.jpg)
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌។ ភ្នំពេញ ប៉ុសិ៍្ត
ភ្នំពេញ: ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០២ មកករណីប្រើអំពើហិង្សាដោយការកាត់ ទោសពីមហាជន បានកើតឡើងចំនួន ៧៣ លើក ក្នុងនោះករណីសម្លាប់ចំនួន ៥៧ លើក និងករណីបង្កឱ្យរបួសចំនួន ១៦ លើក។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ជាលើកដំបូងចេញផ្សាយជាផ្លូវការ កាលពីម្សិលមិញរបស់ការិយាល័យរបស់ឧត្តមស្នងការសហប្រជាជាតិ ទទួល បន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា (OHCHR) ដែលបានកត់ត្រាទុកអំពីការសម្លាប់ ការវាយដំ និងការបំពានដែលបង្កឡើងដោយ «តុលាការមហាជន»។
ទោះយ៉ាងណា OHCHR បញ្ជាក់ថា តួលេខ ដែលកត់ត្រាទុកនេះ គឺតិចជាងករណីកើតឡើងជាក់ស្ដែង ដែលពុំត្រូវបានគេកត់ត្រាទុកជុំវិញករណីកាត់ ទោសដោយមហាជន។ ស្ថាប័ននេះបន្តថា ការកាត់ទោសដោយមហាជនបានកើតឡើងដោយសារពលរដ្ឋខ្វះទំនុកចិត្តលើមន្ត្រីប៉ូលិស ប្រព័ន្ធពន្ធនាគារ និងតុលាការ រួមទាំងការ ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយដែលធ្វើឱ្យ ប៉ះពាល់ដល់ការស៊ើបអង្កេត ខណៈការកាត់ទោសដោយមហាជននេះ គឺជាអំពើរំលោភសិទិ្ធមនុស្ស ដូចជា សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត សិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះប្រកបដោយយុត្តិធម៌ សិទ្ធិទទួលបានការសន្មតជាមុនថាគ្មានទោស និងសេរីភាពរួចផុតពីការធ្វើទារុណកម្ម ហើយវាក៏ជាអំពើល្មើសនឹងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌផងដែរ។
OHCHR បន្តថា ប្រឈមនឹងការកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ នៃការកាត់ទោសដោយមហាជន គឺត្រូវទាមទារឱ្យមានដំណោះស្រាយមួយចំនួនដូចជាការអន្តរាគមន៍ទាន់ពេលរបស់មន្ត្រីប៉ូលិសនិងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងក្នុងចំណោមអ្នកប្រើប្រាស់ការកាត់ទោសដោយមហាជន និងការធានាអំពីការកាត់ទោស និងការស៊ើបអង្កេតឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពជាងមុន ទាំងក្នុងករណីអំពើកាត់ទោសដោយមហាជន និងបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌផ្សេងទៀត ដែលការធ្វើបែបនេះ ទើបអាចធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមានទំនុកចិត្តលើអាជ្ញាធរ និងលើកទឹកចិត្ត កុំឱ្យពលរដ្ឋចូលរួម ក្នុងការប្រើប្រាស់អំពើកាត់ទោសក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ។
តួលេខក្នុងរបាយការណ៍លើកដំបូងនេះ បានចងក្រងឡើងវិញដោយ OHCHR ដែលបានតាមដានរបាយការណ៍តាំងពីឆ្នាំ ២០០២ ផ្ដោតលើការប្រើ ប្រាស់អំពើហិង្សាដោយសារការកាត់ ទោសរបស់មហាជន ហើយការចេញ ផ្សាយរបាយការណ៍នេះជាផ្លូវការ ដើម្បីបង្ហាញអំពីមូលហេតុដែលនាំឱ្យកើតមានការប្រើហិង្សា ដោយការកាត់ដោយមហាជន និងការលើកឡើងអំពីអនុសាសន៍មួយចំនួន ទៅកាន់មន្ត្រីជំនាញរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីការពារកុំឱ្យករណីកាត់ទោសដោយមហាជន កើតឡើងបន្ថែមទៀត។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកបានលើកឡើងថា ដើម្បីបញ្ឈប់ការកាត់ទោសដោយមហាជនគឺរដ្ឋាភិបាល ត្រូវលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ ជាពិសេសអ្នកមានលុយ និងអំណាចត្រូវប្រឈមនឹងការកាត់ទោសតាមច្បាប់នៅពេលពួកគេប្រព្រឹត្តបទល្មើស និងការផ្សព្វផ្សាយ ឱ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបានយល់ដឹងឱ្យបានច្រើនថែមទៀត។
