មុខម្ហូបបង្កងអាំងអំពិលបុក របស់អ្នកខេត្តតាកែវ។ មឿន ញាណ
អាហាររបស់ជនជាតិ ខ្មែរតាំងពីបុរាណរៀងមកត្រូវបានដូនតាខ្មែរបង្កើតកែច្នៃមុខម្ហូប និងគ្រឿងផ្សំទាំងឡាយនោះទៅតាមរដូវកាល ក៏ដូចជាទីតាំងភូមិសាស្ត្រនីមួយៗផងដែរ ហើយវាក៏មានរសជាតិឆ្ងាញ់ផ្សេងៗគ្នា ប៉ុន្តែវាជា«រសប្រសើរប្លែករបស់ជនជាតិខ្មែរ»។
លោក ហ៊ឹម វិបុលផល ប្រធាននាយកដ្ឋានអភិវឌ្ឍន៍វប្បធម៌ នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានថ្លែងថា តាំងពីបុរាណរហូតមកទល់នឹងបច្ចុប្បន្ននេះ ម្ហូបអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនៅរក្សាបានរបៀបហូបចុកតាមរដូវកាលផ្សេងៗគ្នា ដោយសារភាពសម្បូរបែបនៃគ្រឿងផ្សំត្រូវតាមរដូវកាលនោះ «ហើយរសនៃគ្រឿងផ្សំនីមួយៗនោះ គឺវាផ្សំគ្នាបានជាមុខម្ហូបមានឱជារសប្រសើរប្លែករបស់ជនជាតិខ្មែរ»។ ឧទាហរណ៍ មុខម្ហូបផ្សេងៗមានគ្រឿងផ្សំពីធនធានធម្មជាតិនៅលើទឹកដីខ្មែរច្រើនប្រភេទណាស់ គឺ «មានទាំងរសជាតិផ្អែម ល្វីង ចត់ ជូរ ហឹរ និងប្រៃជាដើម»។
លោក វិបុលផល បានពន្យល់ថា បើនិយាយពីមុខគ្រឿងផ្សំពីម្ជូររួមមាន ម្ជូរក្រូចឆ្មារ ម្ជូរសណ្តាន់ ម្ជូរស្វាយ (ផ្លែខ្ចីចាស់) ម្ជូរស្លឹកថ្នឹង ម្ជូរអម្ពិល (ផ្លែខ្ចីទុំ ស្លឹកត្រួយ) ម្ជូរល្មម ម្ជូរទ្រលឹងទឹងជាដើម។ ពីដើមមកបើគេចង់បរិភោគសម្លម្ជូរស្លឹកអម្ពិល(ត្រួយខ្ចី) គឺមានតែនៅក្នុងអំឡុងដើមរដូវវស្សា (ខែមេសា-សីហា) ប៉ុណ្ណោះ ដែលរសជាតិជូរនៃស្លឹកត្រួយអម្ពិលទាំងនោះវាស័ក្តិសមនឹងសាច់ត្រីទឹកសាបគ្រប់ប្រភេទនារដូវនោះតែម្តង។
លោកបានបន្តថា ប៉ុន្តែ«បើចង់ហូបជារសល្វីងបែរជាឆ្ងាញ់វិញ ជារបៀបអន្លក់ទឹកគ្រឿង ឬទឹកត្រីផ្អែមដ៏ឆ្ងាញ់ជាប់មាត់នោះ គេអាចបរិភោគនៅរដូវរំហើយ(ខែមករា ដល់មីនា) ពេលនោះត្រីដែលធំធាត់ៗសម្បូរទាំងសាច់ និងខ្លាញ់ផងនោះ គឺវាផ្តល់រសជាតិប្រសើរណាស់នឹងត្រួយផ្កាស្តៅ នៅអំឡុងពេលនោះដែរ»។
ចំណែកម្ជូរស្លឹកថ្នឹងដែលបានពីធម្មជាតិដែរនោះ «គេប្រើប្រាស់វាជាគ្រឿងផ្សំដ៏ពិសេសម្យ៉ាងនៅអំឡុងពេលបន្ទាប់ពីរដូវភ្លៀងបានបញ្ចប់ គឺចាប់ពីខែវិច្ឆិកា-មេសា ព្រោះពេលនោះដើមថ្នឹងដុះនៅក្នុងព្រៃធម្មជាតិក៏សម្បូរស្លឹក និងផ្លែ ហើយវាអត់ជាំទឹកទេ ទើបវាជូរស្រស់ឆ្ងាញ់ត្រូវនឹងសាច់គ្រប់ប្រភេទ រួមទាំងត្រីផងដែរ»។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់អ្នកស្រី ទឹម ខែម ជាចុងភៅម្នាក់រស់នៅក្រុងតាខ្មៅ។
