.jpg)
លោក Zhao Lijian លើកយករបាយការណ៍ចេញក្រោយសន្តិសីទកាសែត។ AFP
ប្រទេសចិន បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងជាបន្តបន្ទាប់ប្រឆាំងនឹងអ្នកស្រាវជ្រាវជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ម្នាក់ដែលបានចោទប្រកាន់ថា មានករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងតំបន់ស៊ីនជាំង ដែលជាចំណាត់ការចុងក្រោយបង្អស់ក្នុងការជំរុញប្រឆាំងទប់ទល់នឹងការចោទប្រកាន់បរទេសស្ដីពី ការរំលោភពលកម្មនៅតំបន់នេះ។
គេហទំព័រព័ត៌មានរដ្ឋ Tianshannet បានឱ្យដឹងកាលពីថ្ងៃចន្ទថា ប្រទេសចិន បានប្ដឹងនិងទាមទារឱ្យមានការសុំទោស ព្រមទាំងសំណងហិរញ្ញវត្ថុពីអ្នកស្រាវជ្រាវម្នាក់ឈ្មោះ Adrian Zenz។ បណ្តឹងនេះកើតឡើងក្រោយលោក Zenz និងអ្នកស្រាវជ្រាវដទៃទៀតបាននិងកំពុងសិក្សាពីករណីមួយ ទាក់ទិននឹងសកម្មភាពរបស់ទីក្រុងប៉េកាំងចំពោះជនជាតិភាគតិចនៅស៊ីនជាំង ដែលពួកគេឱ្យចាត់ទុកថាជា «អំពើប្រល័យពូជសាសន៍» បើយោងតាមអនុសញ្ញាទីក្រុងហ្ស៊ឺណែវ។
បណ្ដឹងនេះ ផ្ដោតលើរបាយការណ៍របស់លោក Zenz ជាពិសេស ដែលធ្លាប់បានសរសេរផ្សាយនៅមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន កាលពីខែធ្នូកន្លងទៅដែលថា ពលករជនជាតិភាគតិចរាប់ពាន់នាក់នៅស៊ីនជាំង «កំពុងត្រូវបានបង្ខំឱ្យធ្វើការបេះកប្បាសដោយដៃ»។
ពាក្យបណ្តឹងនេះក្រោយមកត្រូវបានអនុម័តដោយអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន លោក Zhao Lijian ដែលបានចោទប្រកាន់លោក Zenz ពីការបង្កឱ្យលោកខាងលិចប្រតិកម្មប្រឆាំងនឹងចិនទាក់ទិននឹងបញ្ហានៅស៊ីនជាំង។ លោក Zhao បានឱ្យដឹងកាលពីថ្ងៃអង្គារថា «អ្នកនយោបាយខ្លះសុខចិត្តជឿពាក្យរបស់គាត់(លោក Zenz)»។
លោក Peng Qinxuan អ្នកជំនាញមកពីវិទ្យាស្ថានច្បាប់អន្តរជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យ Wuhan បានឱ្យដឹងថា វិវាទប្រឆាំងនឹងលោក Zenz នេះនឹងធ្វើឱ្យអន្តរាយដល់សន្តិសុខជាតិក្រោមយុត្តាធិការការពារពីព្រោះអំពើរបស់គាត់គួរតែត្រូវបានដោះស្រាយតាមបទឧក្រិដ្ឋ។
លោក Zenz បាននិយាយថា លោកមិនខ្វល់នឹងសកម្មភាពផ្លូវច្បាប់ដែលចិនកំពុងធ្វើប្រឆាំងនឹងលោកឡើយ ហើយបានបន្តថា ការស្រាវជ្រាវរបស់លោកត្រូវបានគេដឹងឮ។ លោក Zenz បាននិយាយតាមទូរស័ព្ទថា៖ «វា(ការស្រាវជ្រាវ) ពិតជាធ្វើឱ្យពួកគេក្ដៅក្រហាយ ដូចនេះបានន័យថា ការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់ខ្ញុំ ពិតជាធ្វើឱ្យមានផលប្រយោជន៍ដល់សង្គម»។
ប្រទេសចិន បានបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីប្រឆាំងនឹងការរិះគន់របស់បរទេសចំពោះគោលនយោបាយក្នុងតំបន់ស៊ីនជាំងដែលការរិះគន់ទាំងនេះបានជំរុញឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកហាមឃាត់ផលិតផលកប្បាសពីតំបន់នេះ និងជំរុញឱ្យមានការធ្វើពហិការ ចំពោះបញ្ហានេះនៅទីក្រុងប៉េកាំងនៅរដូវរងាឆ្នាំក្រោយ។
