.jpg)
ឯកឧត្តម Eldeen (ឆ្វេង) សំណេះសំណាលជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅវិមានសន្តិភាពកាលពីថ្ងៃទី ៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៩។ រូបថត ក្រសួងព័ត៌មាន
ភ្ជាប់ជាមួយពិធីអបអរសាទរទិវាបុណ្យជាតិរបស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនេះដែរ ឯកអគ្គរាជទូតម៉ាឡេស៊ីប្រចាំកម្ពុជា ឯកឧត្ដម Eldeen Husaini Mohd Hashim បានចែករំលែកទស្សនៈរបស់លោកជាមួយកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ ស្តីអំពីចំណងទាក់ទងដែលកំពុងរីកចម្រើនរវាងប្រទេសទាំង ២។
តើវិស័យអ្វីខ្លះដែលលោកនឹងផ្តល់អាទិភាពដើម្បីបង្កើនទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំង ២?
អាទិភាពចម្បងមួយរបស់ខ្ញុំគឺត្រូវជួយប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីដែលកំពុងរស់នៅកម្ពុជា រួមទាំងជួយដល់ផលប្រយោជន៍អាជីវកម្មរបស់ពួកគេនៅទីនេះ។
ជួយដល់ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីក្នុងការរកស៊ីកាន់តែធំនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានឹងជួយពង្រឹងចំណងមិត្តភាពរបស់យើងជាមួយប្រទេសកម្ពុជា។
អាទិភាពផ្សេងទៀតគឺត្រូវបន្តចូលរួមយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយរដ្ឋមន្ត្រី គណៈរដ្ឋមន្ត្រី មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ សមាជិកសភា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងឥស្សរជនសំខាន់ៗរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីរក្សាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលមានស្រាប់របស់យើង និងស្វែងរកផ្នែកផ្សេងទៀតនៃផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក ដូចជាទូរគមនាគមន៍ ហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគារ សន្តិសុខអ៊ីនធឺណិត កីឡា និងទេសចរណ៍ជាដើម។
ដោយមើលឃើញពីការរឹតបន្តឹងដោយសាជំងឺកូវីដ១៩ ខ្ញុំមានបំណងរក្សាសម្ទុះទៅមុខដោយប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន ដូចជាកម្មវិធី zoom ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម ក៏ដូចជា រៀបចំការជួបជុំ និងព្រឹត្តិការណ៍នានាក្នុងទ្រង់ទ្រាយតូចជាងមុន។
ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសកម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីដ៏រឹងមាំ ប្រទេសទាំង ២ គឺជាប្រទេសឯករាជ្យ និងជាសមាជិកអាស៊ាន។ តើលោកវាយតម្លៃកម្រិតនៃទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំង ២ រហូតមកដល់ពេលនេះ ដូចជាទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជន និងប្រជាជន និងទស្សនវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគយ៉ាងដូចម្តេច?
ដោយសារខ្ញុំបានរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាង ១ ឆ្នាំមកនេះ ដូច្នេះខ្ញុំអាចសង្ខេបពីទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំង ២ បាន។ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតចំណងមិត្តភាពទ្វេភាគីដ៏ល្អប្រសើររួមគ្នា ហើយឥឡូវនេះយើងមានវេទិកាដ៏រឹងមាំមួយ ដើម្បីបន្តជួយគ្នាឲ្យទទួលបាននូវការរីកចម្រើនថែមទៀត។
ខ្ញុំមានសុទិដ្ឋិនិយម ពីព្រោះបើអ្នកគ្រាន់តែក្រឡេកមើលតួលេខ គឺយើងស្ថិតនៅក្នុងចំណោមវិនិយោគិនកំពូលៗនៅកម្ពុជា ខណៈពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី និងស្ថិតិផ្សេងទៀតដូចជាចំនួនទេសចរត្រូវបានមើលឃើញថាមានការកើនឡើងជាលំដាប់នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
បើនិយាយអំពីទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជនវិញ វាច្បាស់ណាស់ថា ប្រជាជនរបស់យើងមានគុណសម្បតិ្តដូចគ្នា ដូចជា ការតស៊ូអត់ធ្មត់ និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការបំពេញការងារ។ ហើយយើងក៏បានចែករំលែកប្រវត្តិសាស្ត្ររួមមួយចំនួនផងដែរ។ ទាំងនេះគឺជាហេតុផលមួយចំនួនដែលធ្វើឱ្យប្រជាជនម៉ាឡេស៊ី និងប្រជាជនកម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នាយ៉ាងល្អ។
បច្ចុប្បន្នចំណងមិត្តភាពរបស់យើងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពដ៏ល្អប្រសើរ ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថា យើងអាចសម្រាកត្រឹមនេះទេ គឺយើងត្រូវតែមានកម្រិតសហប្រតិបត្តិការឲ្យកាន់តែខ្ពស់ជាងនេះទៀត ដើម្បីឆ្ពោះទៅរកគោលដៅ និងសក្តានុពលរួមគ្នានៅក្នុងផ្នែកជាច្រើនទៀត។ លើសពីនេះ ជាមួយការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ១៩ យើងត្រូវតែធ្វើការឲ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនេះ និងធានាថាសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងនៅតែមានជំហររឹងមាំ។
តាមទស្សនៈរបស់លោក តើផ្នែកណាខ្លះដែលរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំង ២ ចាំបាច់ត្រូវកែលម្អ ដើម្បីជួយធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីកាន់តែប្រសើរឡើង?
