.jpg)
រូបភាព និងសារព្រមាននៅលើកញ្ចប់បារីដែលបង្ហាញអ្នកជក់ ពីគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗ។ ហុង មិនា
«ការឈប់ជក់បារី អំឡុងពេលជំងឺកូវីដ ១៩ ជាឱកាសនៃការសម្រេចចិត្តដ៏ត្រឹមត្រូវរបស់អ្នក!» នេះគឺសារ ១ ចំណោមសារសំខាន់ៗសម្រាប់ទិវាពិភពលោកគ្មានថ្នាំជក់ថ្ងៃទី ៣១ ខែ ឧសភា ឆ្នាំ ២០២០ ថ្មីៗនេះដោយអង្គការសុខភាពពិភពលោក (www.who.int/covid-19/smoking)។
រីឯរង្វាន់ទិវាពិភពលោកគ្មានថ្នាំជក់ឆ្នាំនេះ ឬក៏ឆ្នាំក្រោយក៏គួរតែបានទៅលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលធ្លាប់បានប្រកាសជាសាធារណៈតាំងពីមុនឆ្នាំ ២០១៥ ជាពេលដែលច្បាប់ស្តីពីការត្រួតពិនិត្យផលិតផលថ្នាំជក់ត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភាជាតិ។ លោកថាលោកបានឈប់ជក់បារីទាំងស្រុងហើយ ដោយហេតុថាចៅៗរបស់លោកធុំក្លិនស្អុយបារីនៅមាត់តាពេលលោកលើកចៅព និងថើបចៅម្ដងៗ។ ជាងនេះទៅទៀតលោក ហ៊ុន សែន ក៏តែងតែបង្ហោះរូបភាពលើហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោកពីសកម្មការធ្វើលំហាត់ប្រាណការជិះកង់ ឬក៏លេងវាយកូនហ្គោល ដើម្បីថែទាំសុខភាពជាគំរូដល់សាធារណជនទៅវិញ។
រហូតមកទល់ពេលនេះ មិនទាន់មាននរណាម្នាក់ត្រូវបានគេផាកដោយសារតែជក់បារីបង្ហុយលើគេឯងនៅឡើយទេតែអ្នកជក់ខ្លះ ធ្លាប់ត្រូវបានអ្នកអង្គុយក្បែរដេញចេញ ឬក៏ស្នើឲ្យជក់នៅឆ្ងាយ ឬក៏អ្នកជិតខាងនោះសម្រេចចិត្តដើរចេញពីអ្នកជក់នោះ នៅពេលគេជក់ក្នុងបន្ទប់បិទជិត ឬបន្ទប់មានម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ជាដើម ថ្វីបើមានអនុក្រឹត្យស្តីពីការហាមជក់បារីនៅទីសាធារណៈតាំងពីឆ្នាំ ២០១៦ មកក៏ដោយ។
ចំពោះនៅតាមអគារធ្វើការសាធារណៈដូចជា សាលារៀន មន្ទីរពេទ្យ មណ្ឌលសុខភាព បណ្តាក្រសួងមន្ទីរនានា ទីវត្តអារាម រួមទាំងកន្លែងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធឃើញថា បានប្រសើរឡើងច្រើនដោយសារតែមានច្បាប់ហាមឃាត់ រឹតបន្តឹង ឬក៏ខ្លាចប្រធានស្ថាប័នស្តីបន្ទោស។
តែនៅភោជនីយដ្ឋានបិទជិតខ្លះនៅមានអ្នកជក់នៅឡើយទេ រីឯក្លិបកម្សាន្ត និងខារ៉ាអូខេមួយណាក៏មានអ្នកជក់ក្នុងម៉ាស៊ីនត្រជាក់ស្អុយពេញបន្ទប់ដែរហើយគ្មានម្ចាស់ក្លិប ឬក៏ខារ៉ាអូខេណាអាចហាមបានឡើយ ដោយសារខ្លាចចិត្តភ្ញៀវ ឬក៏ខ្លាចដាច់ម៉ូយ។ ចំណែកអាជ្ញាធរក៏មិនហ៊ានហាមដែរព្រោះម្ចាស់ក្លិបភាគច្រើនមានសែស្រឡាយអ្នកធំ ឬក៏របស់កូនអ្នកធំតែម្តងដែលប៉ះមិនបានទេ បើទោះជាភ្ញៀវខ្លះត្អូញត្អែរពីក្លិនស្អុយបារី និងមជ្ឈមណ្ឌលជាតិលើកកម្ពស់សុខភាពនៃក្រសួងសុខាភិបាលបានផលិតសារអប់រំទៅតាមច្បាប់គ្រប់រូបភាពស្តីពីផលប៉ះពាល់ក៏ដោយ។
