.jpg)
លោក មេធាវី លី តៃសេង។ រូប អេចប៊ីអេស និងមន្ទីរសារការី អេចប៊ីអេស
នៅក្នុងអំឡុងពេលដែលពិភពលោកកំពុងជួបប្រទះនូវការរីករាលដាលនៃជំងឺ COVID-19 ប្រទេសជាច្រើនក៏មានការព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងឡើងអំពីគ្រោះថ្នាក់ដែលអាចកើតមានដល់ប្រទេសជាតិ និងសង្គមរបស់ពួកគេដែលជាមូលហេតុចាំបាច់តម្រូវឲ្យចាត់វិធានការជាបន្ទាន់។ មានរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនបានប្រកាសដាក់ប្រទេសជាតិខ្លួនក្នុងស្ថានភាពអាសន្នរួចទៅហើយស្របតាមស្ថានភាព តម្រូវការ និងបទដ្ឋានច្បាប់នៃប្រទេសនីមួយៗ។
ដោយឡែករាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានកោះប្រជុំក្រុមអ្នកជំនាញច្បាប់ និងគណៈកម្មាធិការអចិន្រៃ្តយ៍នៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដើម្បីធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ន (“ច្បាប់ស្តីពីភាពអាសន្ន”)។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយដែលមាន ៥ ជំពូក និង ១២ មាត្រាត្រូវបានរដ្ឋសភាអនុម័តនៅថ្ងៃទី ១០ ខែមេសា ហើយវាត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងត្រូវអនុម័តដោយព្រឹទ្ធសភាដោយគ្មានការកែសម្រួលច្រើនទេ បន្ទាប់មកនឹងត្រូវប្រកាសឱ្យប្រើជាបន្តបន្ទាប់ដោយប្រមុខរដ្ឋក្នុងអំឡុងខែតែមួយផងដែរ ក្រោយពីមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។
ច្បាប់នេះមានចែងអំពីបែបបទ នីតិវិធី និងលក្ខខណ្ឌនៃការប្រកាសដាក់ប្រទេសជាតិក្នុងភាពអាសន្នវិធានការមួយចំនួនដែលត្រូវអនុវត្តដោយរាជរដ្ឋាភិបាលរបបរាយការណ៍របស់រាជរដ្ឋាភិបាលជូនរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភា និងទោសប្បញ្ញត្តិចំពោះបទល្មើសរារាំងដល់ប្រតិបត្តិការ និងបទមិនគោរពវិធានការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។
ក្នុងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់របស់កម្ពុជា រដ្ឋធម្មនុញ្ញបច្ចុប្បន្នមានចែងអំពីសញ្ញាណនៃភាពអាសន្ន ប៉ុន្តែវាមិនបានផ្តល់និយមន័យច្បាស់លាស់អំពីសញ្ញាណនេះទេ។ មាត្រា ២២ ថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា “នៅពេលប្រជាជាតិប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ប្រកាសប្រទានដំណឹងជាសាធារណៈដាក់ប្រទេសជាតិនៅក្នុងភាពអាសន្ន ក្រោយពីទទួលបានមតិឯកភាពពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រធានរដ្ឋសភា និងប្រធានព្រឹទ្ធសភា”។
មាត្រា ២២ ថ្មីនេះមិនបានចែងអំពីនីតិវិធីបន្ទាប់ ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រប្រកាសអំពីភាពអាសន្ននោះទេ ជាពិសេសទាក់ទងនឹងតួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ហើយពាក្យ “ស្ថានភាពអាសន្ន” ក៏មិនមានកំណត់នៅក្នុងច្បាប់ណាមួយរបស់ប្រទេស កម្ពុជា ឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយស្ថានភាពអាសន្នអាចត្រូវបានគេយល់ថា ជាស្ថានភាពមួយដែលរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវបានផ្តល់អំណាចឱ្យអនុវត្តសកម្មភាព ឬដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយដែលក្នុងស្ថានភាពធម្មតាមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យអនុវត្តឡើយ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញមិនចែងផ្តល់ការណែនាំណាមួយលើភាពខុសគ្នារវាងស្ថានភាពធម្មតា និងភាពអាសន្នព្រមទាំងវិសាលភាពនៃសកម្មភាពរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដែលអាចធ្វើបានក្នុងការចាត់វិធានការណាមួយដែលអាចរឹតត្បិតសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនោះឡើយ។
