.jpg)
កម្មករកំពុងធ្វើការនៅរោងចក្រមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញកន្លងមក។ វិស័យកាត់ដេរគឺជាផ្នែកដ៏សំខាន់មួយក្នុងការជួយជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។ ហុង មិនា
យោងតាមរបាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (International Monetary Fund - IMF) ស្តីពីសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា កម្ពុជាបន្តទទួលផលពីភាពរឹងមាំនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងស្ថិរភាពនៃអតិផរណាប៉ុន្តែកម្ពុជាក៏ប្រឈមនឹងភាពមិនប្រាកដប្រជាធំៗមួយចំនួនផងដែរ។ របាយការណ៍មាត្រា ៤ របស់ IMF ដែលបានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី ២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៩ បានបង្ហាញថា ស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ភាពរឹងមាំនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធដែលកំពុងត្រូវបានអនុវត្តបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការសម្រេចគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (Sustainable Development Goals-SDGs)។
ជាមួយគ្នានេះដែរ ភាពមិនច្បាស់លាស់មួយចំនួនដូចជា ភាពថមថយនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសកល និងការប្រឈមនឹងការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែសព្វាវុធ» (Everything But Arms-EBA) គូសបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពីសារៈសំខាន់នៃការរក្សាស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ទន្ទឹមគ្នានឹងការបំពេញតម្រូវការធំៗនៃការអភិវឌ្ឍ ការកាត់បន្ថយភាពងាយរងគ្រោះមួយចំនួនដែលកំពុងកើនឡើងក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុក៏ដូចជាការពន្លឿនកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធផងដែរ។
ភាពរឹងមាំនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងភាពល្អប្រសើរក្នុងការកៀរគរចំណូលរដ្ឋ ហើយចក្ខុវិស័យសម្រាប់រយៈពេលមធ្យមនៅរក្សាភាពវិជ្ជមានដដែល។ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាកើនឡើងដល់ ៧,៥%។ កំណើននេះត្រូវបានរួមចំណែកមួយភាគធំដោយការនាំចេញផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ និងសកម្មភាពក្នុងវិស័យសំណង់ និងត្រូវបានទ្រទ្រង់ដោយកំណើនខ្ពស់នៃតម្រូវការពីខាងក្រៅ និងឥណទាន។ ក្នុងវិស័យសារពើពន្ធកម្ពុជាទទួលបានលទ្ធផលល្អប្រសើរក្នុងការកៀរគរចំណូល។
ដោយសារកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតុល្យការសារពើពន្ធក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ (ដោយយោងតាមទម្រង់ឆ្នាំ ២០១៤ នៃសៀវភៅស្ថិតិហិរញ្ញវត្ថុរដ្ឋាភិបាល) បានបង្ហាញនូវអតិរេក ជិត ១% នៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំដដែលនេះ។ ស្ថានភាពសារពើពន្ធរបស់កម្ពុជាត្រូវបានព្យាករថានឹងរក្សាបាននូវអតិរេកក្នុងឆ្នាំបន្ទាប់ផងដែរ។
ឱនភាពនៃជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជាត្រូវបានរំពឹងថា នឹងធ្វើឱ្យកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាធ្លាក់មកនៅត្រឹម ៧% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ និង ៦,៨% ក្នុងឆ្នាំ ២០២០។ ការនាំចេញត្រូវបានរំពឹង ថានឹងមានកំណើនមធ្យម។ និន្នាការនេះបានរួមចំណែកបង្កើនឱនភាពសម្រាប់គណនីចរន្តរហូតដល់ ១៣,៥% នៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការផ្អាកការអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្មជាកត្តាបង្កហានិភ័យអវិជ្ជមានខ្ពស់សម្រាប់កម្ពុជា។ ការត្រួតពិនិត្យឡើងវិញដោយសហភាពអឺរ៉ុប ដែលជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំរបស់កម្ពុជាលើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA អាចឈានទៅដល់ការផ្អាកការអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្មក្នុងឆ្នាំ ២០២០ និងជាកត្តាជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានជាខ្លាំងលើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។ ជាកិច្ចឆ្លើយតប ថវិកាឆ្នាំ ២០២០ ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលអវិជ្ជមាននេះដោយធ្វើការបង្កើនចំណាយរដ្ឋជាច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដើម្បីគាំទ្រដល់ការបង្កើតឱកាសការងារ និងការអភិវឌ្ឍទុនមនុស្សតាមរយៈកម្មវិធីការងារផ្គត់ផ្គង់ជីវភាព (cash-for-work program) ការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ និងការលើកកម្ពស់ការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។
ហានិភ័យផ្សេងទៀតសម្រាប់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចក៏មានទំនោរអវិជ្ជមានផងដែរ។ ក្តីបារម្ភអំពីគុណភាពនៃឥណទាន ការប្រមូលផ្តុំឥណទានក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ និងកម្ចីផ្ទាល់ខ្លួន ការពឹងផ្អែកលើការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានពីខាងក្រៅ និងកំណើននៃឥទ្ធិពលរបស់ស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុបន្តគំរាមកំហែងដល់ស្ថិរភាពហិរញ្ញវត្ថុ និងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច។ សម្ពាធនៃចំណាយសារពើពន្ធ និងភាពអាចថមថយនៃកំណើនចំណូលអាចបង្កជាហានិភ័យក្នុងការរឹតត្បិតការកំណត់គោលនយោបាយក្នុងរយៈពេលមធ្យម។
ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជាប្រឈមនឹងហានិភ័យអវិជ្ជមានដូចជា ការរីកសុសសាយនៃនិន្នាការគាំពារនិយមដែលដាក់សម្ពាធលើការនាំចេញរបស់កម្ពុជា និងជំនឿទុកចិត្តរបស់វិនិយោគិន។ ម្យ៉ាងវិញទៀតកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនថមថយជាងការរំពឹងទុកដែលអាចជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានខ្ពស់ដល់កម្ពុជាតាមរយៈការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស វិស័យធនាគារ និងទេសចរណ៍។ ជាមួយគ្នានេះ ទំនោរធ្លាក់ចុះនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់បណ្តាប្រទេសជឿនលឿន ចូលរួមចំណែកយ៉ាងធំក្នុងការកាត់បន្ថយ សកម្មភាពនាំចេញរបស់កម្ពុជា។ គ្រោះធម្មជាតិក៏បានបង្កជាផលប៉ះពាល់ដល់ផលិតកម្មកសិកម្មផងដែរ។
ទន្ទឹមនឹងហានិភ័យអវិជ្ជមានទាំងនេះសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជានៅមានសក្តានុពលលូតលាស់បន្ថែមទៀតតាមរយៈការធ្វើកំណែទម្រង់។ ផែនការមេសម្រាប់ការធ្វើកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធជាធាតុចូលដ៏ចាំបាច់ក្នុងការកំណត់ទិសដៅសេដ្ឋកិច្ច ជំរុញការវិនិយោគ និងបង្កើតឱកាសការងារ។ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិឆ្នាំ ២០១៩-២០២៣ ជាទឡ្ហីករណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលបានត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់អាទិភាពកែទម្រង់មួយចំនួនដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទំហំ និងទិដ្ឋភាពចម្រុះនៃតម្រូវការអភិវឌ្ឍរបស់កម្ពុជា។
ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិឆ្នាំ ២០១៩-២០២០ បង្ហាញអំពីវឌ្ឍនភាពរបស់កម្ពុជាក្នុងការកំណត់ទិសដៅកំណែទម្រង់សំដៅលើកកម្ពស់ការប្រកួតប្រជែង និងពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តីកម្ពុជាត្រូវកំណត់ផែនការច្បាស់លាស់សម្រាប់កំណែទម្រង់របស់ខ្លួន ហើយបញ្ចូលផែនការនេះទៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌសារពើពន្ធរយៈពេលមធ្យម។
ការសម្រេចគោលដៅ SDGs ត្រឹមឆ្នាំ ២០៣០ តម្រូវឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួនលើគោលនយោបាយ។ ដំណើរឈានទៅរកការសម្រេចបាននូវ SDGs ត្រូវបានរួមចំណែកធំដោយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំ និងកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធ។ សម្រាប់ទិសដៅបន្តកម្ពុជាត្រូវការឆន្ទៈ និងសកម្មភាពសម្រាប់គោលនយោបាយដែលលើកស្ទួយវិស័យអប់រំ និងសុខាភិបាល និងវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ ការវាយតម្លៃរបស់ IMF បានបង្ហាញថា កម្ពុជាត្រូវការការវិនិយោគបន្ថែមទៀត ជាពិសេសទៅលើបរិមាណ និងគុណភាពនៃសេវាអប់រំ សុខាភិបាល និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ត ដើម្បីអាចសម្រេចបាននូវគោលដៅ SDGs ក៏ដូចជាលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងមូល។
IMF បានវាយតម្លៃបន្តថា កម្ពុជាត្រូវចំណាយបន្ថែមសរុបរហូតដល់ ៧,៥% នៃ ផ.ស.ស. ដែលបានព្យាករសម្រាប់ឆ្នាំ ២០៣០ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការចំណាយលើគោលដៅអាទិភាពរបស់ SDGs។ ក្នុងនោះតម្រូវការចំណាយលើវិស័យអប់រំ និងសុខាភិបាលមានទំហំស្មើនឹង ២ ភាគ ៣ នៃតម្រូវការសរុប។ ទោះបីជាតម្រូវការចំណាយសម្រាប់គោលដៅ «អនាម័យ និងទឹកស្អាត» មានទំហំតូចជាងក៏ដោយ កម្ពុជាត្រូវការចំណាយបន្ថែមសរុបយ៉ាងតិច ២,៥ ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ឆ្នាំ ២០៣០ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីសម្រេចបាននូវវិសាលភាពជាតិសម្រាប់បណ្តាញអគ្គិសនី និងផ្លូវថ្នល់។
ដើម្បីសម្រេចបាននូវសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចឱ្យបានពេញលេញជំហានបន្ទាប់សម្រាប់កម្ពុជាមានដូចជាការរក្សាស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ការជំរុញកំណែទម្រង់ដែលលើកស្ទួយកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។ ក្នុងន័យនេះគោលនយោបាយស្នូលរបស់កម្ពុជាគួរមានដូចជា៖ គាំពារនិរន្តរភាពសារពើពន្ធ និងលើកស្ទួយបរិយាប័ន្ន៖ វឌ្ឍនភាពវិជ្ជមាននៃការកៀរគរចំណូល និងជំហរសារពើពន្ធដែលមានលក្ខណៈប្រុងប្រយ័ត្ន និងគាំទ្រដោយការកាត់បន្ថយចំណាយចរន្តដែលមិនប្រើសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍនឹងផ្តល់ជាលទ្ធភាពចំណាយបន្ថែមសម្រាប់ការបំពេញតម្រូវការអភិវឌ្ឍនានារបស់កម្ពុជា។