ដូចដែលខ្ញុំបាននិយាយរួចមកហើយ ទំនាក់ទំនងរបស់យើងគឺស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតមួយដ៏ប្រសើររួចទៅហើយ ដូច្នេះសម្រាប់ខ្ញុំមិនហៅថាធ្វើឲ្យប្រសើរទេ ប៉ុន្តែយើងត្រូវគិតប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត និងធ្វើអ្វីៗបន្ថែមទៀតដើម្បីទាញអត្ថប្រយោជន៍ពីទំនាក់ទំនងដ៏ល្អប្រសើររបស់យើង។ ក្នុងចំណោមនោះ អ្វីដែលយើងត្រូវធ្វើគឺជំរុញការផ្លាស់ប្តូរទស្សនកិច្ចឲ្យកាន់តែច្រើនរវាងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងរដ្ឋមន្ត្រីរវាងប្រទេសទាំង ២។
យើងបានបង្កើនសម្ទុះដ៏ល្អនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ ក្នុងនោះមានដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលរបស់យើងនៅខែកញ្ញាឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែក្រោយមកដោយសារវិបត្តិជំងឺកូវីដ សម្ទុះនោះក៏បានថមថយ។ តាមពិតសម្ទុះនេះត្រូវបានរំពឹងថានឹងកើនឡើងម្តងទៀតនៅចុងឆ្នាំនេះ ជាមួយ ASEM [កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីអឺរ៉ុប] ប៉ុន្តែដោយសារកូវីដ វាក៏បានផ្លាស់ប្តូរទៀត។
ទោះយ៉ាងណា ខ្ញុំជឿជាក់ថា ពិភពលោកនឹងដោះស្រាយជំងឺរាតត្បាតនេះបាន ហើយសម្ទុះនៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់យើងនឹងកើនឡើងខ្លាំងម្តងទៀត។ ទិដ្ឋភាពផ្សេងទៀតដែលខ្ញុំចង់លើកកម្ពស់គឺការផ្សារភ្ជាប់រវាងភ្នាក់ងារសំខាន់ៗរបស់យើង។
ខ្ញុំចង់ឱ្យមានទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទរវាងយោធា ឧទាណ៍ កងកម្លាំងរបស់យើង ភ្នាក់ងារពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគ,ទីភ្នាក់ងាររបស់យើងដែលមានឯកទេសក្នុងការផ្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ច វិទ្យាស្ថាននីមួយៗមានទំនាក់ទំនងជាមួយបរទេស និងទំនាក់ទំនងដែលអាចកើតមានផ្សេងទៀតរវាងប្រជាជន និងស្ថាប័នសំខាន់ៗរបស់រដ្ឋាភិបាល។ នេះជាមូលហេតុដែលខ្ញុំគ្រោងទៅកាន់ខេត្តមួយចំនួនដូចជា ខេត្តព្រះសីហនុ បាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យ និងរតនគិរី ដើម្បីស្វែងយល់អំពីលទ្ធភាពនៃការតភ្ជាប់។
ទាក់ទងកិច្ចព្រមព្រៀងចៀសវាងការយកពន្ធត្រួតគ្នា តើស្ថានភាពវិវឌ្ឍន៍បែបណាហើយ?
