.jpg)
មានការលើកឡើងថាពលរដ្ឋទាំងអស់ប្រៀប ដូចជាគ្រាប់ខ្សាច់ដែលនៅរាយៗដាច់មិនជាប់គ្នាដោយសារតែអ្នកកាន់អំណាចបំបែក។ កុំអាលនិយាយដល់កត្ដាខាងក្រៅជាដំបូងយើងគួរពិនិត្យដល់កត្ដាខាងក្នុងដែលជះឥទ្ធិពលដល់រឿងនេះសិន។
វាប្រាកដណាស់ថា ខ្សាច់រាយមួយចាននៅតែជាខ្សាច់រាយមួយចានដដែល ពេលដែលគ្មានគ្រប់លក្ខខណ្ឌឲ្យវាមកខាំជាប់គ្នាបាន ព្រោះថាផលទាំងឡាយមិនអាចកើតប្រាសចាកហេតុឡើយ។ តើអ្វីទៅជាហេតុដែលធ្វើឲ្យគ្រាប់ខ្សាច់អាចខាំជាប់គ្នាបាន?
កាវវិទ្យាសាស្ដ្រ បង់ស្អិត បាយម៉ានជាដើម អាចបិទគ្រាប់ខ្សាច់ឲ្យជាប់គ្នា តែសួរថា តើយើងចង់ឲ្យតែគ្រាប់ខ្សាច់ជាប់គ្នាតែប៉ុណ្ណឹង? ឬ មួយយើងប្រាថ្នាយកគ្រាប់ខ្សាច់ដែលជាប់គ្នានោះទៅធ្វើប្រយោជន៍? ការពិតយើងមិនត្រឹមតែចង់ឲ្យគ្រាប់ខ្សាច់ខាំជាប់គ្នាទេ តែគឺអាចយកវាទៅធ្វើប្រយោជន៍។
ប៉ុន្តែខ្មែរជាច្រើនគិតខ្លីថា ធ្វើម៉េចឲ្យតែគ្រាប់ខ្សាច់ខាំជាប់គ្នាសិនទៅ ចាំគិតទៀតគឺគេថាមករួបរួមសិនទៅ។ គោលបំណងពេលដែលបានគ្រាប់ខ្សាច់ដែលខាំជាប់គ្នាហើយគឺសំដៅយកវាទៅសាងសង់ជាសំណង់ដ៏រឹងមាំមួយ ដែលសំណង់នោះអាចឲ្យខ្មែរទាំងអស់ជ្រកក្រោមដំបូលនោះជុំគ្នាបាននោះគឺសំណង់នៃមហាគ្រួសារខ្មែរ។ អាចទៅជាបែបនោះបាន យើងត្រូវការធាតុ ៣ ជាចាំបាច់គឺខ្សាច់ ស៊ីម៉ងត៍ និងទឹក ទើបសារធាតុទាំង ៣ នេះអាចធ្វើប្រតិកម្មគីមី ហើយយើងអាចយកល្បាយនោះទៅប្រើរួមនឹងសម្ភារសំណង់ដទៃ ដើម្បីកសាងជាសំណង់នានាប្រើបានជាប្រយោជន៍។
ក -ពលរដ្ឋគ្រប់ៗរូបប្រៀបបាននឹងគ្រាប់ខ្សាច់។ គ្រាប់ខ្សាច់ខ្មែរស្ថិតនៅរាយប៉ាយដាច់ពីគ្នាហើយភាគច្រើនប្រឡាក់ប្រឡូសដែលលំបាកយកទៅកសាងអ្វីមួយ។ ខ្មែរមិនត្រឹមតែមិនទាន់មានឯកភាពគ្នាទេ តែថែមទាំងកំពុងបត់ដុំដៃដាក់គ្នាថែមទៀត។ សព្វថ្ងៃនេះដោយសារតែនិន្នាការនយោបាយខុសគ្នា វាបានលាបមុខខ្មែរ ឲ្យសឹងតែមើលមុខគ្នាលែងចំ គឺឲ្យតែនៅបក្សខុសគ្នា ដឹងតែជាសត្រូវនឹងគ្នា។
បើបែបនេះតើអាចផ្អោបពួកគេចូលគ្នាដោយឯកភាពស្រុះស្រួលគ្នាកើតទេ? មួយចំណែកនៃភាពផុយស្រួយនៃវប្បធម៌សន្ទនាកន្លងមកគឺមកពីគ្មានសាមគ្គីពិតប្រាកដក្នុងទំនាក់ទំនងចងសម្ព័ន្ធគ្នានោះ។ មាត់គេនិយាយថាសន្ទនាគ្នា ដៃគេឱបគ្នា តែក្រឡេកមើលទៅជើងគឺគេជាន់ និងប៉ែងជើងគ្នាមិនឈប់។
ខ - យើងអាចប្រដូចស៊ីម៉ងត៍ទៅនឹងប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលការងារដែលធ្វើឲ្យអ្វីៗក្នុងស្ថាប័នមួយមានដំណើរការតាមបែបផែនណាមួយរបស់ក្រុមគេ។ ក្នុងក្របខ័ណ្ឌប្រទេស នីតិរដ្ឋ ជាស៊ីម៉ងត៍ក្នុងសំណង់មហាគ្រួសារខ្មែរ។ កាលបើគ្មាននីតិរដ្ឋទេ មុខជាកើតមាននិទ្ទណ្ឌភាព មុខជាគ្មានភាពស្មើមុខគ្នា ចំពោះមុខច្បាប់ឡើយ។
ក្នុងស្ថានភាពបែបនោះ អយុត្ដិធម៌សង្គមនឹងបង្កនូវការឈឺចាប់ដល់ពលរដ្ឋទន់ខ្សោយភាគច្រើនជាពុំខាន ហើយបើទោះបីជាយើងមានគ្រាប់ខ្សាច់ដ៏ស្រស់ស្អាត និងរឹងមាំ មានស៊ីម៉ងត៍ប្រភេទល្អបំផុតក៏ដោយ ក៏យើងមិនអាចក្រឡុកឲ្យស៊ីម៉ងត៍ និងគ្រាប់ខ្សាច់ខាំជាប់គ្នាបានដែរ។ និយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌទូទៅគឺលុះត្រាតែចាក់ទឹកចូលទើបវាគ្រប់លក្ខខណ្ឌឲ្យកើតប្រតិកម្មគីមីឡើងមកបាន។ តើនៅក្នុងសង្គមមួយអ្វីទៅជាទឹក?
