.jpg)
ក្មេងម្នាក់កំពុងចាប់ត្រីនៅក្នុងត្រពាំងទឹកដែលជិតរីងស្ងួតមួយកាលពីពេលកន្លងមក។ ហេង ជីវ័ន
គិតចាប់ពីខែវិច្ឆិកា ពួកយើងមានពេល ១ ឆ្នាំទៀតរហូតដល់កិច្ចប្រជុំលើកទី២៦ ស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ (COP26) ដែលចក្រភពអង់គ្លេសនឹងត្រូវធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ។ វាជាពេលវេលាដ៏សំខាន់សម្រាប់ពិភពលោកក្នុងការរួមគ្នា និងយល់ព្រមដាក់នូវគោលដៅប្រកបដោយមហិច្ឆតាក្នុងការទប់ស្កាត់គ្រោះមហន្តរាយនៃការកើនឡើងកម្តៅផែនដី។
នេះគឺជាបញ្ហាមួយដែលមានសារៈសំខាន់មិនត្រឹមតែនៅពេលដែលយើងកំពុងដោះស្រាយជាមួយនឹងជំងឺរាតត្បាតក្នុងពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្នប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ជាច្រើនទសវត្សរ៍ខាងមុខទៀត។ ខណៈពេលដែលពិភពលោកកំពុងតែដោះស្រាយជាមួយវីរុសកូរ៉ូណាគ្រោះថ្នាក់នៃការឡើងកម្តៅផែនដីក៏បានបន្តលេចឡើងកាន់តែច្បាស់។ ក្នុងឆ្នាំនេះយើងបានឃើញរលកកម្តៅដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមកនៅស៊ីបេរីទឹកជំនន់រហ័សហូរកាត់ទ្វីបអាហ្វ្រិកខាងកើត និងតំបន់ធំៗនៅភាគខាងលិចនៃសហរដ្ឋអាមេរិកដែលត្រូវបានភ្លើងឆេះបំផ្លាញ។
រីឯនៅប្រទេសកម្ពុជាមានភ្លៀងមូសុងធំនៅឆ្នាំនេះដែលបង្កឱ្យមានគ្រោះទឹកជំនន់ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយគួរឱ្យស្តាយបើយើងក្រឡេកមើលទៅអនាគត ទឹកជំនន់ និងគ្រោះរាំងស្ងួតនឹងកើតមានកាន់តែច្រើននៅទូទាំងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលធ្វើឱ្យសន្តិសុខ សុខភាពសកលលោកប្រឈមនឹងហានិភ័យ និងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបន្តរងសម្ពាធ។
នៅពេលដែលបណ្តាប្រទេសនានាបន្តគ្រប់គ្រងផលប៉ះពាល់ដែលបង្កដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុពួកគេក៏ប្រឈមមុខនឹងជម្រើសដ៏សំខាន់មួយដែរ។ ពួកគេគួរវិនិយោគក្នុងការកសាងសេដ្ឋកិច្ចបៃតង ឬបន្តការបំភាយឧស្ម័នជាច្រើនទសវត្សរ៍ទៅមុខទៀត។
ផ្អែកតាមវិទ្យាសាស្ត្រ ការងើបឡើងវិញដ៏ប្រសើរនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នឹងធ្វើឱ្យមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចបង្កើតការងារនៅក្នុងឧស្សាហកម្មនាពេលអនាគតជំរុញការវិនិយោគអន្តរជាតិ និងធានាសន្តិសុខការងារ និងកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័នដែលអនុញ្ញាតឱ្យយើងសម្រេចគោលដៅរួមលើកិច្ចព្រមព្រៀងប៉ារីស។
ជាពិសេសសេដ្ឋកិច្ចនាថ្ងៃអនាគតដែលនឹងត្រូវបានបង្កើតឡើងប្រកបដោយនិរន្តរភាពដោយផ្អែកលើថាមពលស្អាត។ ថាមពលស្អាតដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័ននៅទូទាំងពិភពលោក និងបន្ធូរបន្ថយផលប៉ះពាល់អាកាសធាតុដែលធ្ងន់ធ្ងរបំផុត ប៉ុន្តែក៏នឹងផ្តល់ឱកាសក្នុងការជំរុញសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។
ការវិនិយោគលើថាមពលកកើតឡើងវិញអាចបង្កើតការងារកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសន្តិសុខផ្នែកថាមពល និងបញ្ចុះតម្លៃអគ្គិសនី។ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ថាមពលកកើតឡើងវិញអាចផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការថាមពលបានពាក់កណ្តាលនៃតម្រូវការសរុបត្រឹមឆ្នាំ ២០៣០ និងជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាង ៤% និងបង្កើនឱកាសការងារជិត ៥០%។