មាត្រា ៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា “ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទទួលស្គាល់ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សដូចមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញាព្រមទាំងអនុសញ្ញាទាំងឡាយទាក់ទងទៅនឹងសិទ្ធិមនុស្ស។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញការពារសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរហើយមធ្យោបាយតែមួយគត់ដែលអាចរឹតត្បិតសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋបានគឺតាមរយៈច្បាប់ដែលត្រូវអនុម័តដោយសភា។
មាត្រា ៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកថាខណ្ឌ ៣ ចែងថា “ការប្រើសិទ្ធិសេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗមិនត្រូវឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពអ្នកដទៃឡើយ។ ការប្រើសិទ្ធិសេរីភាពនេះត្រូវប្រព្រឹត្តតាមលក្ខខណ្ឌកំណត់ក្នុងច្បាប់។
ដូច្នេះប្រសិនបើគ្មានច្បាប់អនុញ្ញាតឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលដាក់ចេញនូវវិធានការដែលរឹតត្បិតលើសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទេនោះរាជរដ្ឋាភិបាលមិនអាចធ្វើបានឡើយ។
បើមិនដូច្នោះទេ វិធានការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលអាចត្រូវបានលុបចោលដោយតុលាការមានសមត្ថកិច្ចដោយសាររំលោភទៅលើសិទ្ធិអំណាចដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានកំណត់ឲ្យហើយរាជរដ្ឋាភិបាលក៏អាចត្រូវបានចោទសួរដោយសភាផងដែរ។
តាមច្បាប់អន្តរជាតិការរឹតត្បិតសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់មនុស្សក៏អាចអនុញ្ញាតបានដែរក្នុងករណីមានអាសន្នសម្រាប់ការការពារសីលធម៌សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងសុខុមាលភាពទូទៅ។
មាត្រា ២៩ នៃសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សចែងថា “២.ក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់ខ្លួន មនុស្សគ្រប់រូបត្រូវស្ថិតនៅត្រឹមកម្រិតដែលច្បាប់បានកំណត់តែប៉ុណ្ណោះក្នុងគោលបំណងធានាការទទួលស្គាល់ និងការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់អ្នកដទៃ និងដើម្បីបំពេញតម្រូវការយ៉ាងត្រឹមត្រូវខាងសីលធម៌សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងសុខុមាលភាពទូទៅនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ”។
មាត្រា ៤ កថាខណ្ឌទី ១ នៃ កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីអំពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយចែងថា “១. ក្នុងករណីមានភាពអាសន្នសាធារណៈពិសេសដែលគំរាមកំហែងដល់អត្ថិភាពជាតិ និងដែលត្រូវបានប្រកាសជាផ្លូវការ រដ្ឋភាគីនៃកតិកាសញ្ញានេះអាចចាត់វិធានការបដិប្បញ្ញត្តិនឹងកាតព្វកិច្ចដែលមានចែងក្នុងកតិកាសញ្ញានេះក្នុងកម្រិតដែលស្ថានភាពតម្រូវតែប៉ុណ្ណោះ កុំឱ្យតែវិធានការទាំងនេះមានវិសមិតភាពទៅនឹងកាតព្វកិច្ចដទៃទៀតដែលច្បាប់អន្តរជាតិតម្រូវ ហើយមិនពាក់ព័ន្ធនឹងការរើសអើងដែលផ្អែកលើពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា សាសនាឬដើមកំណើតសង្គម”។
