.jpg)
នារីម្នាក់កំពុងដាក់ផ្កាឈូកថ្វាយបដិមាព្រះពុទ្ធកាលពីម្សិលមិញ។ ហេង ជីវ័ន
«ព្រះពុទ្ធសាសនាជាសាសនារបស់រដ្ឋ» គឺស្ថិតនៅក្នុងចំណោមបាវចនាទាំង ៣ គឺជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រហើយរូបព្រះពុទ្ធត្រូវបានគេយកមកគូរនៅលើជញ្ជាំងព្រះវិហារ និងចម្លាក់គ្រប់រូបភាពនៅតាមទីវត្តអារាម ឬក៏អាស្រមសម្រាប់ពុទ្ធសាសនិកគោរពជាទីសក្ការៈ ឬក៏នៅតាមទីសាធារណៈ។
ជាក់ស្តែងនៅក្នុងវត្តខ្លះមានរូបព្រះពុទ្ធគង់ដូចតួកុនកូរ៉េ ឬក៏ចិន ឬក៏វៀតណាមទៅវិញ ហើយរូបទាំងនោះត្រូវបានមជ្ឈដ្ឋាននានារិះគន់ជាទូទៅថា ហេតុអ្វីបានជានៅវត្តខ្មែរសោះ បែរជារូបព្រះពុទ្ធទៅចេញជារូបតួកុនកូរ៉េ ឬក៏ដូចរូបអុងឌឿ លោតដើររៃអង្គាសលុយតាមភូមិទៅវិញ?
ទស្សនៈខុសៗគ្នាតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកខ្លះថា រូបទាំងនេះបណ្តាលមកពីជាងមិនមានសមត្ថភាព បានជាទៅជាចេញរូបភាពបែបនេះ រីឯមតិខ្លះទៀតព្រួយបារម្ភទៅលើការបញ្ជ្រាបចូលនូវសាសនា ឬក៏វប្បធម៌ប្រពៃណីរបស់ជនជាតិគេមកសាបព្រោះនៅលើទឹកដីខ្មែរទៅវិញ។
មតិខ្លះយល់ឃើញថាបើឃើញជាងធ្វើខុស ហេតុអ្វីបានជាអ្នកជាវ កុម្ម៉ង់ទទួលយករូបភាពបែបនេះទៀត? ចំណុចនេះមានការជជែកគ្នាដែរ រវាងអ្នកជាវ ជាង និងគណៈកម្មការវត្តតែម្តង តែនៅតែឲ្យដាក់នៅក្នុងវត្តអារាមដដែល។ កន្លងមកមានការណែនាំដោយមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តខ្លះបានកោះហៅជាងគំនូរ និងជាងចម្លាក់ដែលរូបភាពមិនប្រក្រតីបែបនេះ កើតឡើងស្ទើរតែគ្រប់ខេត្តក្រុង។ តែមន្ទីរវប្បធម៌ខេត្តមិនមានឯកសារផ្លូវច្បាប់ ឬក៏គោលការណ៍ណែនាំណាមួយផ្តល់ជូន ដើម្បីព្រមានពួកគេនោះទេ អ៊ីចឹងហើយបានជាងគំនូរក៏ដូចជាងចម្លាក់នៅតែផ្គើនទៅនឹងការណែនាំរបស់ក្រសួងវប្បធម៌ដដែល។
ដូចគ្នានេះដែរការឆ្លាក់រូបបដិមា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ គឺចម្លាក់ស្ពាន់មុខទៅផ្សេងពីរូបដើមរបស់ព្រះអង្គទៅវិញ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតរូបកវីក្រមង៉ុយ និងរូបសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ទៅដូចតាជូជក ជាថ្មចម្លាក់នៅតាមសាលារៀនទៅវិញ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតរូបអុងឌឿ លោតរៃអង្គាសលុយតាមភូមិក៏មុខដូចតួកុនកូរ៉េ ដូចតួឥណ្ឌា ដូចប៉ាវចិន ដូចថាំងចេង និងដូចយក្សទៅវិញ ហើយខ្លះរាំឌីស្កូក៏មាន មិនដឹងថា តើស្ថាប័នណាណែនាំឲ្យធ្វើដូច្នេះ?
