.jpg)
អ្នកលក់ដូង (អាជីវករ) នៅក្រៅប្រព័ន្ធពន្ធដារ និងអ្នកដំណើរកំពុងធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់នៅពីមុខអគារនាយកដ្ឋានពន្ធដារនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ហុង មិនា
ជាគោលការណ៍សេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានការទទួលស្គាល់ពីសំណាក់មហាជនទូទៅថា «អាជីវកម្មខ្នាតតូចៗ គឺជាឆ្អឹងខ្នងនៃសេដ្ឋកិច្ចមួយ»។ ទិន្នន័យស្ថិតិទាំងឡាយបានគាំទ្រគោលការណ៍មួយនេះ ហើយរដ្ឋាភិបាលនៅជុំវិញពិភពលោកបានព្យាយាមលើកទឹកចិត្តឲ្យមានការបង្កើតអាជីវកម្មតូចៗឡើង ដោយការបង្កើតច្បាប់ជាប្រយោជន៍ដល់ក្រុមហ៊ុនធុនតូច ការធ្វើសម្បទានផ្នែកប្រាក់កាសការស្រាវជ្រាវដោយមានការបង់ប្រាក់ និងអ្វីដែលសំខាន់បំផុត គឺការអត់ឱនពន្ធ។
អាជីវកម្មធុនតូច គឺជាកត្តាជំរុញសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំមួយទាក់ទិននឹងការបង្កើតការងារ ការផ្តល់ប្រាក់ទៅកាន់សហគមន៍នៅក្នុងតំបន់វិញ ភាពច្នៃប្រឌិត និង ក្លាយជាកោសិកាសាងសង់សាជីវកម្មធំៗបំផុតនៅក្នុងពិភពលោក។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក អាជីវកម្មធុនតូចតំណាងឲ្យជាង ៩៩ ភាគរយនៃក្រុមហ៊ុនដែលផ្តល់ការងារ និងចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្តល់ការងារថ្មីៗចំនួន ៦៤ ភាគរយរួមទាំង ៤៤ ភាគរយនៃការបង់ប្រាក់ខែឯកជនដែរ។ ជាងពាក់កណ្តាលនៃអ្នកធ្វើការនៅសហរដ្ឋអាមេរិកមានអាជីវកម្មធុនតូចផ្ទាល់ខ្លួន ឬធ្វើការឲ្យអាជីវកម្មធុនតូចណាមួយ។
អាជីវកម្មធុនតូចបានដើរតួរឹតតែសំខាន់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច។ នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមបានរួមចំណែកជាង ៦០ ភាគរយនៅក្នុងផលិតផលដុលក្នុងស្រុកសរុប និង ៩៦ ភាគរយទៅកាន់ការផ្តល់ការងារដោយផ្ទាល់។ នៅប្រទេសសិង្ហបុរីវិញ សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមចូលរួមជាង ៥០ ភាគរយទៅលើតម្លៃបន្ថែមនៃសហគ្រាសសរុប និង ៧០ ភាគរយក្នុងការផ្តល់ការងារ។
នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឯណោះវិញ សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមចូលរួមចំណែកជាង ៣០ ភាគរយទៅកាន់ផលិតផលដុលក្នុងស្រុកសរុប និងផ្តល់ការងារដល់កម្លាំងពលកម្មជាង ៥០ ភាគរយ។