ខ្ញុំមិនយល់ស្របទៅនឹងទស្សនៈមួយចំនួនដែលសម្តែងដោយអ្នកតស៊ូមតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សដែលអះអាងថា “អំណាចក្នុងភាពអាសន្នដែលបានស្នើ [ក្នុងច្បាប់] និងការរឹតត្បិតសិទ្ធិមនុស្ស ”ឬ“ ច្បាប់ស្តីពីភាពអាសន្ននោះបង្កការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរដល់សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា”។
អ្នកខ្លះទៀតបានអះអាងថា “អំណាចដែលមិនធ្លាប់មានពីមុននេះមិនសមាមាត្រ ហើយបានគំរាមកាត់បន្ថយជាអចិន្រៃ្តយ៍នូវសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូប” ហើយ “ច្បាប់នេះគួរតែត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាការក្តោបក្តាប់យកអំណាចស្រស់ៗដោយឆ្លៀតឱកាសកេងចំណេញលើស្ថានភាព Covid-19 ដើម្បីកាត់បន្ថយយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនូវសិទ្ធិមនុស្សគ្រប់រូបនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ខ្ញុំសង្កេតឃើញថា ការរិះគន់ខាងលើហាក់ដូចជាមានបំណងវាយប្រហារបែបនយោបាយទៅលើវិធានការ ឬគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសពួកគេផ្តោតការរិះគន់ទៅលើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ ការរិះគន់បែបនេះមិនត្រឹមត្រូវទេ។ វាហាក់ដូចជា ពួកគេសន្មតថាទារកមួយនឹងក្លាយជាកុមារដែលមានចិត្តឃោរឃៅតាំងតែវាមិនទាន់ប្រសូតពីពោះម្តាយមកម្ល៉េះ។
ក្រុមអ្នករិះគន់គួរតែពិនិត្យឡើងវិញពីច្បាប់ស្តីអំពីស្ថានភាពអាសន្ននេះពីទស្សនៈជាក់ស្តែងដោយឥតលម្អៀងជាជាងគ្រាន់តែជាការស្រមើស្រមៃអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សរបស់ពួកគេ។ ច្បាប់នេះមានបំណងការពារបង្ការទប់ស្កាត់ប្រទេសជាតិមិនឲ្យធ្លាក់ចូលក្នុងគ្រោះថ្នាក់ បើប្រទេសជាតិមានគ្រោះអាសន្នដោយសារសង្គ្រាមជំងឺរាតត្បាត ឬមូលហេតុធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងទៀតប្រជាពលរដ្ឋទៅវិញទេដែលត្រូវមានកាតព្វកិច្ចចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងការការពារទប់ទល់នឹងគ្រោះថ្នាក់នោះ។
ដូចដែលបានរៀបរាប់បញ្ជាក់ខាងលើរួចហើយទាំងច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិសុទ្ធតែអនុញ្ញាតឲ្យមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងករណីដែលមានមូលហេតុជាក់លាក់។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ច្បាប់ស្តីពីភាពអាសន្នមិនត្រឹមតែអនុវត្តចំពោះករណីជំងឺរាតត្បាត Covid-19 ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏អាចត្រូវបានប្រើក្នុងស្ថានភាពអាសន្នណាមួយដែលបានកំណត់ក្រោមមាត្រា ៤ នៃច្បាប់ ឬមាត្រា ៤ នៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយផងដែរ។
សំណួរសួរថា ហេតុអ្វីបានជារាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវចាំបាច់រំលោភលើសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋខ្លួនក្នុងករណីប្រទេសធ្លាក់ក្នុងភាពអាសន្ន?