លោក ជា យុទ្ធា ជាងចម្លាក់ក្បាច់បុរាណល្បីមួយរូបនៅស្រុកពញាឮ ខេត្តកណ្តាលបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ចំពោះចម្លាក់សង់រូបព្រះពុទ្ធ រូបឥស្សរជន ដែលមិនដូចនោះ ខ្ញុំក៏ធ្លាប់ឃើញដែរ គឺបញ្ហាមកពីចំណេះដឹងជំនាញផ្ទាល់ខ្លួន ដែលជាងរៀនតៗគ្នាមិនច្បាស់លាស់នៅមានកម្រិតគឺធ្វើឲ្យគាត់ធ្វើចម្លាក់មិនដូចទៅនឹងរូបដើម។ ម្យ៉ាងវិញទៀតជាងចម្លាក់សម័យទំនើបនេះគឺធ្វើការងារខ្វះការយកចិត្តទុកដាក់ អត់បានគិតពិចារណា និងអត់បានគិតដល់នូវបញ្ហាសិល្បៈគឺធ្វើឲ្យតែបានៗ»។
លោក យុទ្ធា បន្តទៀតថា៖ «ឧទាហរណ៍ថា គាត់ជាជាងអាចធ្វើចម្លាក់រូបក្បាលហនុមានសម្រាប់លោតឆៃយ៉ាំបាន រឿងអ្វីដែលគាត់មិនអាចឆ្លាក់ រូបអុងឌឿមុខខ្មែរបាន? បែរជាចម្លាក់ចេញរូបអុងឌឿមុខកូរ៉េ ឬក៏មុខឥណ្ឌាទៅវិញ? អ៊ីចឹងមានន័យថា គាត់ធ្វើទៅតាមទស្សនៈរបស់គាត់ទៅតាមអ្វីដែលគាត់ឃើញ ហើយពេញនិយមមិនបានគិតដល់ពីសិល្បៈបុរាណដែលស្រឡាញ់ខ្មែរ»។ ទោះបីជាយ៉ាងណាលោក ជា យុទ្ធា បានមានយោបល់ថា ចំណុចនេះគួរតែកែតម្រូវ ហើយសម្រាប់លោកវិញគឺលោកតែងតែបើកឲ្យមានការរិះគន់នូវចម្លាក់បុរាណរបស់លោក។
ករណីចម្លាក់មិនដូចដើម គឺក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈបានដឹងឮហើយតែកន្លងមកក្រសួងបានត្រឹមតែចេញប្រកាស សេចក្តីណែនាំចំពោះសិល្បៈសូនរូប និងសិល្បៈសិប្បកម្ម កុំឲ្យធ្វើដូចនេះ តែមិនបានលទ្ធផលល្អនៅឡើយទេ។ អ៊ីចឹងហើយបានជាក្រសួងវប្បធម៌កំពុងតែរៀបចំតាក់តែង អនុក្រឹត្យវិញម្តងដើម្បីថែរក្សានូវសិល្បៈចម្លាក់ទម្រង់ដើមតាមប្រពៃណីខ្មែរ ដូចរូបបដិមា រូបឥស្សរជន ព្រះសង្ឃរាជជាដើម ហើយក៏មានលក្ខណៈអភិវឌ្ឍន៍ផងដែរ។ នេះបើតាមប្រសាសន៍លោក ឈឹម សុធី ប្រធាននាយកដ្ឋានសិល្បៈសូនរូប និងសិល្បៈសិប្បកម្មនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ និងជាវិចិត្រករផងដែរ។
លោក សុធី បានបញ្ជាក់ថា៖ «បញ្ហាដែលជាងចម្លាក់ចេះតែនាំគ្នាធ្វើរូបទៅតាមមុខបរទេសនោះ គឺដោយសារតែចលនាសកលភាវូនីយកម្ម ជ្រួតជ្រាបនៅក្នុងវិស័យសិល្បៈតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកហើយសង្គមគេនិយមបែបនេះផង ធ្វើឲ្យជាងចម្លាក់ខ្លះចេះតែមាននិន្នាការធ្វើចម្លាក់ចេញទៅជារូបតួកូរ៉េ តួចិន តួឥណ្ឌាទៅវិញដោយមិនដឹងខ្លួន»។
សរុបមកវិញចំពោះបញ្ហាការច្នៃចម្លាក់ដែលធ្វើឲ្យបាត់បង់អត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ អរិយធម៌ជាតិខ្មែររបស់ខ្លួនដែលកាន់តែកើនឡើងបែបនេះគឺសមត្ថកិច្ចអាជ្ញាធរដែនដី គួរតែចាត់វិធានការបណ្តើរៗមិនរង់ចាំទាល់តែមានការអនុម័តអនុក្រឹត្យស្តីពីការកំណត់សិល្បៈសូនរូប និងសិល្បៈសិប្បកម្មនោះទេ។ ព្រោះវាជាកត្តាចាំបាច់ ដើម្បីដោះស្រាយទាន់នៅតិចៗនៅឡើយ ជាពិសេសអ្នកជាវកុម្ម៉ង់ទិញ ប្រសិនបើជាងធ្វើមិនបានដូចរូបដើម យ៉ាងហោចណាស់ ៩០ ទៅ ៩៥ ភាគរយទេ មិនគួរយកទេ ហើយប្រសិនជាវរូបចម្លាក់ព្រះ ឬក៏រូបបដិមាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ដែលមិនមានលក្ខណៈខ្មែរគ្រប់គ្រាន់ប្រគេនព្រះសង្ឃនៅវត្តសម្រាប់រូបនៅវត្ត គឺព្រះសង្ឃមិនគួរទទួលយកមកតាំងនៅតាមវត្តអារាមទេ។
ដូចគ្នានេះដែររូបឥស្សរជនដូចជា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ រូបភិរម្យក្រមង៉ុយ រូបសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ដែលមិនដូចទៅនឹងទ្រង់ទ្រាយដើមគឺមិនគួរទទួលយកទេ ហើយឲ្យជាងហ្នឹងកែឡើងវិញឲ្យដូចរូបដើម។ រីឯ ក្រសួងធម្មការ និងសាសនាក៏គួរចូលរួមចំណែកសហការជាមួយក្រសួងវប្បធម៌ ដើម្បីធ្វើការត្រួតពិនិត្យ និងកែរូបដែលមិនដូចចេញពីវត្តអារាម សាលារៀន ឬក៏រូបចម្លាក់នៅតាមទីសាធារណៈ៕
ចូលរួមផ្តល់យោបល់តាមរយៈ soprach.tong@phnompenhpost.com