ដោយឡែក នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា អាជីវកម្មខ្នាតតូច គឺជាយុថ្កានៃសេដ្ឋកិច្ចហើយមួយចំនួនបានវិវត្តក្លាយខ្លួនជាក្រុមហ៊ុនធំបំផុតនៅកម្ពុជា។ មុនឆ្នាំ ២០១៦ ជំនួញខ្នាតតូចភាគច្រើនទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីភាពមិនមានប្រសិទ្ធភាពនៃរបបពន្ធប៉ាន់ស្មាន ដោយចំណាយប្រាក់ពន្ធប្រចាំខែតិចតួច និងមិនដូចដែលត្រូវបានបង់ដោយសហគ្រាសមធ្យម និងធំដែរ។
លោក Anthony Galliano ជាប្រធានក្រុមអគ្គនាយក Group CEO of Cambodian Investment Management Group។
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៦ បានលុបចោលរបបប៉ាន់ស្មាននេះ និងបានបង្កើតប្រភេទអ្នកបង់ពន្ធចំនួន ៣ ប្រភេទក្រោមរបបពិត ឬស្វ័យការពារដែលមានដូចជាខ្នាតតូច មធ្យម និងធំ។ ការផ្លាស់ប្តូរដ៏ធំធេងនេះបានបន្ថែមអ្នកបង់ពន្ធខ្នាតតូច ហើយអ្នកបង់ពន្ធគ្រប់ខ្នាតទាំងអស់ត្រូវបានចែងដោយការកំណត់ចំណូលពី ២៥០ លានរៀល (ប្រហែល ៦២,៥០០ ដុល្លារអាមេរិក) ដល់ ៧០០ លានរៀល (ប្រហែល ១៧៥,០០០ ដុល្លារអាមេរិក)។
ឆន្ទៈនៅពីក្រោយការដាក់បញ្ចូលប្រភេទបង់ពន្ធខ្នាតតូច គឺបង្កើតការប្រកួតប្រជែងដោយយុត្តិធម៌ បង្កើនប្រាក់ចំណូលតាមរយៈការបង់ពន្ធរបស់ជាតិ និងលើកទឹកចិត្តដល់អាជីវកម្មតូចៗឲ្យចុះបញ្ជី និងគោរពតាមបទបញ្ជាពន្ធដារ។ ដើម្បីរួមបញ្ចូលអ្នកបង់ពន្ធ និងអាជីវកម្មខ្នាតតូចដែលមិនបានចុះបញ្ជីដែលធ្លាប់តែនៅរបបប៉ាន់ស្មានឲ្យដំណើរការក្នុងរបបទូទាត់ពន្ធដោយខ្លួនឯងបាន អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ (GDT) បានផ្តល់ការលើកទឹកចិត្តពន្ធពិសេសដល់អ្នកបង់ពន្ធតូចៗ ដើម្បីបន្ថយផលវិបាកផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុនៃការចុះឈ្មោះ និងការអនុលោម។
ការលើកទឹកចិត្តសំខាន់ៗមានដូចជាការលើកលែងចំពោះការបង់ពន្ធកាត់ទុក លើកលែងតែពន្ធលើចលនទ្រព្យ និងអចលនទ្រព្យ ការបង់ពន្ធដោយផ្អែកលើកំណើនប្រាក់ចំណេញជាជាងពន្ធលើប្រាក់ចំណេញ ២០ ភាគរយតែម្តង ទម្រង់បែបបទពន្ធតែ ១ ទំព័រសាមញ្ញជាជាង ៤ ទំព័រដែលត្រូវបានទាមទារពីអ្នកបង់ពន្ធខ្នាតមធ្យម និងធំ តម្លៃពន្ធប៉ាតង់គឺ ១០០ ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំជាជាង ៣០០ ដុល្លារ និងឥណទាន ៨០ ភាគរយ លើការបង់ VAT ដើម្បីទូទាត់ទិន្នផល VAT មានន័យថា អ្នកបង់ពន្ធខ្នាតតូចប្រមូល VAT១០ ភាគរយ និងបង់ត្រឹមតែ ២ ភាគរយដោយរក្សាទុក ៨ ភាគរយ។
