកសារពាក់ព័ន្ធជាង ៣ ឆ្នាំមកនេះអ្នកកាសែតជើងចាស់រូបនេះបានអះអាងថាវាជាការលំបាកមួយ។
លោកបន្តថា៖ «ប្រទេសវៀតណាមត្រូវបានទទួលស្គាល់លើពិភពលោកអ៊ីចឹងវាពិបាកក្នុងការតស៊ូមតិទាមទារទឹកដីកម្ពុជាក្រោមត្រឡប់មកវិញអ៊ីចឹងហើយមូលហេតុនៃការចងក្រងសៀវភៅនេះគឺខ្ញុំសង្ឃឹមថាអ្នកនយោបាយខ្មែរនឹងឈប់បោកប្រាស់ប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយហើយងាកមុខអង្គុយទល់មុខគ្នាជាមួយអ្នកជំនាញរកនូវដំណោះស្រាយទាមទារទឹកដីកម្ពុជាមកវិញ»។
ក្រៅពីសាវតាររឿងនៃការបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមសៀវភៅរបស់លោក សុផល ក៏បានរំឭកឡើងនូវព្រឹត្តិការណ៍សង្គមជាច្រើនពាក់ព័ន្ធការកាត់ទោសមន្ត្រីខ្មែររឿងដកបង្គោលព្រំដែនករណីមន្ត្រីទូតវៀតណាមបង្កឲ្យខ្មែរធ្វើបាតុកម្មជម្លោះផ្កាភ្លើងបន្ទាប់ពីគណបក្សប្រឆាំងទៅពិនិត្យព្រំដែនចលាចលដោយសារផែនទីការចាប់ខ្លួនសមាជិកព្រឹទ្ធសភាបក្សប្រឆាំងរឿងព្រំដែនការដែលលោក ហ៊ុន សែន ហៅលោក សម រង្ស៊ី ថាជាមេចោរ និងការផ្ទៀងផ្ទាត់ផែនទីខ្មែរជាមួយបរទេសជាដើម៕