ចំណាយគួរតម្រង់ទិសទៅរកកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយបរិយាប័ន្នតាមរយៈការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអាទិភាព និងការចំណាយលើវិស័យសុខាភិបាល ក៏ដូចជាអប់រំផងដែរ។ កម្ពុជាក៏គួរផ្តោតលើការពង្រឹងអភិបាលកិច្ចសារពើពន្ធតាមរយៈកំណែទម្រង់ដែលធ្វើឱ្យការគ្រប់គ្រងចំណូល ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ និងប្រសិទ្ធផលចំណាយមានលក្ខណៈប្រសើរជាងមុន។ ការគ្រប់គ្រងហានិភ័យសារពើពន្ធដែលកើតចេញពីបំណុលយថាហេតុតម្រូវឱ្យកម្ពុជាពង្រឹងបន្ថែមលើក្របខ័ណ្ឌភាពជាដៃគូរវាងរដ្ឋ និងឯកជន (PPP)។
ទប់ទល់នឹងហានិភ័យម៉ាក្រូហិរញ្ញវត្ថុ៖ កម្ពុជាគួរចាត់វិធានការឱ្យបានទាន់ពេលវេលាក្នុងការទប់ទល់ហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ និងធ្វើឱ្យជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មមានស្ថានភាពប្រសើរឡើងតាមរយៈការបង្អន់កំណើនឥណទាន និងការអនុវត្តគោលនយោបាយម៉ាក្រូប្រុងប្រយ័ត្នដែលមានលក្ខណៈចំគោលដៅ។ វិធានការគោលនយោបាយនេះរួមបញ្ចូលទាំងគោលនយោបាយទូទៅទប់ស្កាត់ហានិភ័យក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យផងដែរ។
កម្ពុជាអាចកសាងបាននូវភាពធន់ទ្រាំហិរញ្ញវត្ថុ ដោយធ្វើការពង្រឹងការធ្វើនិយតកម្ម និងការត្រួតពិនិត្យ ការដាក់ចេញទាន់ពេលវេលានូវក្របខ័ណ្ឌទូលំទូលាយសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងវិបត្តិ ការគ្រប់គ្រងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុក្នុងនោះរួមបញ្ចូលទាំងការកែតម្រូវចំណុចខ្វះខាតក្នុងកិច្ចប្រឆាំងការសម្អាតប្រាក់ និងហិរញ្ញប្បទានភេរវកម្មផងដែរ។ គោលនយោបាយនានាគួរបន្តគាំទ្រការប្រើរូបិយវត្ថុក្នុងស្រុក និងជំរុញការអភិវឌ្ឍក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុបន្ថែមទៀត។
គាំទ្រវឌ្ឍនភាពឆ្ពោះទៅរកការសម្រេច SDGs៖ ជាមួយការគាំទ្រ និងជួយជ្រោមជ្រែងពីសំណាក់វិស័យឯកជន និងស្ថាប័នផ្តល់ជំនួយអន្តរជាតិ កម្ពុជាគួរតម្រង់គោលនយោបាយរបស់ខ្លួនទៅរកដំណោះស្រាយសម្រាប់តម្រូវការចំណាយដ៏ធំដើម្បីសម្រេច SDGs ក្នុងវិស័យសុខាភិបាល អប់រំ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។
ការពន្លឿនការអនុវត្តកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធនានាជាដំណើរការចាំបាច់ដើម្បីលុបបំបាត់ឧបសគ្គជាប្រព័ន្ធរារាំងដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច កែតម្រូវអតុល្យភាពនៃជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម ដោះស្រាយបញ្ហាអភិបាលកិច្ច និងអំពើពុករលួយ និងលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន និងចីរភាព។ ទន្ទឹមនឹងវឌ្ឍនភាពដែលមានជាហូរហែកន្លងមកកម្ពុជាគួរខិតខំប្រឹងប្រែងដោះស្រាយកង្វះខាត និងពង្រឹងគុណភាព និងតម្លាភាពនៃទិន្នន័យ។
IMF នឹងបន្តសហការជាមួយកម្ពុជាក្នុងការអនុវត្តកំណែទម្រង់ទាំងនេះ និងកំណែទម្រង់ផ្សេងទៀត។ IMF បាន និងបន្តរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយនឹងអាជ្ញាធរកម្ពុជាក្នុងកិច្ចពិភាក្សាគោលនយោបាយ និងការផ្តល់នូវជំនួយបច្ចេកទេសក៏ដូចជាវគ្គបណ្តុះបណ្តាលជាច្រើនដល់កម្ពុជា។ IMF សូមស្ងើចសរសើរចំពោះឆន្ទៈដ៏មោះមុតរបស់កម្ពុជាទៅនឹងការធ្វើកំណែទម្រង់របស់ខ្លួន។ IMF សង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា ភាគីទាំងសងខាងនឹងបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយ៉ាងជិតស្និទ្ធនេះតទៅមុខទៀត៕
ដោយ Jarkko Turunen ជាប្រធានបេសកកម្មរបស់ IMF សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា និងលោក Yasuhisa Ojima ជាប្រធានស្ថានតំណាង IMF