គ -ទឹកសំដៅដល់មនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយដែលជាបណ្ដុំនៃគោលគំនិតនយោយបាយដែលឆ្លងកាត់ការវិភាគដេញដោលយ៉ាងសុក្រឹតក្នុងរយៈពេលជាក់លាក់រហូតគំនិតទស្សនៈនោះក្លាយទៅជាទ្រឹស្តីដែលមានមូលដ្ឋាន គោលដៅ និងទស្សនវិស័យពិតប្រាកដ ចំពោះការដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម។ ការផ្សព្វផ្សាយ និងសាបព្រោះក្នុងលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ ដើម្បីពន្យល់មនុស្សឲ្យយល់ និងគាំទ្រទ្រឹស្តីនោះជាការសាបព្រោះមនោគមន៍វិជ្ជា។
មនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយជាបណ្ដុំនៃគំនិតនយោបាយរបស់ក្រុមមួយដែលពន្យល់ឲ្យឃើញថា តើពួកគេនឹងកសាងសង្គមដោយរបៀបណា? វាអាចហូរជ្រាបទៅក្នុងចិត្ដមនុស្ស ទោះបីបុគ្គលដែលបានបង្កើត និងផ្សព្វផ្សាយមនោគមន៍វិជ្ជានោះគ្មានវត្ដមានទៀតក៏ដោយ ក៏គោលគំនិតនោះនៅតែមានឥទ្ធិពល។
ក្នុងន័យនេះវានឹងហូរទៅផ្សើមគ្រប់កន្លៀតកៀនកោះនៃគ្រាប់ខ្សាច់ ដែលសម្អាតរួចហើយបូកផ្សំនឹងប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលជាក់លាក់មួយដែលជាស៊ីម៉ងត៍ ទើបយើងអាចបង្កើតនូវល្បាយមួយដែលក្រោមលក្ខខណ្ឌពេលវេលាបូកផ្សំនឹងសម្ភារសំណង់ផ្សេងទៀត វានឹងកករឹងជាសំណង់មួយ។ នោះទើបជាអ្វី ដែលយើងចង់បានពីការខាំជាប់គ្នានៃគ្រាប់ខ្សាច់ខ្មែរ។ បែបនោះទើបការរួបរួមប្រែក្លាយជាកម្លាំងសាមគ្គីដែលអាចប្រើបានជាប្រយោជន៍ដល់ខ្មែរទូទៅ។
គ្រាប់ខ្សាច់ដែលលាងសម្អាតរួចត្រូវមានទាំងចំណេះជំនាញបច្ចេកទេស និងជំនាញទន់ក្នុងការចេះគិតត្រិះរិះពិចារណា វិភាគពីទំនាក់ទំនងរវាងហេតុ និងផល។
តួអង្គពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាគ្រាប់ខ្សាច់សឹងតែមិនដែលត្រូវបានលាងសម្អាត។ ច្រើនជំនាន់មកហើយដែលយើងលំបាកនឹងរកបានអ្នកកាន់អំណាចណាដែលយកចិត្ដទុកដាក់លើការយល់ដឹងបែបទស្សនវិជ្ជារបស់ពលរដ្ឋដែលផ្ដោតជាសំខាន់លើជំនាញវិភាគត្រិះរិះពិចារណាខ្លាំងណាស់។
មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ អ្នកនយោបាយខ្លះថែមទាំងបានបោកប្រាស់បន្លំបំភ័យលួងលោមកុហកពលរដ្ឋដើម្បីតែប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនគេថែមទៀត។ ពលរដ្ឋយើងជាទូទៅមិនចូលចិត្តតាមដានរឿងនយោបាយដែលជាកាតព្វកិច្ចរបស់ពលរដ្ឋឡើយលើសពីនេះថែមទាំងស្អប់ខ្ពើម និងចាត់ទុកនយោបាយថា ជារឿងកខ្វក់ដែលមិនគួរពាក់ព័ន្ធប្រឡាក់ប្រឡូសថែមទៀតទើបពួកយើង ដែលមាននាមជាម្ចាស់ប្រទេសតែងតែទុករឿងប្រទេសជាតិឲ្យមនុស្សតែមួយក្រុមតូចសម្រេច។