ទោះជាយ៉ាងណាចាប់តាំងពីដើមរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះនៅតែមានភាពច្របូកច្របល់ និងភាពលំបាកលំបិនសម្រាប់អ្នកបង់ពន្ធតូចតាច។ ដំបូងមានភាពមិនប្រាកដប្រជាថា តើអ្នកបង់ពន្ធខ្នាត តូចអាចទាមទារពន្ធតម្លៃបន្ថែម (VAT) ដូចអ្នកបង់ពន្ធផ្សេងទៀតដែរឬទេ? អ្នកបង់ពន្ធមធ្យម និងធំមួយចំនួនបានបដិសេធមិនបង់ VAT ធៀបនឹងអ្នកបង់ពន្ធតូចតាច ហើយក៏មានការយល់ច្រឡំផងដែរថា តើអ្នកបង់ពន្ធខ្នាតតូចនឹងទទួលបានវិញ្ញាបនបត្រ VAT ហើយនៅក្រោមប្រព័ន្ធពន្ធដារសព្វថ្ងៃពួកគេប្រហែលជាមិនបានទទួលនោះទេ រីឯព័ត៌មានចេញពីបណ្តាញសាខាអំពីបញ្ហានេះ គឺមិនមានភាពប្រាកដប្រជានោះឡើយ។
លើសពីនេះទៅទៀតកាលពីមុនអ្នកបង់ពន្ធខ្នាតតូចត្រូវបានតម្រូវឲ្យបង់ប្រាក់ចំនួន ១០០ ដុល្លារអាមេរិកទៅកាន់នាយកដ្ឋានពាណិជ្ជកម្ម ដើម្បីទទួលបានវិញ្ញាបនបត្រ ហើយក្រោយមកការអនុវត្តនេះត្រូវបានលុបចោល ដូច្នេះអ្នកដែលបានចុះឈ្មោះក្នុងអំឡុងពេលនោះបានខាតការចំណាយមួយតង់ទៀត។
ដំបូងសាខាមួយចំនួនតម្រូវឲ្យអ្នកបង់ពន្ធខ្នាតតូច បង់ពន្ធភ្លាមៗនៅពេលដែលការទូទាត់ត្រូវបានធ្វើឡើងសម្រាប់ប័ណ្ណប៉ាតង់ ទោះបីជាមិនទាន់បានទទួលប័ណ្ណក៏ដោយ ហើយក្រុមហ៊ុនភាគច្រើនគឺមិនទាន់ទទួលបានបណ្ណទេនៅពេលដែលពន្ធដារទាមទារបង់ពន្ធភ្លាមៗ។ ទីបំផុតការអនុវត្តនេះត្រូវបានគេធ្វើបទដ្ឋាននៅចុងឆ្នាំមុននៅពេលដែលសាខាទាំងអស់បានស្នើសុំឲ្យអ្នកបង់ពន្ធតូចចាប់ផ្តើមបង់ប្រាក់ប៉ាតង់ភ្លាមៗ ដែលជាដំណើរការខុសប្លែកពីអ្នកបង់ពន្ធខ្នាតមធ្យម និងធំដែលបង់ពន្ធលើវិក្កយបត្ររបស់ប័ណ្ណប៉ាតង់។
ខណៈពេលដែលបញ្ហាភាគច្រើនត្រូវបានលុបបំបាត់ចោល បញ្ហាដែលលេចធ្លោជាងគេ និងទាក់ចិត្តជាងគេនៅតែមានគឺដំណើរការចុះបញ្ជី។ ខណៈពេលដែលមិនមានបញ្ជីសកម្មភាពដែលហាមឃាត់អ្នកបង់ពន្ធតូចតាចមិនឲ្យធ្វើអ្វីមួយ ស្ទើរតែរាល់សាខាពន្ធដារទាំងអស់មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានមុខជំនួញ «ក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់» នៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចបង់ពន្ធ ខ្នាតតូចនោះទេ។