កម្រិតខ្ពស់នៃពន្លឺព្រះអាទិត្យនៅកម្ពុជាផ្តល់នូវឱកាសដ៏ល្អក្នុងការផលិតថាមពលបៃតង និងមានតម្លៃថោក។ យោងតាមរបាយការណ៍របស់យូអិនឌីភី ការកាត់បន្ថយហានិភ័យវិនិយោគក្នុងវិស័យថាមពលកកើតឡើងវិញនៅប្រទេសកម្ពុជាបានរកឃើញថាការវិនិយោគលើថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យត្រឹមតែ ៧០០ មេហ្គាវ៉ាត់អាចកាត់បន្ថយការបំភាយកាបូនឌីអុកស៊ីត ៨,៧ លានតោនដោយផ្ទាល់នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៤៥។
ការវិនិយោគទៅក្នុងថាមពលកកើតឡើងវិញជួយឱ្យប្រទេសនេះកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័ន បំពេញតម្រូវការថាមពលអគ្គិសនីដែលកំពុងកើនឡើង និងស្របតាមយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណដំណាក់កាលទី ៤ “បន្តការលើកទឹកចិត្ត និងបង្កើនការវិនិយោគលើថាមពលស្អាត និងថាមពលកកើតឡើងវិញជាពិសេសថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យដោយកាត់បន្ថយការផលិតថាមពលពីប្រភពមិនស្អាតដើម្បីធានាបាននូវសន្តិសុខ ផ្នែកថាមពលរយៈពេលវែង” ក្នុងនាមជាអ្នកដឹកនាំកិច្ចប្រជុំលើកទី ២៦ ស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ (COP26) ខ្ញុំត្រូវបានលើកទឹកចិត្តពីអ្វីដែលខ្ញុំបានឃើញរហូតមកនូវការប្រមូលផ្តុំគ្នារបស់រដ្ឋាភិបាល និងអាជីវកម្មនៅពីក្រោយគោលដៅនៃការបញ្ឈប់ការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ត្រឹមឆ្នាំ ២០៥០។
ទោះបីជាប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីនភីង ប្រកាសថា ប្រទេសចិននឹងឈានដល់អព្យាក្រឹតភាពកាបូនមុនឆ្នាំ ២០៦០ ឬក៏រដ្ឋមួយចំនួនដូចជារដ្ឋមីឈីហ្គិននៅសហរដ្ឋអាមេរិកក៏កំពុងរៀបចំផែនការអព្យាក្រឹតកាបូននៅឆ្នាំ ២០៥០ ឬក្រុមហ៊ុនធំៗ ជាង ១ ០០០ ស្ថាប័ន បានកំពុងប្តេជ្ញាក្នុងការបញ្ឈប់ការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នៅឆ្នាំ ២០៥០។
កាលពីដើមឆ្នាំនេះប្រទេសសិង្ហបុរីបានបោះជំហានទៅមុខក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួនដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុដោយប្រកាសពីមហិច្ឆតារបស់ខ្លួនក្នុងការឈានទៅដល់ការបញ្ឈប់ការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នៅពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី ២ តាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ការបំភាយឧស្ម័នទាបរយៈពេលវែង (Long-Term Low-Emissions Development Strategy) ដែលជាប្រទេសទី ១ ក្នុងអាស៊ាន។
យោងទៅតាមអ្នកតាមដានសកម្មភាពអាកាសធាតុ បច្ចុប្បន្នមានប្រទេសចំនួន ១២៦ ដែលរួមគ្នាទទួលខុសត្រូវការបំភាយឧស្ម័នជាងពាក់កណ្តាលនៅទូទាំងពិភពលោកជាមួយនឹងសេចក្តីប្រកាសអំពីការបញ្ចេញកាបូន ឬអព្យាក្រឹតអាកាសធាតុ។
តួអង្គក្រៅស្ថាប័នក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានកំពុងចូលរួមចំណែកផងដែរ ឧទាហរណ៍ដោយការចុះឈ្មោះចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការសកលនៃការបញ្ឈប់ការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ដែលកំពុងកៀរគរដៃគូពីទីក្រុងតំបន់ផ្សេងៗ អាជីវកម្ម និងវិនិយោគិនទាំងអស់ក្នុងការប្តេជ្ញាចិត្តដើម្បីសម្រេចគោលដៅរួមមួយគឺការបញ្ឈប់ការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់យ៉ាងយូរបំផុតនៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៥០។
នេះជាមធ្យោបាយដ៏ល្អសម្រាប់អាជីវកម្ម និងអង្គការដទៃទៀតក្នុងការជួយដោះស្រាយបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ទោះបីមានបញ្ហាប្រឈម និងផលប៉ះពាល់នៃកូវីដ១៩ក៏ដោយ ក៏ខ្ញុំសង្ឃឹមថានឹងមានអ្នកដឹកនាំអាជីវកម្មពីកម្ពុជាចូលរួមជាមួយយើងឆ្ពោះទៅកាន់កិច្ចប្រជុំលើកទី ២៦ ស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុខាងមុខនេះ។