លោក ហ៊ឹម វិបុលផល បានថ្លែងបន្តថា ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយដែលក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ តែងតែរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍មហោស្រពម្ហូបអាហារម្តងក្នុង ១ ឆ្នាំៗ ដោយជ្រើសរើសប្រធានបទមុខម្ហូបអាហារខុសៗគ្នាមកប្រកួត ដូចជាឆ្នាំ២០១៧ កន្លងទៅថ្មីៗនេះ គណៈកម្មការបានជ្រើសរើសយក«មុខម្ហូបដែលទាក់ទងទៅនឹងផលិតផលត្នោតទាំងអស់» ដូចជាសម្លកកូរត្នោត បង្អែមបបរត្នោត នំត្នោត រួមទាំងការតាំងបង្ហាញពីផលិតផលអំពីត្នោតមួយចំនួនទៀតមានស្ករត្នោត ទឹកខ្មេះ និងស្រាទឹកត្នោត ជាដើមដែលគេអាចប្រើជាគ្រឿងផ្សំសម្រាប់ម្ហូបអាហារផងដែរ។
លោកបន្តថា នៅក្នុង«ព្រឹត្តិការណ៍មហោស្រពម្ហូបអាហាររាល់ៗលើកក្រសួងតែងតែអញ្ជើញ បេក្ខភាពដែលជាម្ចាស់ជយលាភីប្រចាំខេត្តនីមួយៗមកធ្វើការប្រឡងបញ្ចេញទេពកោសល្យធ្វើមុខម្ហូបដូចៗគ្នា» ដោយគណៈកម្មការចាប់ផ្តើមអង្កេតតាមដានដាក់ពិន្ទុចាប់តាំងពីពួកគាត់រៀបចំអនាម័យ ការប្រើប្រាស់គ្រឿងផ្សំ របៀបចម្អិន និងការតុបតែងបន្ថែមសោភណភាពនៅពេលផ្តល់សេវាជាដើម។
សាស្ត្រាចារ្យបណ្ឌិត ហៃ លីអៀង ប្រធានអគ្គនាយកក្រុមហ៊ុនខុនហ្វីរ៉ែល ធ្លាប់បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា គ្រឿងផ្សំរសជាតិហឹរ គឺតែងតែធ្វើឲ្យអាហារកាន់តែមានរសជាតិឆ្ងាញ់ ដូចជា «ម្រេចកំពត ដែលជាកសិផលភូមិសាស្ត្ររបស់ខ្មែរ គឺវាល្អណាស់ ល្បីល្បាញខ្លាំងនៅប្រទេសបារាំង និងទ្វីបអឺរ៉ុប ហើយក៏មានតម្លៃខ្ពស់តែគេពេញនិយមវាណាស់»។
លោកបន្តថា ៖ «រសជាតិហឹររបស់ម្រេចកំពត គឺប្លែកពីគេ និងជំរុញឲ្យម្ហូបអាហារគ្រប់ប្រភេទដែលមានផ្សំដោយម្រេចកំពតកាន់តែមានរសជាតិឆ្ងាញ់ពិសេស»។
លោក ហ៊ឹម វិបុលផល បានអះអាងថា នាយកដ្ឋានអភិវឌ្ឍន៍វប្បធម៌ នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បាននឹងកំពុងប្រមូលចងក្រងឯកសារទាក់ទងទៅនឹងម្ហូបអាហារនៅតាមតំបន់ផ្សេងៗទុកជាក្បួនច្បាប់សម្រាប់កុលបុត្រកុលធីតាជំនាន់ក្រោយធ្វើការស្វែងយល់ និងអភិវឌ្ឍបន្ថែម។