សហរដ្ឋអាមេរិក បានដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលើតំបន់ស៊ីនជាំង កាលពី ១ ឆ្នាំកន្លងមក ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងភ័ស្តុតាងដែលបានបង្ហាញដោយអ្នកស្រាវជ្រាវរួមទាំងលោក Zenz ស្ដីអំពីយុទ្ធនាការដ៏ធំមួយនៃការឃុំឃាំង និងការបង្ខំឱ្យធ្វើការពោល គឺបង្ខំលើក្រុមមូស្លីមអ៊ុយហ្គ័រនៅក្នុងតំបន់នេះ។ ការដាក់ទណ្ឌកម្មរួមមានការហាមឃាត់ភួយកប្បាសពីតំបន់នេះ ដែលមានចំនួន ៨៧ ភាគរយ នៃកប្បាសដែលដាំដុះនៅក្នុងប្រទេសចិន សរុប។
លោក Zhao Lijian បាននិយាយថា៖ «ក្រុមហ៊ុន និងប្រជាជនជាច្រើននៅស៊ីនជាំងបានទទួលរងនូវការខាតបង់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរបន្ទាប់ពីពាក្យចចាមអារ៉ាមរបស់លោក Zenz ដែលថា ចិនបង្ខំឱ្យមានការធ្វើពលកម្ម ដោយគ្មានទិសតំបន់។ ប្រជាជននៅតំបន់នេះស្អប់ខ្ពើម ពាក្យចចាមអារ៉ាមនេះខ្លាំងណាស់»។
លោក Zenz គឺជាសមាជិកជាន់ខ្ពស់ម្នាក់ទទួលបន្ទុកការសិក្សាប្រទេសចិន នៅមូលនិធិជនរងគ្រោះនៃរបបកុម្មុយនីស្តដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសភាជាឯកច្ឆន្ទក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៣។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលចិនតែងបដិសេធម្តងហើយម្តងទៀត ចំពោះការអះអាងដែលលើកឡើងដោយលោក Zenz និងបានថ្កោលទោសលោកថា ជា «អ្នកប្រាជ្ញក្លែងក្លាយ» និងចោទប្រកាន់ទៀតថា បានធ្វើការជាមួយទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
ការស្រាវជ្រាវរបស់លោក Zenz ភាគច្រើនត្រូវបានទទួលដោយអ្នកប្រាជ្ញផ្សេងទៀត និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនានា។ គណៈកម្មាធិការមួយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិធ្លាប់ប្រឈមមុខជាមួយប្រទេសចិន ដោយប្រើប្រាស់ការសិក្សារបស់លោកកាលពីឆ្នាំ ២០១៨ ហើយរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក និងសភាហូឡង់ថ្មីៗនេះបានចាត់ទុកគោលនយោបាយរបស់ទីក្រុងប៉េកាំងថា ជារបប «ប្រល័យពូជសាសន៍»។
កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ កន្លងទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសចិន លោក Wang Yi បានច្រានចោលការអះអាងបែបនេះថា ជាការអះអាង «ភូតភរ» នៅក្នុងសេចក្តីរាយការណ៍ព័ត៌មានប្រចាំឆ្នាំរបស់លោក។ លោកបាននិយាយថា៖ «វាគ្រាន់តែជាពាក្យចចាមអារ៉ាមប្រឌិតជាមួយនឹងបរទេសខាងក្រៅ ដើម្បីភូតកុហកប៉ុណ្ណោះ»។
លោក Zenz បាននិយាយថា លោកជឿជាក់ថា បណ្តឹងនេះអាចនឹងបង្វែរការចាប់អារម្មណ៍ពីប្រទេស និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនានាឱ្យងាកមកយកចិត្តទុកដាក់ និងចាត់វិធានការចំពោះបញ្ហានៅស៊ីនជាំង។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «នេះគឺជាឱកាសក្នុងការស្វាគមន៍ដល់បុគ្គលនានាឱ្យងាកមកមើលប្រធានបទ និងភ័ស្តុតាងនេះឱ្យលម្អិតពីព្រោះភ័ស្តុតាង ដែលបានសរសេរក្នុងការស្រាវជ្រាវនេះ គឺជាភ័ស្ដុតាងពិតប្រាកដណាស់»៕
