.jpg)
លោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន Wang Yi (ឆ្វេង) និងលោក Toshimitsu Motegi ធ្វើសន្និសីទកាសែតរួមគ្នា។ AFP
កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី ២៤ ខែវិច្ឆិកា ទីក្រុងតូក្យូ និងទីក្រុងប៉េកាំង បានសន្យាធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងការពារជាតិជាមួយគ្នា ប៉ុន្តែមានការខ្វែងគំនិតគ្នាទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហាដែនកោះជម្លោះ។ ប្រទេសទាំង ២ កំពុងកែលម្អទំនាក់ទំនងដែលតានតឹងជាប្រវត្តិសាស្ត្រឡើងវិញ តាំងពីមុនពេលមានរោគរាតត្បាតកូវីដ ១៩ មកម្ល៉េះ លោក Toshimitsu Motegi រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសជប៉ុនបាននិយាយថា លោកបានទទូចឱ្យប្រទេសចិន ទប់ស្កាត់ការជ្រៀតចូលរបស់នាវាចិនចូលទៅក្នុងដែនទឹកក្បែរកោះ Diaoyu។
តែរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសប្រទេសចិន លោក Wang Yi បានឆ្លើយតបថា ទូកនេសាទជប៉ុនទេ ដែលបានចូលទៅក្នុងតំបន់ដែនទឹកដែលកំពុងមានបញ្ហានោះ។ លោកបាននិយាយថា ៖ «ជំហរចិនរបស់យើង គឺច្បាស់លាស់ យើងនឹងបន្តការពារអធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសយើង»។ លោក Wang បន្ថែមថា ប្រទេសទាំង ២ នឹងព្យាយាមបង្កើតបណ្តាញបន្ទាន់នៃអាជ្ញាធរការពារជាតិរៀងខ្លួននៅចុងឆ្នាំនេះ។
លោក Wang Yi ដែលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋបានប្តេជ្ញាការពារអធិបតេយ្យភាពរបស់ចិនលើកោះ Diaoyu ដោយទទូចថា ជាជំហររបស់ប្រទេសចិន។ កាលពីខែកញ្ញាលោកបានលើកឡើងថា ប្រជុំកោះទាំងនោះ គឺជាទឹកដីរបស់ក្រុងប៉េកាំងតាំងពីបុរាណកាលមក។ ដើម្បីបញ្ចៀសការប៉ះទង្គិចដោយចៃដន្យនៅតាមសមុទ្រ និងលើអាកាសចំពេលមានភាពតានតឹងជុំវិញជម្លោះដែនកោះ លោក Wang បានយល់ព្រមជាមួយលោក Motegi ដើម្បីបង្កើតខ្សែទូរស័ព្ទបន្ទាន់មួយភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ការពារជាតិជប៉ុន និងចិននៅចុងឆ្នាំនេះ។
បើតាមអ្នកសង្កេតការណ៍ជប៉ុនបានឱ្យដឹងថា ប្រទេសចិន កំពុងបង្កើនភាពតានតឹងដោយបង្កើនវត្តមាននាវាឆ្មាំសមុទ្រចិន (China Coast Guard) ក្នុងតំបន់ជាប់គ្នានឹងកោះ Diaoyu។ ទិន្នន័យដាក់បញ្ចូលគ្នាជាមួយទិន្នន័យពីខាងឆ្មាំសមុទ្រជប៉ុន (Japan Coast Guard) ផងនោះ បង្ហាញថា ចំនួននាវាផ្លូវការរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់ព្រំដែនបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងចាប់ផ្តើមនៅខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៩។ រយៈពេល ១៧ ខែ ចាប់ពីខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៩ រហូតដល់ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២០ ដោយគិតតែក្នុងអំឡុងពេល ៥១៩ ថ្ងៃ នាវាចិន បើកចូលក្នុងតំបន់ព្រំដែនសមុទ្ររហូតដល់ ៤៥៦ ថ្ងៃឯណោះ។