ទោះជាយ៉ាងណាលោកបញ្ជាក់ថា ៖ «ខ្ញុំសំណូមពរឲ្យយុវជនយើងនាពេលបច្ចុប្បន្ន ងាកមកចាប់អារម្មណ៍អំពីម្ហូបរបស់ខ្មែរ និងទទួលទានម្ហូបអាហារក្នុងស្រុកតាមរដូវកាលរបស់ដូនតាយើង ជាជាងទទួលទានម្ហូបអាហារនាំចូលពីបរទេស»។
មុខម្ហូបតាមតំបន់ និងរដូវកាលខ្លះដែលកម្របានភ្លក្ស
ត្រីប៉ាសេអុីដ៏មានតម្លៃខ្ពស់។ រូបថត សហការី
ត្រីប៉ាសេអុី ដុត និងទឹកត្រីផ្អែម (ខេត្តស្ទឹងត្រែង)
មុខម្ហូបផ្សេងៗច្នៃពីត្រីទឹកសាបនៃទន្លេមេគង្គភាគខាងលើក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង មានឈ្មោះថា «ត្រីប៉ាសេអុី» ដែលត្រូវ បាន ប្រជាជនក្នុងតំបន់ចាត់ទុកថា ជាត្រីមានរសជាតិឆ្ងាញ់បំផុតប្រចាំខេត្តរបស់ខ្លួន ហើយមិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ថែមទាំងប្រជាជនពីខេត្តដទៃរួមទាំងអ្នករស់នៅរាជធានីភ្នំពេញ ក៏ទទួលស្គាល់រសជាតិពិសេសរបស់ត្រីនេះផងដែរ។
ជាក់ស្តែងនៅអំឡុងរដូវនេសាទត្រីប៉ាសេអុី (រវាងខែធ្នូ-កុម្ភៈ) ឆ្នាំ២០១៨ នេះត្រីប៉ាសេអុី ១គ.ក្រ មានតម្លៃចាប់ពី៥០-៧០ដុល្លារអាមេរិក។
អ្នកស្រី ថា វី អាយុជាង ៦០ឆ្នាំ ជាចុងភៅចំណានម្នាក់ បានថ្លែងថា មុខម្ហូបពីត្រីប៉ាសេអុី ច្នៃបានច្រើនមុខណាស់ ដូចជា ស្ងោរជ្រក់ ខ ចំហុយ អាំង ឬដុតជ្រលក់ទឹកត្រីផ្អែម ឬទឹកត្រីអម្ពិលទុំ ច្នៃធ្វើងៀត និងផ្អកជាដើម។
អ្នកស្រីបន្តថា ៖ «និយាយឲ្យខ្លីត្រីនេះច្នៃធ្វើអ្វីក៏ឆ្ងាញ់ដែរ ជាពិសេសនោះគឺម្ហូប២មុខទទួលបានការនិយមជាងគេ គឺត្រីប៉ាសេអុីដុត ជ្រលក់ទឹកត្រីផ្អែមជាមួយអន្លក់ផ្សេងៗ និងស្ងោរជ្រក់តែម្តង»។
ដើម្បីដុតត្រីប៉ាសេអុី ទទួលបានរសជាតិឆ្ងាញ់«យើងត្រូវយកត្រីប៉ាសេអុីស្រស់មកវះពោះយកអាចម៌ គ្រឿងក្នុង និងប្រមាត់ចេញ និងលាងទឹកឲ្យស្អាត រួចខ្ចប់វេចដោយស្លឹកចេកច្រើនជាន់ ឬក៏ស្រទបចេក ដាក់ដុតលើរងើកភ្លើងឲ្យឆ្អិនត្រឹមត្រូវ» នេះបើតាមសម្តីរបស់អ្នកស្រី ថា វី។
ចំណែក «ទឹកត្រីផ្អែម គឺធ្វើពីទឹកក្តៅដាំពុះ លាយអំបិល និងទឹកត្រីបន្តិច ស្ករ សណ្តែកដីលីង មើមខ្ទឹមក្រហម ម្ទេសទុំស្រស់ ច្របាច់ក្រូចឆ្មារ និងរោយសរសៃការ៉ុតតិចៗ ធ្វើគ្រឿងទាំងនេះឲ្យសមល្មមរសជាតិតាមចំណង់ចំណូលចិត្ត»។