ខ្ញុំជឿជាក់ថា ប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាលចង់រំលោភសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋខ្លួនរាជរដ្ឋាភិបាលអាចធ្វើបានប្រសើរជាង ប្រសិនបើគ្មានច្បាប់ស្តីអំពីស្ថានភាពអាសន្ននោះទេ ព្រោះថាច្បាប់នេះបានដាក់ចេញនូវនីតិវិធី និងលក្ខខណ្ឌចាំបាច់តម្រូវឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវអនុវត្តតាម។
តាមការសង្កេតពីការអនុវត្តជាក់ស្តែងនៅកម្ពុជា ប្រសិនបើមិនមានច្បាប់ទេ រាជរដ្ឋាភិបាលអាចដាក់ចេញនូវវិធានការតាមតែអំណាចរបស់ខ្លួន។ វាជារឿងកម្រណាស់ ឬទៅតាមការយល់ដឹងរបស់ខ្ញុំដែលតុលាការមានសមត្ថកិច្ចអាចលុបចោល ឬចាត់ទុកជាមោឃៈនូវសេចក្តីសម្រេចណាមួយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ និយាយម្យ៉ាងទៀតថា ប្រសិនបើគ្មានច្បាប់ដែលអនុម័តដោយរដ្ឋសភានោះទេ រាជរដ្ឋាភិបាលគឺជាអ្នកដែលមានសិទ្ធិ និងសេរីភាពគ្មានដែនកំណត់ក្នុងការចាត់ចែងកិច្ចការជាមួយពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនទៅវិញទេ។
ខ្ញុំក៏យល់ស្របជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីផងដែរថា វាជាការប្រសើរដែលត្រូវធ្វើច្បាប់ឲ្យហើយ។ ទោះបីជាគាត់មិនមានភាពចាំបាច់ក្នុងការប្រើច្បាប់នេះក្នុងពេលឥឡូវនេះក៏ដោយក៏ច្បាប់នេះអាចត្រូវបានប្រើនៅពេលចាំបាច់ណាមួយក្នុងពេលប្រទេសជាតិមានតម្រូវការ។
តាមការសង្កេតឃើញថា ទោះបីជាច្បាប់នេះត្រូវបានរៀបចំតាក់តែងយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ក៏ដោយ ក៏ក្រុមការងាររបស់រាជរដ្ឋាភិបាលបានតាក់តែងដោយយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ និងត្រឹមត្រូវបំផុត។ ច្បាប់នេះមានចែងនូវលក្ខខណ្ឌចាំបាច់ដែលអាចត្រូវបានចាត់ទុកថាជាច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈល្អមួយហើយវាក៏ឆ្លុះបញ្ចាំងពីតម្រូវការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងរដ្ឋសភាផងដែរ។
ខ្ញុំបានពិនិត្យច្បាប់មួយចំនួនទាក់ទងនឹងភាពអាសន្ននៅក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យផ្សេងទៀត ហើយខ្ញុំជឿជាក់ថា ច្បាប់ស្តីពីភាពអាសន្នរបស់កម្ពុជាមានលក្ខណៈសមស្របអាចទទួលយកបាន។
ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំយល់ថាមានបទប្បញ្ញត្តិមួយចំនួននៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីភាពអាសន្ននេះនៅមានចំណុចខ្វះខាតអាចគួរត្រូវបានកែសម្រួលដើម្បីធ្វើឱ្យកាន់តែមានភាពប្រសើរឡើងមួយកម្រិតថែមទៀត។
ឧទាហរណ៍ច្បាប់នេះគួរតែមានចែងពីសេចក្តីតម្រូវជាក់លាក់មួយចំនួនសម្រាប់រាជរដ្ឋាភិបាលដូចជា ការត្រៀមរៀបចំវិធានការផែនការសកម្មភាព និងយុទ្ធសាស្ត្រសមស្របដើម្បីឆ្លើយតបនឹងគ្រោះថ្នាក់ ឬស្ថានភាពបន្ទាន់មុនពេលស្នើសុំព្រះមហាក្សត្រ ប្រធានរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភាពិភាក្សា និងឈានដល់ការព្រមព្រៀងប្រកាសដាក់ប្រទេសជាតិក្នុងភាពអាសន្ននោះ។ លក្ខខណ្ឌនេះអាចត្រូវបានបន្ថែមទៅក្នុងមាត្រា ៣ ឬ ៤ នៃច្បាប់...ដែលជាបុរេលក្ខខណ្ឌនៃការប្រកាសភាពអាសន្ន។
