.jpg)
ក្នុងនាមជាអ្នកអប់រំ តើអ្នកវាយតម្លៃការរីកចម្រើននៃការអប់រំនៅកម្ពុជារយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយយ៉ាងដូចម្តេច? និងតើគុណវិបត្តិអ្វីខ្លះដែលត្រូវការយកចិត្តទុកដាក់ជាបន្ទាន់?
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះវិស័យអប់រំបានផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងខ្លាំង វាទទួលបានការទទួលស្គាល់កាន់តែច្រើន។
នៅពេលនេះប្រជាជនដឹងពីសារៈសំខាន់នៃការអប់រំល្អដោយវាគឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់កំណើនបញ្ញា និងដើម្បីប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងពិភពលោក។ ទន្ទឹមនឹងនេះរដ្ឋាភិបាលបានពង្រឹងគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនក្នុងការគាំទ្រដល់វិស័យអប់រំ ប៉ុន្តែយើងត្រូវចំណាយពេលយូរ ដើម្បីធ្វើឲ្យដំណើរប្រសើរ ជាពិសេសនៅក្នុងតំបន់ជនបទដែលមានគម្លាតនៃការអប់រំប្រកបដោយគុណភាព។
តើអ្នកយល់ស្របថា ការអប់រំនៅតែមានគម្លាតកើនឡើងរវាងការអប់រំនៅទីប្រជុំជន និងជនបទដែរឬទេ?
បាទ! ការអប់រំនៅមានគម្លាតដ៏ធំមួយរវាងគុណភាពនៃការអប់រំនៅក្នុងទីក្រុង និងជនបទ។ ខេត្តដាច់ស្រយាលនៅតែខ្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាមូលដ្ឋានដូចជាផ្លូវថ្នល់ សម្ភារសាលារៀន ការខ្វះខាតគ្រូបង្រៀន និងធនធាននានានៅមានកម្រិត។ គ្រូបង្រៀនដែលបញ្ចប់ការសិក្សារួចមានភាពស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការធ្វើការនៅតាមខេត្ត។
ដូច្នេះក្នុងនាមជាអ្នកអប់រំអាជីព តើអ្នកមានដំបូន្មានក្នុងការដោះស្រាយលើបញ្ហាទាំងនេះបានដោយរបៀបណា?
យើងត្រូវបញ្ជូនគ្រូបង្រៀនដែលបញ្ចប់ការសិក្សាទៅបង្រៀននៅតាមបណ្តាខេត្តនានា ហើយដើម្បីធ្វើដូចនេះបាន រដ្ឋាភិបាលត្រូវផ្តល់នូវការលើកទឹកចិត្តមួយចំនួនដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់ពួកគេ ឧទាហរណ៍ប្រាក់ខែបន្ថែម ប្រាក់ឧបត្ថម្ភ ឬដំឡើងតំណែងបន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការងារ។
លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាលគួរធ្វើឱ្យមាន «ការដាក់កំហិត» ឱ្យគ្រូបង្រៀនទៅបង្រៀននៅតាមខេត្ត។ ហើយរដ្ឋាភិបាលត្រូវផ្តល់កម្ចីការប្រាក់ទាបដល់សិស្សដែលចង់បន្តការសិក្សាដូចជានៅក្នុងវិស័យកសិកម្ម ឬកន្លែងកែច្នៃម្ហូបអាហារ។ នៅតំបន់ជនបទ ឪពុកម្តាយលក់ដីធ្លី ផ្ទះ និងយានជំនិះរបស់ពួកគេដើម្បីឲ្យកូនៗរបស់ពួកគេមករៀនបន្តនៅក្នុងទីក្រុងនានា។
ស្ថាប័នអប់រំភាគច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្តុំនៅតាមបណ្តាទីក្រុង ហើយសិស្សានុសិស្សនៅតាមជនបទបាត់បង់ការអប់រំប្រកបដោយគុណភាពទាំងនេះ។ តើអ្នកយល់យ៉ាងដូចម្តេច?
អ្នកមានភាគច្រើនស្ថិតនៅតំបន់ទីប្រជុំជន ហើយពួកគេអាចមានលទ្ធភាពបញ្ជូនកូនរបស់ពួកគេទៅស្ថាប័នឯកជន និងសាលាអប់រំឯកជន ដែលមានពេញនៅក្នុងទីក្រុង។ ការវិនិយោគពីស្ថាប័នបរទេសក៏មិនទៅវិនិយោគតាមបណ្តាខេត្តនានាដែរ ដោយសារតែខ្វះខាតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ គ្មានចង្វាក់ផលិតកម្ម ហើយភាគច្រើននៅតែពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្ម។ ដូច្នេះវាពិបាកក្នុងការបង្កើតស្ថាប័ននានានៅតាមជនបទ។
ប៉ុន្តែនេះមិនមែនជានិន្នាការល្អទេ ព្រោះវាអាចបង្កើតវិសមភាពសង្គមក្នុងរយៈពេលវែង។ តើអ្នកមានការព្រួយបារម្ភពីស្ថានភាពទូទៅបែបនេះដែរឬទេ?
