.jpg)
ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយសារធាតុពុលកំពុងសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យនៅក្រចេះ។ រូបថត នគរបាល
មកទល់ពេលនេះអ្នកស្លាប់ដោយសារពុលទឹកព្រែក នៅភូមិស្រែនន ឃុំកន្ទួត ស្រុកចិត្របុរី ខេត្តក្រចេះបានកើនឡើងដល់ ១៣ នាក់ហើយ និងជនរងគ្រោះចំនួន ១៥០ នាក់ទៀតកំពុងសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យបង្អែកស្រុក និងខេត្ត។
នៅទីតាំងកើតហេតុនេះត្រូវបានគេសង្ស័យថាអាចបណ្តាលមកពីការប្រើប្រាស់ថ្នាំគីមី សម្លាប់ស្មៅរួចហើយមានភ្លៀងធា្លក់ទឹកក៏ហូរចូលទៅក្នុងព្រែកនោះ បន្ទាប់មកអ្នកភូមិបានហូបទឹកព្រែកនោះដូចធម្មតាបណ្តាលឲ្យពុលតែម្តង។ នេះបើតាមសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកបានផ្សព្វផ្សាយ។
ក្រសួងសុខាភិបាល គឺជាស្ថាប័នមួយទទួលរងគ្រោះ ២ ករណីធំៗ គឺ ទី ១) ការនាំចូលអាហារមានសារជាតិគីមី ដូចជាការនាំចូលស្រាស សាច់សត្វ និងបន្លែគីមីជាដើម និងទី ២) ការបំពុលបរិស្ថានដែលនៅជុំវិញការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ សត្វ និងរុក្ខជាតិ ហើយការបំពុលបរិស្ថានដោយកាកសំណល់រឹងនេះក្រសួងបរិស្ថានបានធ្វើវិមជ្ឈការ ផ្ទេរមុខងារគ្រប់គ្រងសំរាម និងសំណល់រឹងមករដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ រាជធានី និងខេត្តឲ្យគ្រប់គ្រង ខណ្ឌ ក្រុង និងស្រុក ដើម្បីធ្វើឲ្យស្អាតតាំងពីដើមឆ្នាំ ២០១៦ មកម្ល៉េះ។ តែដោយឡែកបញ្ហាគ្រប់គ្រងសំណល់រាវនៅមិនទាន់បានដោះស្រាយជាក់លាក់នៅឡើយទេ សូម្បីតែក្រសួងបរិស្ថានខ្លួនឯងហ្នឹងក៏ត្រូវបានគេរិះគន់ថាបានបង្ហូរទឹកស្អុយចេញពីក្រសួងចូលទៅក្នុងព្រែកទៅទន្លេនោះដែរ។
ជាងនេះទៅទៀត បញ្ហាសារធាតុគីមីនៅក្នុងសំណល់រាវនេះក៏នៅតែជាឆ្អឹងទទឹងកនៃបរិស្ថាន ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សុខភាពធ្ងន់ធ្ងរ ដូចករណីពុលទឹកនៅខេត្តក្រចេះ។ ក្រៅពីនោះមានប្រភពទឹកដែលមានសារធាតុគីមីពិបាកបំបែក ឬរំលាយនោះដូចជាការរែងរកត្បូងនៅប៉ៃលិន ដោយម៉ាស៊ីនធំៗកន្លងមក បង្ហូរទឹកមានជាតិរ៉ែចេញពីដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចចូលទៅក្នុងទឹកស្ទឹងសង្កែហូរឡើងល្អក់ទឹកមកដល់ខេត្តបាត់ដំបង។
ទឹកសម្អុយខ្លះទៀតត្រូវបានគេបង្ហូរចេញពីកន្លែងក្រុមហ៊ុនជីករករ៉ែ រីឯទឹកសម្អុយខ្លះទៀតត្រូវបានគេបង្ហូរចេញពីរោងចក្របង្ហូរចូលសមុទ្រ ទន្លេ ឬក៏ស្ទឹងផ្ទាល់តែម្តង ម្យ៉ាងវិញទៀតសារធាតុគីមីដែលបម្រើសម្រាប់វិស័យកសិកម្មក៏ត្រូវបានបង្ហូរចូលទឹកស្ទឹង ទន្លេ បឹងបួ ឬក៏ព្រែកផងដែរ បន្ទាប់ពីមានភ្លៀងធ្លាក់។
បើនៅភ្នំពេញ បញ្ហាទឹកសម្អុយ ចូលទន្លេគឺដោយសារការចាក់ដីលុបបឹងដែលជាកន្លែងស្តុកទឹក ហើយនៅពេលបឹងបាយ៉ាប និងបឹងទំពុនទប់លែងបាន មានតែហូរចូលទន្លេ និងស្ទឹងវិញដដែល។
ផលប៉ះពាល់ពីទឹកសម្អុយដែលមានសារធាតុគីមីនេះហើយដែលបំពុលបរិស្ថាន និងសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋជាងគេហើយក៏ជារបស់មើលមិនឃើញថា មានសារធាតុគីមីកម្រិតណានោះដែរ។ សំណួរសួរថា តើត្រូវដោះស្រាយរបៀបណាបញ្ហាទឹកសម្អុយមានជាតិគីមីនេះ?
ដំណោះស្រាយគឺទៅតាមបញ្ហាមូលហេតុទៅតាមករណីរៀងៗខ្លួនឧទាហរណ៍ដូចករណីក្រុមហ៊ុន BP របស់អង់គ្លេសបានជួបប្រទះការហូរហៀរប្រេងចេញពីរោងចក្របូមប្រេងរបស់ខ្លួននៅក្នុងឈូងសមុទ្រម៉ិចស៊ិកកាលពីឆ្នាំ ២០១០ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់បរិដ្ឋានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងររួមទាំងទឹកសមុទ្រ ប្រជាពលរដ្ឋ រុក្ខជាតិ និងសត្វដែលរស់នៅទីនោះ។
ក្រុមហ៊ុន BP បានធ្វើការសិក្សាវាយតម្លៃទៅលើផលប៉ះពាល់ដោយសារតែបញ្ហាហៀរប្រេងនេះ ហើយបានធានាចេញសងរាប់រយលានដុល្លាររួមទាំងការខាតប្រេងដែលហៀរចេញមកក្រៅ សម្អាតប្រេងដែលនៅលើទឹកទាំងអស់ សងទាំងការខូចខាតរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅតាមតំបន់ឆ្នេរ និងសត្វដែលរងគ្រោះ ពិបាករស់នៅដែលមើលទៅប្រឡាក់ប្រឡូសសុទ្ធតែប្រេង និងការខូចខាតរុក្ខជាតិផងដែរ។ ករណីសំណងហៀរប្រេងនេះត្រូវបានគេយកមកធ្វើជាករណីសិក្សានៅក្នុងមេរៀនក្រមសីលធម៌នៃការរកស៊ីរបស់ក្រុមហ៊ុន មិនត្រូវគិតតែពីចំណេញនោះទេគឺត្រូវគិតពីផលប៉ះពាល់អ្នកដទៃផងដែរ។
ម្យ៉ាងវិញទៀតគឺដំណោះស្រាយតាមរយៈការទទួលខុសត្រូវសង្គមរបស់ក្រុមហ៊ុន (CSR) គឺក្រុមហ៊ុនត្រូវមានកាតព្វកិច្ចចំពោះសង្គមក្នុងករណីណាមួយកើតឡើង ឬក៏ជាការផ្តល់ជាជំនួយសប្បុរសធម៌។ គឺក្រុមហ៊ុនត្រូវតែព្យាបាលទឹក (treat) សម្អុយទាំងនោះឲ្យលែងមានសារធាតុគីមី និងរម្ងាប់មេរោគឲ្យអស់ មុននឹងបង្ហូរចេញពីរោងចក្រ។
ឧទាហរណ៍ដូចនៅតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសនៅខេត្តព្រះសីហនុគឺអ្នកនាំពាក្យបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា នៅទីនោះគឺមានការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការបង្ហូរទឹកសំណល់រាវចេញពីរោងចក្រ។ ក្រុមហ៊ុនធ្វើអាងស្តុកទឹកដើម្បីព្យាបាលទឹកមុននឹងបង្ហូរចេញធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ការរស់នៅរបស់អ្នកភូមិនៅក្បែរតំបន់នោះ។
យ៉ាងណាមិញសម្រាប់សារធាតុគីមី បម្រើក្នុងវិស័យកសិកម្ម អ្នកបច្ចេកទេស កសិកម្មត្រូវតែផ្តល់ដំបូន្មាន និងពន្យល់ឲ្យបានច្បាស់ពីការប្រើប្រាស់កំហាប់ជាតិគីមីមុននឹងយកមកប្រើប្រាស់ និងរយៈពេលប្រើប្រាស់ព្រមទាំងផលប៉ះពាល់ពីសារធាតុគីមីនោះ។ ចំពោះការចាក់ដីលុបបឹងធ្វើជាតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ល្មមបញ្ឈប់ទៅ ហើយងាកមកព្យាបាលទឹកសម្អុយ និងស្តារចេញឲ្យបានស្អាតផង។
ដូចនៅប្រទេសថៃគេច្នៃទឹកសម្អុយចេញពីលូដែលគេព្យាបាលរួចហើយ បង្ហូរចេញពីទីក្រុងបាងកកក្លាយទៅជាតំបន់ភ្ញៀវទេសចរមួយទៅវិញ កន្លែងនោះហៅថា «Floating market»៕
ចូលរួមផ្តល់យោបល់តាមរយៈ soprach.tong@phnompenhpost.com
