.jpg)
ស្ត្រីឆ្លងមេរោគអេដស៍ក្នុងភូមិរកា ខេត្តបាត់ដំបងលេបថ្នាំការពារ។ ហេង ជីវ័ន
ប្រធានបទនៃទិវាជំងឺអេដស៍ពិភពលោកនៅឆ្នាំនេះគឺ «សហគមន៍ធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរល្អ»។ ប្រទេស កម្ពុជា គឺជាគំរូដ៏ច្បាស់មួយក្នុងការធ្វើឲ្យមានការប្រែប្រួលល្អ នៅអាស៊ីដែលក្នុងនោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងម្ចាស់ជំនួយធ្វើការជាមួយគ្នាតាមសហគមន៍នៃអ្នកមានមេរោគអេដស៍ ឬរងផលប៉ះពាល់ដោយជំងឺអេដស៍ដើម្បីផ្តល់សេវាផ្នែកជំងឺអេដស៍ ដោយសំអាងលើភ័ស្តុតាងជាក់ស្តែង។
ការប្រើប្រាស់សក្តានុពលនៃភាពជាដៃគូនេះ គឺជាគន្លឹះសម្រាប់ឲ្យប្រទេសកម្ពុជារក្សាបានជាបន្តនូវការបង្ក្រាបការរាតត្បាតនូវមេរោគអេដស៍ហើយឈានទៅរកការបញ្ចប់នៃជំងឺនេះនៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥។
អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយដែលប្រទេសកម្ពុជាបានផ្តល់សេវារួមគ្នាដោយសំអាងលើភ័ស្តុតាងជាក់ស្តែងផ្តោតលើការការពារ ការថែទាំ និងការព្យាបាលតាមភាពជាក់ស្តែង។ អ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពបានធ្វើឲ្យមានបរិយាកាសល្អដែលជួយទ្រទ្រង់គ្នានៅតាមមណ្ឌលសុខភាព និងកន្លែងនានាតាមសហគមន៍។
ការធ្វើដូច្នេះធ្វើឲ្យសហគមន៍ចូលរួមពេញលេញនៅក្នុងការរៀបចំផែនការ និងផ្តល់សេវាជំងឺអេដស៍ដែលឆ្លើយតបនឹងសេចក្តីត្រូវការរបស់ជនរងគ្រោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តីយើងនៅមានសេចក្តីត្រូវការបន្ទាន់នៅឡើយលើជម្រើសនានាក្នុងការការពារល្អ និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពពិសេសក្នុងចំណោមក្រុមប្រឈមមុខខ្ពស់វ័យក្មេង។
ជម្រើសថ្មីមួយដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍បំផុត គឺថ្នាំការពារការឆ្លងដែលប្រើដោយលេបនៅមុនពេលប្រឈម (PrEP) ដែលការពារកុំឲ្យឆ្លងមេរោគនេះ។ បើសិនជាត្រូវបានប្រើបានត្រឹមត្រូវដោយរួមជាមួយនឹងការប្រើស្រោមអនាម័យ PrEP ស្ទើរតែអាចលុបបំបាត់បានទាំងស្រុងនូវហានិភ័យនៃការឆ្លងមេរោគអេដស៍។
គ្រាន់តែក្នុងពេលប៉ុន្មានខែកន្លងទៅនេះមណ្ឌលសុខភាពឈូកសនៅភ្នំពេញដែលស្ថិតនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ក្រសួងសុខាភិបាលដោយធ្វើជាដៃគូជាមួយអង្គការធ្វើការនៅតាមសហគមន៍ និងដោយមានការជួយពីកម្មវិធីផែនការបន្ទាន់សម្រាប់បន្ធូរបន្ថយជំងឺអេដស៍របស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក (PEPFAR) មូលនិធិសកលដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺអេដស៍ ជំងឺរបេង និងជំងឺគ្រុនចាញ់ និងកម្មវិធីរួមគ្នារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីជម្ងឺអេដស៍ (UNAIDS) បានចាប់ផ្តើមផ្តល់សេវាការពារ PrEP។