រយៈពេល ១៧ ខែចាប់ពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧ ដល់ខែមីនា ឆ្នាំ ២០១៩ នាវាចិនស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ព្រំដែនរយៈពេល ២២៧ ថ្ងៃក្នុងអំឡុងពេល ៥១៦ ថ្ងៃ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា នាវាបរទេសដែលបើកនៅតាមព្រំដែន មិនមែនជាការបំពានច្បាប់អន្តរជាតិទេ។
សូមរំឭកថា កោះ Diaoyu ត្រូវបានទាមទារជាផ្លូវការដោយប្រទេសជប៉ុន ក្នុងឆ្នាំ ១៨៩៥ ហើយត្រូវបានកាន់កាប់ដោយឯកជនជាបន្តបន្ទាប់ដោយពលរដ្ឋជប៉ុនអស់រយៈពេលជិត ១២០ ឆ្នាំ។ ប្រទេសចិន បានចាប់ផ្តើមអះអាងជាថ្មីម្តងទៀតលើប្រជុំកោះ Diaoyu ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧០ ដោយលើកឡើងពីសិទ្ធិជាប្រវត្តិសាស្ត្រចំពោះតំបន់នេះ។
ភាពតានតឹងបានកើតឡើងនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០១២ នៅពេលដែលប្រទេសជប៉ុន បានទិញកោះចំនួន ៣ ពីម្ចាស់ឯកជន។ ប្រទេសនីមួយៗបានអះអាងថា មានសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ (EEZ) ដែលមានចម្ងាយ ២០០ ម៉ាយល៍ពីឆ្នេររបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែលម្ហនោះត្រួតស៊ីគ្នាពីព្រោះសមុទ្រដែលបំបែកចិន និងជប៉ុនមានចម្ងាយតែ ៣៦០ គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ។ បន្ទាប់ពីប្រទេសចិន បានរកឃើញឧស្ម័នធម្មជាតិនៅជិតតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា EEZ នៅឆ្នាំ ១៩៩៥ ប្រទេសជប៉ុន បានជំទាស់នឹងការខួងណាមួយនៅក្នុងតំបន់នេះ ដោយសារតែឧស្ម័នអាចហើរទៅក្នុងតំបន់មានជម្លោះ។
អ្នកវិភាគបានលើកឡើងថា ជម្លោះកោះនេះក៏អាចបង្កឱ្យមានការប្រឈមមុខផ្នែកយោធារវាងចិន និងសហរដ្ឋអាមេ-រិកផងដែរ ព្រោះតែសហរដ្ឋអាមេរិកមានសន្ធិសញ្ញាការពារជាតិទៅវិញទៅមកជាមួយជប៉ុន។ ប្រសិនបើទឹកដីជប៉ុនត្រូវបានវាយប្រហារដោយអំណាចបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកមានកាតព្វកិច្ចការពារទឹកដីប្រទេសជប៉ុន។
កោះតៃវ៉ាន់ដែលទីក្រុងប៉េកាំងចាត់ទុកជាខេត្តរបស់ចិនក៏ទាមទារកម្មសិទ្ធិនេះដែរ។ ការជំទាស់ទៅនឹងការធ្វើសមាហរណកម្មរដ្ឋបាលដែនកោះពីតៃវ៉ាន់ បង្ហាញឱ្យឃើញពីជម្រៅដែលដែនកោះទាំងនោះបានផ្សារភ្ជាប់នឹងអ្នកទាមទាររៀងៗខ្លួន។
លោក Tsai-Wen-yi សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាក្រុងនៅក្នុងតំបន់ Yilan នៃកោះតៃវ៉ាន់បាននិយាយថា ប្រសិនបើមានការផ្លាស់ប្តូរណាមួយពីសំណាក់ប្រទេសជប៉ុន លោកនឹងរៀបចំទូកដើម្បីការពារនៅតំបន់ដែលតៃវ៉ាន់កំពុងទាមទារដូចគ្នា៕