មេដឹកនាំពិភពលោកជាច្រើនដែលមានមហិច្ឆតាបានបង្កើតឱ្យមានការចាប់ផ្តើមជាវិជ្ជមាន ប៉ុន្តែមានកិច្ចការជាច្រើនទៀតដែលត្រូវធ្វើ។ ដូចដែលយើងបានដឹងរួចហើយការដោះស្រាយ និងសម្របខ្លួនទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុគឺមិនអាចរង់ចាំបានទេ។
នៅថ្ងៃទី ១២ ខែធ្នូ ចក្រភពអង់គ្លេសនឹងរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលស្តីពីមហិច្ឆតាអាកាសធាតុជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ ប្រទេសបារាំង និងក្នុងភាពជាដៃគូជាមួយប្រទេសឈីលី និងអ៊ីតាលី ដើម្បីប្រារព្ធខួបលើកទី ៥ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស។
រាល់ប្រទេសទាំងអស់ដែលមាននៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមព្រឹត្តិការណ៍នេះតាមប្រពន្ធ័អ៊ីនធឺណិតដែលផ្តោតលើសកម្មភាពកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័ន និងកសាងភាពធន់នឹងផលប៉ះពាល់អាកាសធាតុតាមរយៈការបន្សាំ ឬតាមរយៈហិរញ្ញវត្ថុអាកាសធាតុ។
មុនពេលកិច្ចប្រជុំកំពូលស្តីពីមហិច្ឆតាអាកាសធាតុ ចក្រភពអង់គ្លេសបានប្រកាស Nationally Determined Contribution (NDC) ថ្មីរបស់ខ្លួនដោយប្តេជ្ញាកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័នដោយលឿនបំផុតនៃល្បឿនរបស់សេដ្ឋកិច្ចសំខាន់។ ផែនការថ្មីនេះមានគោលបំណងកាត់បន្ថយយ៉ាងហោចណាស់ ៦៨% នៃការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នៅចុងទសវត្សរ៍នេះបើប្រៀបធៀបទៅនឹងកម្រិតនៃការបំភាយឧស្ម័ននៅឆ្នាំ ១៩៩០។
គោលដៅទាំងនេះត្រូវបានកំណត់ដំបូងដោយចក្រភពអង់គ្លេសបន្ទាប់ពីការចាកចេញរបស់ខ្លួនពីសហគមន៍អឺរ៉ុបដែលបង្ហាញពីការដឹកនាំរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសក្នុងការដោះស្រាយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ក្នុងរយៈពេល ១ ទសវត្សរ៍កន្លងមកចក្រភពអង់គ្លេសបានកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័នកាបូនច្រើនជាងប្រទេសដែលមានការអភិវឌ្ឍស្រដៀងគ្នា និងជាប្រទេសមានសេដ្ឋកិច្ចធំដំបូងគេដែលមានច្បាប់សម្រាប់បញ្ឈប់ការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នៅឆ្នាំ ២០៥០។
ខ្ញុំសូមអបអរសាទរប្រទេសកម្ពុជាចំពោះការបង្កើនការប្តេជ្ញារបស់ខ្លួនក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុតាមរយៈការលើកកម្ពស់ការចូលរួមចំណែកដែលកំណត់ដោយថ្នាក់ជាតិ (NDC) ដែលនឹងត្រូវបញ្ជូនទៅ UNFCCC នៅខែនេះ។ សមិទ្ធផលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយការអញ្ជើញ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ទៅថ្លែងការណ៍នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំស្តីពីមហិច្ឆតាអាកាសធាតុ។
តាមរយៈការទទួលស្គាល់សមិទ្ធផលទាំងនេះខ្ញុំលើកទឹកចិត្តដល់ប្រទេសកម្ពុជាបន្តការអភិវឌ្ឍយុទ្ធសាស្ត្រអាកាសធាតុរយៈពេលវែងជាមួយនឹងគោលដៅឆ្ពោះទៅរកការបញ្ឈប់ការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់។ ដូច្នេះខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់ប្រទេសទាំងអស់ឱ្យនាំយកមហិច្ឆតាអាកាសធាតុដ៏ខ្ពស់បំផុតរបស់ខ្លួនមកដាក់លើតុដើម្បីពិភាក្សា ដែលខ្ញុំសង្ឃឹមថា វានឹងក្លាយជាពេលវេលាដ៏សំខាន់សម្រាប់ភពផែនដីរបស់យើង៕
ដោយ Alok Sharma, COP26 President
