ជាមួយនឹងការជឿជាក់ដ៏រឹងមាំ កម្ពុជាបានសរសេររឿងជោគជ័យរបស់ខ្លួនដើម្បីផ្លាស់ប្តូរប្រព័ន្ធអប់រំដែលបានបាត់បង់របស់ខ្លួនដើម្បីធ្វើឱ្យវាកាន់តែងាយស្រួលដល់មហាជន។ ទាំងនេះបានដំណើរការក្នុងកម្រិតដ៏ធំ។ ឥឡូវនេះព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានមោទនភាពដោយមានអត្រាអក្ខរកម្មលើសពី ៧៧ ភាគរយដែលជាសក្ខីភាពនៃសមិទ្ធផលរបស់ខ្លួន។
ការកែទម្រង់ដ៏យូរអង្វែងរាប់ទសវត្សរ៍ការបង្កើនហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសាលារៀនការបង្កើនថវិកាអប់រំបុគ្គលិក និងធនធានល្អជាងមុន និងការគាំទ្រដោយគោលនយោបាយដូចជាផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអប់រំ ២០១៤-២០១៨ គឺជាចំណុចស្នូលសម្រាប់ការរីកសាយនៃការអប់រំ។
សព្វថ្ងៃនេះជារៀងរាល់ឆ្នាំមានសិស្សានុសិស្សរាប់ពាន់នាក់មកពីតំបន់ដាច់ស្រយាលទៅកាន់ទីប្រជុំជនដើម្បីទទួលបានការអប់រំដោយឥតគិតថ្លៃ។
រីឯស្ថាប័នឯកជនក៏មានការប្រកួតប្រជែងជាមួយនឹងសាលា និងសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋ ដើម្បីបានទទួលសិស្សចុះឈ្មោះចូលរៀនសាលារបស់ខ្លួនផងដែរ។
ប៉ុន្តែភាពមានកម្រិតនៅតែបន្តធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់វិស័យនេះ។ បញ្ហាប្រឈមជាច្រើននៅតែរារាំងក្នុងការផ្តល់ការអប់រំដែលមានគុណភាព និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយសម្រាប់ប្រជាជនដែលកំពុងកើនឡើងដែលអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយត្រូវដោះស្រាយឱ្យបានឆាប់រហ័សដើម្បីជំរុញប្រទេសនេះពីសង្គមកសិកម្មទៅជាសេដ្ឋកិច្ចឧស្សាហកម្ម។
ប្រទេសកម្ពុជាមានមហិច្ឆតាខ្ពស់។
ប្រទេសនេះ ចង់ឆ្លងផុតពីប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប មធ្យមទៅជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមខ្ពស់នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៣០ និងក្លាយទៅជាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៥០។
ការដកស្រង់របាយការណ៍ពីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា៖ «កំណើនសេដ្ឋកិច្ចឆាប់រហ័ស និងអនាគត និងការប្រកួតប្រជែងរបស់ជាតិដើម្បីសម្រេចបាននូវមហិច្ឆតាគឺការអាស្រ័យលើប្រជាជនរបស់យើងឲ្យមានចំណេះដឹងត្រឹមត្រូវ និងជំនាញពាក់ព័ន្ធដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ និងសីលធម៌របស់យើង»។
ប៉ុន្តែការពិតបង្ហាញពីការនិទានកថាខុសគ្នា។ ការអប់រំនៅតាមជនបទគឺនៅតែយឺតយ៉ាវដោយសារតែខ្វះខាត ធនធានដូចជាគ្រូបណ្តុះបណ្តាល ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទំនើបភាសានៃការបង្រៀន និងខ្វះការវិនិយោគឯកជននៅតាមការអប់រំនៅតាមជនបទ។
រដ្ឋាភិបាលបានប៉ាន់ប្រមាណថាមានសិស្សតែ ៤២ ភាគរយប៉ុណ្ណោះដែលបានឈានដល់ថ្នាក់ទី ៩ នៅចន្លោះឆ្នាំសិក្សា ២០១៥ និង ២០១៦។
បញ្ហាសំខាន់មួយទៀតគឺគម្លាតជំនាញរវាងស្ថាប័នទាំងរដ្ឋ និងឯកជនផ្តល់ឲ្យ និងតម្រូវការទីផ្សារ។
ម្យ៉ាងទៀតសិស្សភាគច្រើនមិនបានត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ទេ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសិក្សា។ រដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រូវបំពេញចន្លោះប្រហោងនេះហើយគ្រឹះស្ថានអប់រំត្រូវបង្កើនចំនួននិស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សាឱ្យសមស្របតាមតម្រូវការទីផ្សារ។
«ធនធានមនុស្សដែលមានជំនាញសូម្បីតែសម្រាប់ជំនាញឧស្សាហកម្មកម្រិតទាប និងមធ្យមកំពុងស្ថិតនៅក្នុងការផ្គត់ផ្គង់តិចតួច។ លើសពីនេះគម្លាតរវាងជំនាញធនធានមនុស្សផ្នែកឧស្សាហកម្ម និងអាជីវកម្មត្រូវការបន្ថែមស្ថាប័នអប់រំមិនថាការបណ្ដុះបណ្ដាលផ្នែកវិជ្ជាជីវៈ ឬវិជ្ជាជីវៈរៀងរាល់ឆ្នាំ។
យោងតាមរបាយការណ៍ស្តីពីការអប់រំកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៥ (បានរៀបចំដោយ បណ្ឌិត ឈឹម រឹទ្ធី បណ្ឌិត ឃៀង សុធី និងបណ្ឌិត Srinivasa Madhur) បានលើកឡើងថា «កម្ពុជានឹងត្រូវដោះស្រាយជំនាញដែលកំពុងមានគម្លាត បើសិនជាវាសម្រេចបាននូវចក្ខុវិស័យរបស់ខ្លួនក្នុងការក្លាយខ្លួនជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមក្នុងរយៈពេល ២ ទសវត្សរ៍ក្រោយហើយបន្ទាប់មកផ្លាស់ប្តូរអគារអភិវឌ្ឍន៍»។
អ្នកជំនាញមានប្រសាសន៍ថាកង្វះការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍគឺជាឧបសគ្គមួយផ្សេងទៀតដែលស្ថាប័នអប់រំជាន់ខ្ពស់ចាំបាច់ត្រូវតែពុះពារ និងធានាឱ្យមានមូលនិធិគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីលើកកម្ពស់ផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងខ្វះខាតនៅពេលនេះ។
ម្ចាស់ក្សត្រី Beatrice Elizabeth Mary of York បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍កាលពីថ្ងៃសៅរ៍សប្ដាហ៍មុនក្នុងអំឡុងពេលធ្វើទស្សនកិច្ចនៅសាលាជំនាន់ថ្មីព្រះស៊ីសុវត្ថិក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
«ខ្ញុំត្រូវបានលើកទឹកចិត្តពីសិស្ស និងបានចាប់អារម្មណ៍ពីផ្នត់គំនិតរបស់ពួកគេ។ ពួកគេមានឆន្ទៈ និងប្តេជ្ញាចិត្តអំពីអាជីពរបស់ពួកគេហើយចង់ក្លាយជាវិស្វករ ស្ថាបត្យករ វេជ្ជបណ្ឌិត និងមេធាវី»។
ម្ចាស់ក្សត្រីមានបន្ទូលបន្តថា៖ «យើងមានការលំបាកក្នុងការអប់រំមនុស្សវ័យក្មេងដើម្បីជួយផ្តល់នូវតម្រូវការនៃកម្លាំងពលករក្នុងសតវត្សរ៍ទី ២១។ យើងត្រូវស្រមៃឡើងវិញនូវការអប់រំ ដើម្បីប្រឈមមុខនឹងបញ្ហានៅក្នុងសម័យទំនើបនេះ»។
សរុបមកឆន្ទៈនយោបាយដ៏រឹងមាំនឹងជំរុញរបៀបវារៈអប់រំថ្នាក់ជាតិដើម្បីធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិក្លាយជាសង្គមដែលមានអំណាចស្របតាមសង្គមទំនើប ហើយចំណេះដឹងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចត្រូវមានជាបន្ទាន់៕