កម្ពុជា-ម៉ាឡេស៊ី បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងចៀសវាងការយកពន្ធត្រួតគ្នា (DTA) នៅថ្ងៃទី ៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០១៩ ក្នុងអំឡុងពេលដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវការរបស់ (អតីត) នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ីឯកឧត្តម Mahathir Mohamad មកកាន់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
វាគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយក្នុងចំណោមនិមិត្តសញ្ញាទាំងនោះដែលបង្ហាញពីការកើនឡើងនូវទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់យើង។ កិច្ចព្រមព្រៀង DTA គឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីចាំបាច់បំផុតមួយ។ បទប្បញ្ញត្តិដែលមានចែងនៅក្នុងនោះនឹងជួយជំរុញដល់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មឲ្យកាន់តែច្រើន និងដើម្បីសម្រួលដល់ដំណើរការនៃការបង្កើត និងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងកម្ពុជា។ ចំពោះបញ្ហានៃការផ្តល់សច្ចាប័ន ខ្ញុំបានប្រាប់ដល់អាជ្ញាធរម៉ាឡេស៊ីដែលពាក់ព័ន្ធឱ្យដោះស្រាយបញ្ហានេះឱ្យបានសមស្រប និងឆាប់រហ័ស។
ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីបន្តរីកចម្រើនទៅមុខជាលំដាប់។ តើអ្វីជាកត្តាជំរុញផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម ហើយតើការចូលរួមរបស់វិស័យឯកជនបានរួមចំណែកដល់ភាពជោគជ័យនៃកំណើននេះឬទេ?
ពាណិជ្ជកម្មរវាងម៉ាឡេស៊ី-កម្ពុជាក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះបានបន្តសម្ទុះវិជ្ជមានរបស់ខ្លួន។ ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីសរុបសម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៩ មានចំនួន ៧៦៧,៣ លានដុល្លារ។ នេះគឺជាការកើនឡើង ៣៧ ភាគរយធៀបនឹងឆ្នាំមុន។ បើសិនគ្មានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មពីវិស័យឯកជនរបស់យើងទេ យើងប្រាកដជាមិនអាចឈានដល់ចំណុចនេះទេ។ រដ្ឋាភិបាលទាំង ២ របស់យើងបានធ្វើប្រកបដោយតម្លាភាព ដោយជួយសម្របសម្រួល ជំរុញ និងលើកទឹកចិត្តដល់ការបង្កើតអាជីវកម្ម ប៉ុន្តែអ្នកជំនួញរបស់យើងដែលបានធ្វើឱ្យកិច្ចព្រមព្រៀងជំនួញកើតឡើង។
សរុបសេចក្តីមក ស្ថានភាពទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មដ៏ល្អប្រសើររបស់យើង នឹងមិនអាចធ្វើទៅបាននោះទេបើគ្មានការប្តេជ្ញាចិត្ត និងការលះបង់ទាំងពីវិស័យឯកជន និងសាធារណៈ។ ទោះយ៉ាងណា ទំហំពាណិជ្ជកម្មគិតចាប់ពីខែមករា ដល់ខែមិថុនាឆ្នាំនេះ បានថយចុះ ៤៦ ភាគរយ បើប្រៀបធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ ២០១៩។ ការធ្លាក់ចុះតួលេខក្នុងឆ្នាំនេះគឺដោយសារបញ្ហាជំងឺកូវីដ១៩។ ប្រសិនបើមិនមានបញ្ហាជំងឺកូវីដទេ នោះទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរបស់យើងប្រហែលបន្តកើនឡើងខ្លាំងថែមទៀត។ នេះហើយជាមូលហេតុដែលខ្ញុំជឿជាក់ថា តួលេខរបស់យើងនឹងកើនឡើងម្តងទៀតនៅឆ្នាំ ២០២១ ឬក៏ឆាប់ជាងនេះនៅពេលដែលជំងឺរាតត្បាតមួយនេះត្រូវបានបញ្ចប់។
ចុះចំពោះវិស័យទេសចរណ៍វិញ?