ច្បាប់ស្តីពីភាពអាសន្ននេះក៏គួរមានចែងលក្ខខណ្ឌតម្រូវមួយចំនួនទៀតលើសិទ្ធិអំណាចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការគ្រប់គ្រងភាពអាសន្ន។ ក្នុងនេះវិធានការដែលដាក់ចេញដោយរដ្ឋាភិបាលត្រូវបំពេញនូវលក្ខខណ្ឌដូចជា មានភាពបន្ទាន់បង្ខំភាពចាំបាច់ ភាពសមាមាត្រទៅនឹងការរឹតត្បិត ឬស្ថានការណ៍ដែលតម្រូវមូលហេតុសមស្របជាវិធានការបណ្តោះអាសន្នដោយមិនមានការរើសអើង។ល។
មាត្រា ៥ នៃច្បាប់ស្តីពីភាពអាសន្នមានរួមបញ្ចូលនូវបញ្ជីវិធានការដែលរដ្ឋាភិបាលអាចហាមឃាត់ ឬរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែមាត្រានេះមិនចែងអំពីលក្ខខណ្ឌកំណត់ទំហំ ឬជាប៉ារ៉ាម៉ែត្រដែលអនុញ្ញាតឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ផ្អាកជាបណ្តោះអាសន្ននូវនូវសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនក្នុងពេលមានអាសន្ននោះទេ។
ការខ្វះខាតមួយចំនួននេះអាចបណ្តាលឱ្យមានការចោទជាសំណួរយ៉ាងច្រើនអំពីលទ្ធភាពដែលអាចរំលោភបំពានភាពមិនច្បាស់លាស់ និងការលំបាកក្នុងការអនុវត្តច្បាប់នេះ ដោយភាគីពាក់ព័ន្ធ។ ជាពិសេសមានសំណួរសួរថា តើរាជរដ្ឋាភិបាលអាចបង្ហាញអំពីហេតុផលត្រឹមត្រូវនៃជម្រើសក្នុងការចាត់វិធានការរបស់ខ្លួនយ៉ាងដូចម្តេចចំពោះការអនុវត្តវិធានការដែលមានសម្រាប់ក្រោមច្បាប់ដែលមាននៅក្នុងស្ថានភាពធម្មតា និងវិធានការត្រូវដាក់ចេញតាមច្បាប់ស្តីពីភាពអាសន្នក្នុងករណីមានភាពអាសន្ន? តើការជ្រើសរើសនោះផ្អែកលើកម្រិតធ្ងន់ធ្ងរ ចាំបាច់ ឬមានមូលហេតុយ៉ាងណា?
ចំណុចរសើបមួយទៀតនៅក្នុងមាត្រា ៥ គឺការអនុញ្ញាតឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាល “ចាត់វិធានការសមស្រប និងចាំបាច់ណាមួយដើម្បីឆ្លើយតបនឹងស្ថានភាពអាសន្ន។ ការចែងបែបនេះវាបានផ្តល់លទ្ធភាពឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលមានភាពបត់បែនក្នុងការចាត់វិធានការរបស់ខ្លួន។
ក៏ប៉ុន្តែបើនិយាយម្យ៉ាងទៀតវាក៏បានផ្តល់ឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលនូវសិទ្ធិអំណាចគ្មានដែនកំណត់។ ពីព្រោះថា វិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលនឹងពិបាកត្រូវបានសួរដេញដោលដោយរដ្ឋសភា ទប់ស្កាត់ ឬលុបចោលដោយតុលាការដែលមានសមត្ថកិច្ចណាស់ដោយសារអវត្តមាននូវលក្ខខណ្ឌច្បាស់លាស់សម្រាប់កំណត់ពីភាពសមស្រប និងភាពចាំបាច់នៃវិធានការនោះ។ រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងសម្រេចតាមឆន្ទានុសិទ្ធិយ៉ាងទូលំទូលាយរបស់ខ្លួន។
ជាចុងក្រោយ ខ្ញុំអាចសន្និដ្ឋានថា កម្ពុជាគួរឲ្យមានច្បាប់ស្តីពីភាពអាសន្ននេះហើយខ្ញុំសង្ឃឹមថា ភាពខ្វះខាតបន្តិចបន្តួចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងខាងដើមនឹងអាចត្រូវបានក្រុមការងារតាក់តែងច្បាប់យកទៅពិនិត្យ និងធ្វើការកែប្រែឲ្យប្រសើរនៅពេលណាមួយសមស្រប៕
ដោយមេធាវី លី តៃសេង សាស្ត្រាចារ្យនីតិសាស្ត្រ និងនាយកប្រតិបត្តិនៃក្រុមហ៊ុនមេធាវី អេចប៊ីអេស និងមន្ទីរសារការីអេចប៊ីអេស