ពាក្យថាឈូកស ចង់សំដៅលើឈូកសដែលលូតលាស់ល្អទោះក្នុងសភាពភក់ជ្រាំក្តី។ នេះគឺជាពាក្យប្រៀបធៀបមួយដ៏ខ្លាំងសម្រាប់អង្គការសហគមន៍ជាច្រើនដែលខិតខំតស៊ូនៅក្នុងបរិយាកាសលំបាកៗ។
ផានិតដែលជាយុវជនម្នាក់ (អាយុជាង ២០ ឆ្នាំ) ហើយបានរួមភេទជាមួយបុរសគឺជាអតិថិជនម្នាក់ក្នុងចំណោមអតិថិជនដំបូងៗដែលបាននិងកំពុងធ្វើការការពារតាមបែប PrEP។ គាត់ចូលចិត្តត្រង់ថា គាត់អាចសុំការធ្វើតេស្តរកមេរោគអេដស៍ហើយអាចសុំការការពារតាមបែប PrEP ពីមណ្ឌលសុខភាពតាមសហគមន៍ដោយអ្នកផ្តល់សេវានេះដែលមិនធ្វើការវិនិច្ឆ័យលើជម្រើសជីវិតរបស់គាត់។
អ្នកផ្តល់ប្រឹក្សានៅមណ្ឌលសុខភាពឈូកសជឿថា PrEP គឺជាកត្តាសម្រេចពីព្រោះវាជាផ្នែកមួយចុងក្រោយនៅក្នុងដំណើរការនៃការការពារមេរោគអេដស៍។ “យើងបានបង្កើនការធ្វើតេស្តធម្មតាបានលើកទឹកចិត្តដល់ការប្រើស្រោមអនាម័យកាន់តែច្រើនឡើងហើយជំរុញឲ្យគេធ្វើការព្យាបាលឲ្យបានឆាប់បំផុត។ PrEP បំពេញរូបភាពរួមនៃការការពារនេះ”។
កាលពី ២ ទសវត្សរ៍មុនប្រទេស កម្ពុជា មានការរាលដាលយ៉ាងលឿននៃមេរោគអេដស៍។ មកដល់ត្រឹមឆ្នាំ ២០១៧ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសមួយ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ៧ នៅក្នុងពិភពលោកដែលបានសម្រេចគោលដៅ ៩០៩០៩០ (មានន័យថា ៩០% នៃប្រជាជនដឹងថា តើគេមានមេរោគអេដស៍ឬអត់ ៩០ នៃប្រជាជនដែលដឹងថា គេមានមេរោគអេដស៍ទទួលបានការព្យាបាលដោយប្រើថ្នាំប្រឆាំងជំងឺអេដស៍ហើយ ៩០% នៃប្រជាជនដែលទទួលការព្យាបាលអាចទប់កុំឲ្យមេរោគកើនឡើងបាន)។
ប្រទេស កម្ពុជា ថែមទាំងបានប្រកាសផែនការប្រកបដោយមហិច្ឆតារបស់ខ្លួននៅក្នុងការលុបបំបាត់ការឆ្លងមេរោគអេដស៍ថ្មីទាំងអស់ដោយឈានដល់កម្រិត ៩៥៩ ៥៩៥ នាក់ ត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥ ហើយធ្វើឲ្យមនុស្សមួយជំនាន់នេះគ្មានជំងឺអេដស៍។ ពីឆ្នាំ ២០១០ ដល់ឆ្នាំ ២០១៨ ការឆ្លងថ្មីបានធ្លាក់ចុះចំនួន ៦២% ហើយការស្លាប់ទាក់ទងនឹងជំងឺអេដស៍បានធ្លាក់ចុះចំនួន ៤៨%។ ប្រទេស កម្ពុជា បានទប់បាននូវការរាលដាលនៃជំងឺនេះដោយផ្តោតគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីរបស់ខ្លួនទៅលើក្រុមប្រឈមមុខខ្ពស់។