សកម្មភាពផ្សេងទៀតត្រូវបានច្រានចោលផងដែរដូចជា អាជីវកម្មថតរូប អ្នកបកប្រែ និងសកម្មភាពសេវាកម្មអាជីវកម្មខ្នាតតូចផ្សេងទៀត។ អ្វីដែលគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលជាងនេះទៀតនោះគឺថាក្រុមហ៊ុនថ្មីសន្លាង ដែលមិនមានប្រវត្តិនៃការទទួលបានប្រាក់ចំណេញសោះនោះត្រូវបានស្នើសុំឲ្យចុះបញ្ជីភ្លាមៗក្នុងនាមជាអាជីវកម្មខ្នាតមធ្យមដោយហេតុថា សាខានេះជឿជាក់ថាអាជីវកម្មនេះនឹងផ្តល់ផលលើសពីចំនួន ១៧៥ ពាន់ដុល្លារអាមេរិក។
កាលពីមុនអ្នកបង់ពន្ធខ្នាតតូចអាចបង់លុយភ្លាមៗសម្រាប់ប័ណ្ណប៉ាតង់ហើយទទួលបានលេខសម្គាល់ពន្ធ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះសាខាភាគច្រើនទាមទារឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យទីកន្លែង ដែលពន្យារពេលដំណើរការអស់រយៈពេលជាច្រើនសប្តាហ៍ហើយជាអកុសល លទ្ធផលនៃដំណើរការនេះភាគច្រើនគឺតម្រូវឲ្យមានអាជីវកម្មចុះឈ្មោះជាអាជីវកម្មធុនមធ្យម។ ខណៈពេលដែលអ្នកបង់ពន្ធមធ្យម និងអ្នកបង់ពន្ធធំត្រូវបានគេបញ្ជូនប័ណ្ណប៉ាតង់ទៅកាន់អាសយដ្ឋានអាជីវកម្មដែលបានចុះបញ្ជីផ្ទាល់។ ដោយឡែកអ្នកបង់ពន្ធតូចតាចត្រូវតែពិនិត្យមើល ថាតើប៉ាតង់នេះត្រូវបានគេចេញឲ្យឬនៅ? ហើយត្រូវមានការទាក់ទងការិយាល័យសាខាពន្ធជាញឹកញាប់ដោយសារតែមិនមានប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនទៅដល់កន្លែងផ្ទាល់។
ចុងបញ្ចប់វាគឺជាដំណើរការដែលត្រូវបានផ្តល់ឲ្យនូវប្រកាសនីយប័ត្រតក្កកម្ម (ប៉ាតង់) ដែលដំណើរការនេះអាចមានការតស៊ូមតិទៅលើថា តើក្រុមហ៊ុនខ្នាតតូចត្រូវមានគុណសម្បត្តិ បែបណាខ្លះក្នុងនាមជាអ្នកបង់ពន្ធខ្នាតតូច បើទោះបីជាអ្វីៗសមស្របទៅនឹងតម្រូវការនៃច្បាប់ក៏ដោយ។
កំណើនសេដ្ឋកិច្ចនាពេលអនាគតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា និងការបន្តកើនឡើងនៃការប្រមូលពន្ធប្រចាំឆ្នាំអាចនឹងអាស្រ័យលើកំណើន និងវិបុលភាពនៃអាជីវកម្មខ្នាតតូច។ អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារមានការផ្លាស់ប្តូរក្នុងការអនុលោមតាមបទបញ្ជា និងការអនុវត្តច្បាប់យ៉ាងវិជ្ជមានក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ។
ការគាំទ្រដល់អាជីវកម្មខ្នាតតូចតាមរយៈដំណើរការចុះបញ្ជីពន្ធ និងដំណើរការរដ្ឋបាលសាមញ្ញ និងការលើកទឹកចិត្តពន្ធបន្ថែមទៀតនៅឆាកអន្តរជាតិអាចនឹងក្លាយជាគោលដៅដែលត្រូវតែសម្រេចឲ្យបាន ដើម្បីបន្តភាពជោគជ័យក្នុងលក្ខខណ្ឌពន្ធឲ្យលើសពី ៥ ឆ្នាំខាងមុខនេះ៕