វាជា «និន្នាការគ្រោះថ្នាក់» ប្រសិនបើគ្មានការបែងចែកការអប់រំ និងទ្រព្យសម្បត្តិស្មើៗគ្នាទេ វានឹងមានភាពខុសគ្នា។ យើងនឹងត្រូវបានបង្កើតតែ «សេដ្ឋកិច្ចមិនស្មើភាព “blue collar economy”» និងនៅតែរក្សាផលិតកម្មដោយប្រើកម្លាំង។ នេះគឺជាផ្លូវគ្រោះថ្នាក់ ហើយយើងអាចធ្លាក់ចូលក្នុងភាពច្របូកច្របល់សេដ្ឋកិច្ច ប្រសិនបើមិនបានដោះស្រាយ។
ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ១៦ លាននាក់ ភាគច្រើនគឺរស់នៅតំបន់ជនបទ ហើយមានតែ ៣ លាននាក់ប៉ុណ្ណោះដែលរស់នៅក្នុងទីក្រុង។ អ្នកគ្មានការអប់រំត្រឹមត្រូវមាននិន្នាការធ្វើការចំណាកស្រុកទៅក្រៅប្រទេស ដូចជាប្រទេសថៃ កូរ៉េ និងជប៉ុនដែលពួកគេធ្វើការជាកម្មករធ្វើដោយប្រើកម្លាំង។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការងារដ៏អស្ចារ្យមួយដើម្បីលើកកម្ពស់ការអប់រំ និងការងារ។ ទាំងនេះមានសន្តិភាព និងស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ចនាពេលបច្ចុប្បន្ន ដូច្នេះវិស័យឯកជនត្រូវតែពង្រឹងបន្ថែមធ្វើឱ្យបានកាន់តែច្រើន។
តើវិស័យណាខ្លះដែលត្រូវការការយកចិត្តទុកដាក់ជាបន្ទាន់ ក្រៅពីការអប់រំតាមជនបទ?
ដូចគ្នានឹងវិស័យអប់រំ សុខុមាលភាពគឺមានសារៈសំខាន់ដូចគ្នាសម្រាប់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស។ រាជរដ្ឋាភិបាលគួរធ្វើអ្វីដែលខ្លួនបានរៀបចំពីមុនដូចការកែប្រែវិស័យអប់រំ។ មនុស្សជាច្រើនបានចំណាយថវិកាយ៉ាងច្រើនដើម្បីព្យាបាលជំងឺនៅបរទេស។
ប្រទេសកម្ពុជាខ្វះបុគ្គលិកថែទាំសុខភាពវិជ្ជាជីវៈដូចជាគ្រូពេទ្យវះកាត់ និងអ្នកជំងឺសរសៃប្រសាទវិកលចរិត។ រដ្ឋាភិបាលត្រូវកសាងទំនុកចិត្តដល់ប្រជាជននៅក្នុងប្រព័ន្ធថែទាំសុខុមាលភាព។
ប៉ុន្តែវាមិនមែនជាការងារងាយស្រួលនោះទេ ព្រោះវាជាបញ្ហាស្មុគស្មាញដែលជាបញ្ហារ៉ាំរ៉ៃហើយការសម្រេចចិត្តចាំបាច់ត្រូវធ្វើដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មវិស័យនេះ។
តើមានគ្រឹះស្ថាននានាបង្កើតគុណសម្បត្តិ ឬនិស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សាដែលមានជំនាញសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចរីកលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័ស ឬមានការខកខានក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្រូវការនៅក្នុងទីផ្សារការងារ?
យើងខ្វះធនធានមនុស្ស ហើយយើងមិនទាន់មានជំនាញត្រឹមត្រូវសម្រាប់ធនធានត្រឹមត្រូវនៅឡើយទេ។ យើងធ្វើការស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍតិចតួច គ្មានអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់ជាមួយក្រុមហ៊ុនណាសម្រាប់ការបណ្តុះបណ្តាលដល់សិស្សដើម្បីហាត់ការងារនៅឡើយទេ។
យើងចូលទៅក្នុង «ផលិតកម្មចម្រុះ» ។ យើងខ្វះការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ ធនធានដូចជាកន្លែង សម្ភារស្រាវជ្រាវ បណ្ណាល័យ ដូចជានៅប្រទេសថៃ សិង្ហបុរី តៃវ៉ាន់ និងបណ្តាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ និងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ដទៃទៀតទេ។
ទោះបីជាមានគុណវិបត្តិខ្វះខាតជាច្រើនក៏ដោយ ក៏ប្រទេសកម្ពុជាបានលេចឡើងនូវសេដ្ឋកិច្ចដែលទទួលបានជោគជ័យនៅក្នុងតំបន់ជាបណ្តើរៗ។ តើអ្វីដែលបានរួមចំណែកដល់រឿងជោគជ័យនៃប្រទេសនេះ?