ខ្លះមិនចូលរួមបោះឆ្នោតតាមគេ ខ្លះទៅបោះឆ្នោតដោយគ្មានទំនួលខុសត្រូវខ្លះជឿអបិយជំនឿផ្តេសផ្តាស ឥតហេតុផលផ្ទុយពីច្បាប់ធម្មជាតិ។ ចំណែកឯសីលធម៌នៃការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ពលរដ្ឋក៏ធ្លាក់ចុះទាប។
ទាំងនេះបញ្ជាក់ពីការគ្មានការយល់ដឹងរបស់ពលរដ្ឋយើងជារួមដែលវាបង្ហាញថា គ្រាប់ខ្សាច់ខ្មែរភាគច្រើន គ្មានគុណភាព។
វាសនាប្រទេសជាតិជាវាសនារបស់យើងទាំងអស់គ្នា។ មិនមាននរណាត្រូវទៅរ៉ាប់រងធ្វើរឿងនេះតែម្នាក់ឯងទេតែគឺយើងទាំងអស់គ្នាត្រូវរួមគ្នាគិតរួមគ្នាធ្វើ និងរួមគ្នាទទួលខុសត្រូវចំពោះការចូលរួមកសាងជាតិ។ ក៏ប៉ុន្ដែយើងមិនអាចកៀកស្មាគ្នា ធ្វើរឿងនេះបានទេ បើខ្មែរនៅតែមើលគ្នាជាសត្រូវ បើក្នុងចិត្តខ្មែរ នៅតែគ្មានមនោសញ្ចេតនាពូជសាសន៍រួម បើបេះដូងខ្មែរនៅតែមិនអាចចាត់ទុកពលរដ្ឋទាំងអស់ជាមហាគ្រួសារខ្មែរ តែមួយបានទេ។
យើងត្រូវចូលរួមគ្នាក្នុងការបណ្ដុះមនោសញ្ចេតនាជាតិរួមមួយដោយជួយបង្រៀនមនុស្សខ្មែរឲ្យរៀនស្គាល់ពីតម្លៃ និងបុព្វហេតុនៃជីវិតឲ្យមានសីលធម៌ ក្នុងការរស់នៅឲ្យមានបេះដូងសង្គ្រោះ ចេះចែករំលែកគ្នាឲ្យមានការយល់ដឹងពីបញ្ហាសង្គមឲ្យចេះគិតពិចារណាឲ្យមានមនសិការទទួលខុសត្រូវក្នុងនាមពលរដ្ឋម្ចាស់ប្រទេសគឺចូលរួមគ្នាបញ្ជ្រាបចូលទៅក្នុងចិត្តខ្មែរនូវមនោសញ្ចេតនាពូជសាសន៍មួយដែលយើងទាំងអស់គ្នាជាគ្រួសារខ្មែរនាជំហានដំបូង។ បន្ទាប់មកទើបពន្យល់ឲ្យចេះបើកចំហចិត្ដទទួលយកមនុស្សទាំងអស់គ្រប់ជាតិសាសន៍ ថាជាបងជាប្អូនដែលរស់នៅរួមលោកជាមួយគ្នា។
បើខ្មែរនៅតែមិនអាចរួមគ្នាបញ្ជ្រាបនូវមនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយដែលបង្រៀនមនុស្សខ្មែរឲ្យកើតមាននូវមនោសញ្ចេតនា ពូជសាសន៍រួមឲ្យមាននូវវប្បធម៌នៃការចែករំលែកវប្បធម៌នៃការចូលរួមវប្បធម៌នៃការទទួលខុសត្រូវវប្បធម៌ស្មើភាពគ្នា ចំពោះមុខច្បាប់ទេនោះយើងនៅតែមិនអាចឈានដល់ការកសាងបាននូវមាតុភូមិមួយដែលយើងទាំងអស់គ្នាអាចរស់នៅដោយស្មើភាពគ្នាក្នុងភាពជាម្ចាស់ប្រទេសបានឡើយ។
មនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយសុចរិតត្រឹមត្រូវជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់សម្រាប់ផ្សារភ្ជាប់គ្រាប់ខ្សាច់ខ្មែរឲ្យពួតដៃគ្នាជាធ្លុងមួយ ដើម្បីកសាងគ្រឹះមហាសំណង់ប្រជាជាតិខ្មែរឲ្យរឹងមាំយូរអង្វែងទៅបាន៕
ប៉ាង វ៉ាន់ថោន
អ៊ីមែលៈ vanthownpang@yahoo.com