លោកថា៖ «អ៊ីចឹងយើងត្រូវធ្វើវីដេអូអប់រំខ្លីៗអំពីបទល្មើសទាំងអស់ហ្នឹងដូចយើងឃើញកាលពីពេលថ្មីៗខាង UN គាត់ធ្វើតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកហើយអាហ្នឹងជារឿងល្អមែនទែន ដើម្បីជាការរួមចំណែកមួយ»។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ និងជាអ្នកនាំពាក្យនៃគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិកម្ពុជា បានទទួលស្គាល់ថា ការប្រព្រឹត្តទង្វើកាត់ទោសដោយមហាជននៅកម្ពុជា គឺជារឿងដ៏រសើបមួយ ប៉ុន្តែលោកថា កន្លង មករដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការងារច្រើនហើយ ដើម្បីទប់ស្កាត់បញ្ហានេះដូចជាចុះទៅផ្សព្វផ្សាយអប់រំប្រជាពលរដ្ឋដល់សហគមន៍ និងការពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ជាដើម។
លោកថា៖ «ប៉ុន្តែការកើតឡើង (ការកាត់ទោសដោយមហាជន) កន្លងមកអាចដោយសារតែយើងមានចន្លោះប្រហោងទាក់ទងនឹងការផ្សព្វផ្សាយមិនបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងការអនុវត្តរបស់សមត្ថកិច្ចនៅមានការថ្លោះធ្លោយ»។
ទោះយ៉ាងណា លោក ជិន ម៉ាលីនបន្តថា ការលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ OHCHR គឺមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទាំងមូលហេតុដែលនាំឱ្យកើតមានការកាត់ទោសដោយមហាជន រួមទាំងយន្តការនៃការដោះស្រាយ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធដែលត្រូវចូលរួមក្នុងការដោះស្រាយ។
លោកបន្តថា ការដោះស្រាយនោះ គឺមិនអាចទទួលខុសត្រូវត្រឹមរដ្ឋាភិបាលឡើយ គឺទាល់តែមានការចូលរួមពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងជាពិសេសពីអ្នកនយោបាយ ព្រោះលោកលើកឡើងថា ការប្រើប្រាស់នយោបាយធ្វើឲ្យមានការស្អប់ខ្ពើមវណ្ណៈ និងធ្វើឱ្យមានការរើសអើងចំពោះជនជាតិវៀតណាម និងចិនរបស់បក្សប្រឆាំងកន្លងមក គឺជាការបញ្ឆេះកំហឹងដល់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យបង្កចលាចល ការបះបោរផ្សេងៗ រួមទាំងការបង្កើតឱ្យមានការកាត់ទោសក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការនេះដែរ។
លោកបន្ថែមថា មូលហេតុនាំឱ្យកើតមានសកម្មភាពព្រួតគ្នាវាយធ្វើឱ្យលោក ស៊ុយ សារ៉េត សាស្ដ្រាចារ្យសាកលវិទ្យាល័យកម្ពុជារងរបួសធ្ងន់ កាលពីដើមឆ្នាំ ២០១៨ គឺជាការ កើត ឡើង ដោយសារឥទ្ធិពលនៃការប្រើប្រាស់នយោបាយស្អប់ខ្ពើមវណ្ណៈ និងការរើសអើងពូជសាសន៍នេះឯង។
លោកថ្លែងថា៖ «ឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែង ដូចជាករណីលោកគ្រូសារ៉េតហ្នឹង នៅពេលមានព្រឹត្ដិការណ៍គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍កើតឡើង នាំគ្នាស្រែកថា គាត់ហ្នឹងចិន យួនដោយសារគាត់ហ្នឹងសម្បុរសអ៊ីចឹង នយោបាយបញ្ឆេះកំហឹងហ្នឹង នាំឱ្យមនុស្សប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាតែម្ដង»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ជិន ម៉ាលីន បានបញ្ជាក់ថា បន្ទាប់ពីមានករណីប្រព្រឹត្តហិង្សាលើលោក ស៊ុយ សារ៉េត មក គឺមកដល់ពេលនេះ មិនទាន់មានករណីប្រើហិង្សាកាត់ទោសដោយមហាជនទៀតឡើយ ពីព្រោះករណីកើតឡើងចុងក្រោយនេះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរអនុវត្តតាមច្បាប់យ៉ាងតឹងរឹុងដោយមានជនប្រព្រឹត្តហិង្សាចំនួន ៣ នាក់ កំពុងទទួលទោសទណ្ឌ និង ៤ នាក់ទៀត កំពុងរត់គេចខ្លួននៅឡើយ៕