អ្នកស្រីបន្តថា រីឯគ្រឿងអន្លក់របស់វាមានច្រើនយ៉ាង ច្រើនជម្រើស បើតាមទម្លាប់របស់អ្នកខេត្តស្ទឹងត្រែង មានស្ពៃស សាឡាដ៍ ជីរច្រើនមុខ ត្រយូងចេក ជីរភ្លូ ត្រួយស្មាច់ និងត្រួយរាំង ឬក៏អ្នកខ្លះគេនិយមបន្លែគ្រឿងអន្លក់ផ្សេងពីនេះក៏បាន។
បង្កងអាំងអម្ពិលបុក (ខេត្តតាកែវ)
បង្កងទឹកសាបមាននៅតាមទីតាំងមួយចំនួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលមានទន្លេ និងបឹង ប៉ុន្តែបង្កងនៅខេត្តតាកែវ ត្រូវបានគេឲ្យតម្លៃខ្ពស់ដោយសាររសជាតិឆ្ងាញ់ពិសេសរបស់វា ជាពិសេសនោះគឺមុខម្ហូបបង្កងស្ងោរជ្រក់ និងបង្កងអាំងអម្ពិលបុក (របស់អ្នកខេត្តតាកែវ)។
ប្រជាជនខេត្តនេះ ជាពិសេសនៅជុំវិញទីក្រុងដូនកែវ សុទ្ធតែដឹងថា បង្កងពីបឹង និងស្ទឹងនៃខេត្តតាកែវ មានរសជាតិឆ្ងាញ់ពិសេស និងទៅតាមរដូវកាលរបស់វា។ «បង្កងអាំងអម្ពិលបុក គឺជាមុខម្ហូបរបស់អ្នកខេត្តនេះហើយគេនិយមបរិភោគវានៅពេលដែលខ្យល់ចាប់ផ្តើមធ្លាក់មកពីទិសឥសាន ទៅទិសនិរតី អំឡុងពេលនោះផ្លែអម្ពិលក៏ធំៗល្មម» នេះបើយោងតាមការអះអាងរបស់លោក ដួង ហេង អាយុជាង៦០ឆ្នាំ ជាមន្ត្រីចូលនិវត្តន៍រស់នៅក្រុងដូនកែវ។
លោក ហេង បាននិយាយថា ៖ «ជាធម្មតាមយើងហូបបង្កងអាំងអម្ពិលបុកជាមួយនឹងជីរនាងវង ជីរស្លឹកវែង ត្រសក់ ឬក៏អន្លក់បន្លែផ្សេងទៀត»។ បច្ចុប្បន្នប្រជាជនអាចធ្វើមុខម្ហូបនេះបានគ្រប់ពេល «ប៉ុន្តែសម្រាប់រសជាតិឆ្ងាញ់បំផុតនោះគឺនៅរដូវរបស់វា(ខែធ្នូ-មករា)»។
សម្លប្រហើរទំពាំង
លោក ដែក សារិន និវត្តន៍ជន និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ធ្លាប់បានថ្លែងថា ទំពាំង ត្រូវបានប្រជាជនខ្មែរកែច្នៃធ្វើម្ហូបជាច្រើនមុខដែរ ប៉ុន្តែសម្លប្រហើរទំពាំងមានការនិយមហូបច្រើនជាងគេ។
ទំពាំងមានត្រឹមតែរយៈពេល ២-៣ ខែប៉ុណ្ណោះ គឺរវាងខែ មិថុនា-សីហា ដោយនៅពេលភ្លៀងចាប់ផ្តើមធ្លាក់ច្រើនបង្គួរទំពាំងចាប់ផ្តើមដុះពីគុម្ពប្ញស្សីស្រុក និងប្ញស្សីព្រៃធម្មជាតិ។
ពេលនោះស្របពេលទៅនឹងរុក្ខជាតិផ្សេងៗទៀត ដូចជាស្លឹកងុប កន្ទ្រោប ត្រួយព្រិច និងបន្លែផ្អែម (ស្លឹកបាតខ្ទះ) លាស់ត្រួយស្លឹក ប្រជាជនខ្មែរអាចបេះពួកវាយកធ្វើជាគ្រឿងបន្លែស្លជាមួយទំពាំង បានយ៉ាងពិសេស ដោយឡែកពេលនោះស្របពេលត្រីទឹកសាបផ្សេងៗទើបនឹងចាប់ផ្តើមពងផងនោះ គឺវាមានរសជាតិឆ្ងាញ់ខ្លាំងណាស់»៕