សព្វថ្ងៃនេះមានអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ប្រមាណ ៧៣ ០០០ នាក់ នៅកម្ពុជាដោយ ៨១% នៃពួកគេកំពុងធ្វើការព្យាបាលសង្គ្រោះជីវិតហើយ ៧៨% ទប់បាននូវការកើនឡើងនៃមេរោគនេះនៅក្នុងខ្លួន។ អ្នកមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍មិនអាចចម្លងមេរោគនេះទៅអ្នកដទៃបានទេបើគេបន្តការព្យាបាលហើយមេរោគអេដស៍ធ្លាក់ក្នុងកម្រិតដែលមិនអាចត្រូវបានគេមើលឃើញ។
ទោះបីមានជោគជ័យធំៗទាំងនេះក្តី ជំងឺអេដស៍ដែលរាលដាលនៅកម្ពុជាមិនទាន់ត្រូវបានលុបបំបាត់អស់ទាំងស្រុងនៅឡើយទេ។ មេរោគអេដស៍នៅបន្តមាន និងឆ្លងក្នុងចំណោមក្រុមមនុស្សខ្លះដែលគេស្គាល់ថា ជាក្រុមប្រឈមមុខខ្ពស់ច្រើនជាងក្រុមមនុស្សផ្សេងទៀត។
ក្រុមមនុស្សប្រឈមមុខខ្ពស់ទាំងនេះ រួមមាននារីធ្វើការនៅតាមកន្លែងកម្សាន្ត បុរសដែលរួមភេទជាមួយបុរសគ្នាឯង អ្នកប្រើគ្រឿងញៀនដោយចាក់តាមម្ជុល និងនារីកែភេទ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ មាន ២៥% នៃករណីឆ្លងថ្មីនៃមេរោគអេដស៍មាននៅក្នុងចំណោមបុរសដែលរួមភេទជាមួយបុរសគ្នាឯង។ ចំនួននេះកើនឡើងជាង ៣ ដង លើសចំនួនក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ដែលកាលនោះមានតែ ៧% ទេ។ សម្រាប់ករណីឆ្លងថ្មីៗក្នុងចំណោមករណីឆ្លងថ្មីចំនួន ៣ មាន ១ គឺនៅភ្នំពេញ។ ខេត្តចំនួន ៦ (ភ្នំពេញបាត់ដំបង សៀមរាប កំពង់ចាមបន្ទាយមានជ័យ និងតាកែវ) មានករណីឆ្លងថ្មីចំនួន ៧០% នៅកម្ពុជា។
ការដឹកនាំរឹងមាំនៃអ្នកធ្វើគោលនយោបាយដោយធ្វើជាដៃគូជាមួយក្រុមមនុស្សដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ហើយ និងក្រុមប្រឈមមុខខ្ពស់គឺជាវិធីតែមួយគត់ដើម្បីលុបបំបាត់ជំងឺអេដស៍ក្នុងសកលលោក។ សហគមន៍របស់យើងគឺជាប្រភពនៃភាពខ្លាំងហើយជាសក្តានុពលដ៏ធំដែលគេមិនទាន់ទាញយកប្រយោជន៍។ តាមរយៈឆន្ទៈរឹងមាំការប្តេជ្ញាចិត្ត និងបណ្តាញដ៏ទូលំទូលាយរបស់គេ គេអាចជួយបានច្រើនក្នុងការរកឃើញមនុស្សដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ហើយនាំគេឲ្យធ្វើការព្យាបាល៕
នេះជាវិចារណកថារួមរបស់លោកស្រី VladankaAndreeva នាយិកាអង្គការសហប្រជាជាតិ ប្រយុទ្ធជំងឺអេដស៍ UNAIDS នៅកម្ពុជា និងលោកឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក W. Patrick Murphy ក្នុងឱកាសទិវាពិភពលោកប្រយុទ្ធជំងឺអេដស៍ថ្ងៃ ១ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៩។