ទាក់ទងនឹងវិស័យទេសចរណ៍ទ្វេភាគី គឺមានការផ្លាស់ប្តូរដំណើរទស្សនកិច្ចទេសចរណ៍រវាងប្រទេសយើងទាំង ២ មុនពេលកូវីដផ្ទុះឡើង ប៉ុន្តែជាថ្មីម្តងទៀតតួលេខឆ្នាំនេះមានការថយចុះគួរឱ្យកត់សម្គាល់ គឺដោយសារតែជំងឺនេះ។ ដូចដែលអ្នកបានដឹងហើយថា វិស័យទេសចរណ៍គឺជាវិស័យមួយក្នុងចំណោមវិស័យដែលរងគ្រោះខ្លាំងបំផុតសម្រាប់ប្រទេសជាច្រើន។ ទោះយ៉ាងណា នៅពេលកូវីដបាត់ទៅវិញ ខ្ញុំមើលឃើញថានឹងមានការកើនឡើងនៃចំនួនផ្លាស់ប្តូរទេសចររវាងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងកម្ពុជា ដោយសារមានតម្រូវការជាច្រើន ប៉ុន្តែវាត្រូវបានផ្អាកដោយសារបញ្ហាកូវីដ។
តើប្រទេសម៉ាឡេស៊ីអាចយកប្រទេសកម្ពុជា ជាច្រកមួយដើម្បីនាំចេញអាហារ ហាឡាល់ចូលទៅទីផ្សារអឺរ៉ុបដែរឬទេ?
ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបានប្តេជ្ញាចិត្តគាំទ្រដល់ប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីអភិវឌ្ឍផ្នែកអាហារ ហាឡាល់របស់ខ្លួន។
យើងបានធ្វើការជាមួយគ្នាចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៦ មក ដើម្បីសម្រេចឲ្យបាននូវសេចក្តីប្រាថ្នានេះ។ កម្ពុជាពិតជាបានបង្ហាញវឌ្ឍនភាពគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការកសាងវិញ្ញាបនប័ត្រ ហាឡាល់ ដែលត្រូវការជាចាំបាច់។ ខ្ញុំជឿជាក់លើសក្តានុពលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលអាហារ ហាឡាល់ ដោយកម្ពុជាមានសាសនិកអ៊ីស្លាមវ័យក្មេងច្រើន និងមានទីតាំងស្ថិតនៅតំបន់យុទ្ធសាស្ត្រនៅឥណ្ឌូចិន និងអាស៊ាន។ ហើយយើងមានបំណងប្រាថ្នា និងប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យអាហារហាឡាល់នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩ បានបង្កើតកម្រិតនៃបញ្ហាប្រឈមដែលមិនធ្លាប់មានពីមុន ដូចជាចលនាប្រជាជនឆ្លងកាត់ព្រំដែន ការផ្អាកជើងហោះហើរ និងការធ្លាក់ចុះអាជីវកម្ម។ តើប្រទេសទាំង ២ ដោះស្រាយបញ្ហាថ្មីទាំងនេះដោយរបៀបណាដែលអាចជាបញ្ហាដ៏ស្មុគស្មាញ? តើបញ្ហាទាំងនោះត្រូវបានដោះស្រាយតាមរយៈមធ្យោបាយទ្វេភាគី ឬតាមរយៈយន្តការអាស៊ាន?
យើងគួរតែរីករាយ និងអរគុណដែលរដ្ឋាភិបាលរបស់យើងបានធ្វើការយ៉ាងសកម្ម ហើយបានអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសរបស់យើងបញ្ឈប់កុំឲ្យជំងឺកូវីដ១៩ ឆ្លងចូលក្នុងព្រំដែនរបស់យើង។ ទោះយ៉ាងណា យើងត្រូវតែចងចាំថាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគឺនៅវែងឆ្ងាយ។ ដោះស្រាយបញ្ហានេះទាមទារឱ្យមានវិធីសាស្ត្រពហុវិស័យពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល។ យើងមានយន្តការនៅកម្រិតអាស៊ាន កម្រិតទ្វេភាគី និងអាចមានការរៀបចំផងដែរ ជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធ ឬប្រទេសទី ៣។
ស្ថានភាពជំងឺកូវីដ១៩គឺជាអ្វីដែលគ្មាននរណាម្នាក់ក្នុងចំណោមយើងធ្លាប់ឆ្លងកាត់ពីមុនទេ។ បញ្ហាប្រឈមដែលមិនធ្លាប់មានពីមុននេះ គឺទាមទារពេលវេលាក្នុងការដោះស្រាយ។ ដោយសារតែភាពថ្មោងថ្មីនៃជំងឺកូវីដ១៩ និងមានរឿងរ៉ាវថ្មីជាច្រើនដែលយើងត្រូវបន្តសិក្សាបន្ថែមអំពីជំងឺនេះ ហើយយន្តការទាំងនេះចាំបាច់ត្រូវមានភាពបត់បែន ដើម្បីទប់ស្កាត់ជំនោរនៃជំងឺនេះ និងបន្តគាំទ្រដល់សេដ្ឋកិច្ចរបស់យើង៕