យ៉ាងណាក្ដីបើងាកមកមើលឥរិយាបថរបស់អ្នកជក់ទូទៅហាក់បីដូចជា មានការខ្មាសអៀនជាងមុន ឬក៏ជក់របៀបលួចលាក់ ជាពិសេសយុវជនដូចជាខ្លាចមិត្តស្រីឈប់ស្រឡាញ់ ឬក៏មានអ្នករិះគន់តាមបណ្តាញសង្គមច្រើន។ តែអ្វីដែលនៅសេសសល់ចម្បង និងពិបាកកែប្រែឥរិយាបថនោះគឺមនុស្សចាស់ ព្រះសង្ឃ អាចារ្យ ឬក៏គ្រូទស្សន៍ទាយស្តោះផ្លុំដែលសុទ្ធតែកុម្ម៉ង់ម៉ាកបារីគាត់ចូលចិត្តឲ្យជក់ ហើយនេះក៏ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យទិន្នន័យនៃអ្នកជក់បារី ឬប្រើប្រាស់ថ្នាំជក់ធ្លាក់ចុះយឺតៗពី ១ ឆ្នាំទៅ ១ ឆ្នាំផងដែរ។
ម្យ៉ាងទៀត ការរឹតបន្តឹងច្បាប់ដែលកំណត់ឲ្យមានសារព្រមានពីគ្រោះថ្នាក់នៅលើកញ្ចប់បារីមានទំហំ ៥៥ ភាគរយ និងការដំឡើងពន្ធបន្ថែមលើតម្លៃ (VAT) ១៥ ភាគរយចំពោះបារី ក៏តម្លៃបារីនៅស្រុកខ្មែរ ហាក់នៅថោកនៅឡើយដោយម៉ាកល្អៗជាមធ្យមមានតម្លៃត្រឹមតែ ៦ ០០០ រៀល ឬប្រមាណជា ១,៥ ដុល្លារ ហើយបើធៀបជាមួយនឹងបារីនៅប្រទេសនូវែលសេឡង់ ១ កញ្ចប់ថ្លៃ ២៩ ដុល្លារ (ស្មើនឹង ១៧ ដុល្លារអាមេរិក)។ អ៊ីចឹងតម្លៃបារីនៅកម្ពុជាបើធៀបនឹងប្រាក់ចំណូលមិនជាថ្លៃសម្រាប់អ្នកជក់ទេឯការកាត់បន្ថយអ្នកជក់ក៏បានតិចតួចដែរ ខណៈអ្នកជក់ទាំងខ្មែរ ទាំងបរទេស ជាពិសេសជនជាតិចិនគឺជក់ខ្លាំង ហើយថែមទាំងមិនគោរពតាមបម្រាមហាមជក់បារីទៀតផង។
ផ្ទុយទៅវិញ ការជក់បារីនេះបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចសរុប ៣ ភាគរយ នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) កាលពីឆ្នាំ ២០១៧ និងមានអ្នកស្លាប់ដល់ទៅ ១៥ ០០០ នាក់។
នេះបើតាមរបាយការណ៍ករណីសម្រាប់ការវិនិយោគការអនុវត្តរបស់ WHO-FCTC នៅប្រទេសកម្ពុជាធ្វើឡើងដោយ MOH/WHO/RTI/UNDP ឆ្នាំ ២០១៩។
រីឯអត្រាប្រេវ៉ាឡង់មានការថយចុះពី ៣៩ ភាគរយ មក ៣៣ ភាគរយ ក្នុងចំណោមអ្នកជក់សរុបប្រមាណជាង ២ លាននាក់ ដែលរស់នៅកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៤ NATSC,2014)។ ប៉ុនែ្តនេះមិនទាន់គិតដល់ប្រពន្ធ និងកូនដែលរងផលប៉ះពាល់ពីការជក់របស់ឪពុក ឬស្វាមីនៅក្នុងផ្ទះជាមួយគ្នាផងទេ។ តែបើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការសុខភាពពិភពលោកឆ្នាំ ២០២០ នេះបានប៉ាន់ប្រមាណថាមានមនុស្សស្លាប់ជាង ៨ លាននាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំក្នុងនោះមានអ្នករងផលប៉ះពាល់ពីផ្សែងបារីមានប្រមាណជា ១,២ លាននាក់ផងដែរ។
យ៉ាងណាមិញ ការប្តូរឥរិយាបថឲ្យឈប់ជក់បារីគឺមានការលំបាក និងយឺតយ៉ាវណាស់ជាពិសេសអ្នកមានលុយ និងអ្នកមានអំណាច មិនថានៅកន្លែងធ្វើការ ឬក៏នៅផ្ទះទេ គឺនិយាយមិនស្តាប់គ្នាឡើយ លុះត្រាតែគាត់ធ្លាក់ខ្លួនឈឺសួតក្អករហូតគ្រូពេទ្យផ្តល់ឱវាទបន្ថែម ផ្គួបផ្សំនឹងការទទួលសារព្រមានខ្លះៗពីក្រសួងសុខាភិបាល ឬពីអាជ្ញាធរតាមរយៈទីក្រុងគ្មានផ្សែង ដើម្បីលើកកម្ពស់ទាំងសុខភាពទាំងបរិស្ថានព្រមទាំងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរផងទើបពួកគាត់ចាប់ផ្តើមជ្រាបខ្លះហើយសូម្បីពូៗស៊ីក្លូក៏លែងជក់បារីដែរ តែថែមទាំងបង្កើតបានជាសមាគមមួយ ដឹកភ្ញៀវទេសចរគ្មានផ្សែងនៅរាជធានីភ្នំពេញទៀតផង។ ម្យ៉ាងបើយើងក្រឡេកមើលជារួមតាមរយៈការអនុវត្តច្បាប់បារីក្តី និងតាមរយៈការផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់ឈប់ហុចបារីឲ្យភ្ញៀវជក់ក្នុងពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ក្ដី គឺលែងមានតែម្តង លើកលែងតែពេលសំពះផ្ទឹមពេលព្រឹក។
ដោយឡែកការប្រកួតបាល់ទាត់វិលជុំនៅកម្ពុជាកាលពីនៅឆ្នាំ ១៩៩៥ គឺមានការឧបត្ថម្ភដោយក្រុមហ៊ុនបារី Malborro តែឥឡូវគ្មានទេ សូម្បីតែស្លាកយីហោក៏គ្មានដែរ គឺមានតែស្លាកសារហាមជក់បារីនៅពហុកីឡដ្ឋានជាតិអូឡាំពិកតែម្តង។ រីឯនៅក្នុងកញ្ចប់សាដកសម្រាប់ប្រគេនព្រះសង្ឃ ឥឡូវក៏លែងមានបារី ១ កញ្ចប់ដូចទម្លាប់កាលពីមុនទៀតដែរ តែសម្រាប់ទ្រនឹបគ្រូទាយ គ្រូស្តោះផ្លុំ ដែលធ្លាប់ជក់បារី ហាក់ដូចនៅមាននៅឡើយ ដោយសារគ្រូបង្គាប់ និងពិបាកបញ្ឈប់ភ្លាមៗ។
ហេតុដូច្នេះចំណុចដែលត្រូវធ្វើបន្តដើម្បីកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ថ្នាំជក់ឲ្យបានច្រើនជាងនេះគឺរាជរដ្ឋាភិបាលគួរតែដាក់កំហិតការអនុវត្តច្បាប់បារីហ្នឹងឲ្យបានតឹងរ៉ឹង ដើម្បីចៀសវាងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ចំពោះអ្នកជក់ផ្ទាល់ និងអ្នកទទួលរងពីផ្សែងបារីពីអ្នកជក់នោះនៅតាមក្លិបកម្សាន្ត និងភោជនីយដ្ឋានជាដើម។ល។ រីឯចំណុចសំខាន់មួយទៀត រដ្ឋគួរតែដំឡើងពន្ធឲ្យដល់ ១០០ ភាគរយនៃថ្លៃដើមក្នុងបារី ១ កញ្ចប់ហើយបើមានអ្នកជក់ក្បែរផ្ទះ អ្នកជិតខាង ក៏ត្រូវតែប្រាប់គាត់ ឬក៏ប្តឹងផ្ដល់ដែរ ព្រោះធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សុខភាពអ្នកជិតខាងដែលរងផ្សែងបារីផ្ទាល់។
ជាពិសេសក្នុងអំឡុងការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ មានផលប៉ះពាល់ខ្លាំងចំពោះអ្នកជក់បារី ព្រោះវាប៉ះពាល់ផ្លូវដង្ហើម និងជំងឺសួតដូចគ្នា និយាយរួមគឺពិបាកព្យាបាល ឬងាយស្លាប់ជាងអ្នកអត់ជក់បារី ហើយបើអាចផ្តាច់បានគឺគួរតែចាប់ផ្តើមឈប់ជក់បារីនៅក្នុងអំឡុងពេលពិភពលោកមានជំងឺកូវីដ ១៩ នេះតែម្តងទើបប្រសើរ ព្រោះការជក់បារីក៏ជាការប្រឈមនឹងការឆ្លងជំងឺផ្លូវដង្ហើមប្រភេទថ្មីនេះដែរ។
ដូចប្រសាសន៍របស់លោកតា RobertNorris ដែលជាតារាផ្សព្វផ្សាយឲ្យបារី Marlborro អស់ពេល ១៤ ឆ្នាំគឺថ្វីបើគាត់មិនមែនជាអ្នកជក់បារីដូចរូបផ្សព្វផ្សាយក្ដី ប៉ុន្តែនៅមុនគាត់ទទួលមរណភាពពីឆ្នាំ ២០១៩ លោកតាបានចែករំលែកបទពិសោធថា គាត់មានវិប្បដិសារីនូវអ្វីដែលគាត់បានផ្សព្វផ្សាយឲ្យក្រុមហ៊ុនបារីនេះ ដែលជាការផ្ដល់គំរូអាក្រក់មួយដល់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយពីកាយវិការជក់បារីក្នុងរូបនោះ (NYT, 09 Nov. 2019)៕
ចូលរួមផ្តល់យោបល់ តាមរយៈ soprach.tong@phnompenhpost.com