មនុស្សជំនាន់ក្រោយតែងតែត្រូវបានលាតត្រដាងហើយពួកគេមានឆន្ទៈប្រជែងនឹងប្រទេសជិតខាងដែលជោគជ័យ ហើយពួកគេប្រាថ្នាចង់បានជីវិតល្អ ចង់បានការអប់រំល្អ ចង់ធ្វើដំណើរ ហើយពួកគេចង់បាននូវស្ដង់ដារសង្គមកាន់តែខ្ពង់ខ្ពស់។ កត្តាទាំងអស់នេះហើយដែលជំរុញឲ្យសហគមន៍សហគ្រិនមានការចាប់អារម្មណ៍លើកទឹកចិត្តឱ្យពួកគេធ្វើអាជីវកម្ម បង្កើតកម្មវិធីកុំព្យូទ័រ និងបង្កើតសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម។
តើអ្នកមានសុទិដ្ឋិនិយមថាកម្ពុជានឹងបន្តការកើនឡើងក្នុងប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ខាងមុខនេះដែរឬទេ?
ខ្ញុំមានសុទិដ្ឋិនិយមចំពោះកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយរបស់ប្រទេសនេះ។ ប្រទេសកម្ពុជាគឺជា «ទឹកដីមានជីជាតិ» ហើយកម្ពុជាគឺជាប្រទេសសេដ្ឋកិច្ច «កូនខ្លា» ។ ប្រទេសកម្ពុជានឹងបន្តរីកចម្រើនពីព្រោះមានស្ថិរភាពនយោបាយ ប្រជាជនមានការចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការឈានទៅមុខ ហើយងាយស្រួលធ្វើពាណិជ្ជកម្មនៅទីនេះមិនដូចនៅប្រទេសខ្លះដែលអស្ថិរភាពនយោបាយប៉ះពាល់ដល់ការអភិវឌ្ឍន៍។
ប៉ុន្តែការលូតលាស់នេះគឺផ្តោតតែនៅក្នុងតំបន់ទីប្រជុំជនហើយវាមិនមែនគ្រប់ទីកន្លែងទេព្រោះវាអាចនាំទៅរកវិសមភាពធនធានទ្រព្យសម្បត្តិ។ តើអ្នកយល់ស្របថាអ៊ីចឹងទេ?
បាទ! នេះគឺជាការព្រួយបារម្ភ។ ប្រសិនបើនៅមានគម្លាតជនបទ និងទីក្រុងលូតលាស់ ហើយប្រសិនបើការអភិវឌ្ឍមិនស្មើគ្នានោះ វាអាចបង្កភាពចលាចល។ យើងមិនអាចមានអ្នកក្រច្រើនទេ វានឹងបង្កើតភាពមិនចុះសម្រុងនៅក្នុងសង្គម។ មិនមានរោងចក្រ មិនមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រត្រឹមត្រូវសម្រាប់កសិដ្ឋាន ឬការងារនៅក្នុងតំបន់ជនបទ ដូច្នេះធនធានក្មេងៗច្រើនធ្វើចំណាកស្រុកទៅទីក្រុង ខណៈដែលមនុស្សចាស់ និងកុមារត្រូវជាប់គាំងនៅតាមខេត្ត។
តំបន់ជនបទនៅកម្ពុជាអាចជាសហគមន៍ដែលមិនមានដំណើរការល្អជាមួយអត្រាការលែងលះខ្ពស់ និងភាពមិនចុះសម្រុងក្នុងគ្រួសារ។ នៅទីបំផុតនេះអាចនាំទៅរកភាពចលាចលសង្គម និងក្លាយជាសង្គមដែលមិនមានការអភិវឌ្ឍ ហើយនេះគឺជារឿងគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ។
ក្នុងនាមជាសហគ្រិនជោគជ័យ និងសប្បុរសជនមួយរូប អ្វីដែលជាសេចក្តីប្រាថ្នារបស់អ្នក?
អ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ត្រូវតែចូលរួមក្នុងការកសាងប្រទេស និងបញ្ឈប់ការគ្រាន់តែនិយាយបញ្ជា ដើម្បីឱ្យប្រទេសនេះអាចអភិវឌ្ឍបន្ថែមទៀតបាន ប្រជាជនអាចរីករាយនឹងសន្តិភាព និងសន្តិសុខក្នុងប្រទេស។
សង្ឃឹមថារាជរដ្ឋាភិបាលជាមួយនឹងអាណត្តិថ្មីរបស់ខ្លួននឹងផ្តោត និងលើកកម្ពស់ផ្នែកសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចជាការថែទាំសុខុមាលភាព ការអប់រំ ការដឹកជញ្ជូន វិស័យកសិកម្ម និងទេសចរណ៍ពីព្រោះវិស័យទាំងអស់នេះនឹងក្លាយជាកម្លាំងនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងជាឱកាសបង្កើតការងារ និងជួយកាត់បន្ថយវដ្តនៃភាពក្រីក្រ៕
