.jpg)
បុគ្គលិកសុខាភិបាលម្នាក់បង្ហាញវ៉ាក់សាំងSinovac Biotechនៅមជ្ឈមណ្ឌលសុខភាព។ AFP
ការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ ១៩ កំពុងក្លាយជាបញ្ហាសកលមួយ ដោយតាមស្ថិតិរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) បង្ហាញថា ករណីឆ្លងកាន់តែខិតជិតចំនួន ៨៥ លានករណី និងករណីស្លាប់បានឈានដល់ ១,៨ លានករណីរួចទៅហើយ។ ជាហេតុធ្វើឱ្យបណ្ដាប្រទេសជុំវិញពិភពលោកប្រញាប់ប្រញាល់ស្វែងរកវ៉ាក់សាំងការពារនឹងជំងឺនេះ?
វ៉ាក់សាំងជាទូទៅត្រូវការចំណាយពេលរាប់ឆ្នាំ ដើម្បីសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងសាកល្បង ប៉ុន្តែសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២០ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រជុំវិញពិភពលោកបានប្រណាំងគ្នា ដើម្បីផលិតវ៉ាក់សាំងបង្ការនឹងវីរុស SARS-CoV-2 ដែលមានសុវត្ថិភាព និងមានប្រសិទ្ធភាពនៅក្នុងពេលវេលាដ៏ខ្លី។
មកទល់ពេលនេះមានបេក្ខជនវ៉ាក់សាំងប្រមាណ ៦៤ កំពុងសាកល្បងវ៉ាក់សាំងចំនួន ៧ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ដោយមានកំណត់ក្នុងគ្រាអាសន្ន និងវ៉ាក់សាំងចំនួន ៣ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ពេញលេញ។
វ៉ាក់សំាងទាំងអស់នេះប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាផ្សេងគ្នា ដើម្បីបំពេញគោលដៅតែមួយ គឺឱ្យប្រព័ន្ធស៊ាំរបស់មនុស្សស្គាល់ប្រូតេអ៊ីនបន្លា (Spike Protein) នៅលើសម្បកវីរុស SARS-CoV-2 និងបង្កើតអង់ទីគ័រតោងនឹងវីរុសនេះ ធ្វើជាសញ្ញាឱ្យឈាមសវាយលុក។ ខាងក្រោមគឺជាបច្ចេកវិទ្យាមួយចំនួនដែលកំពុងនាំមុខក្នុងវិស័យផលិតវ៉ាក់សាំងកូវីដ ១៩៖
បច្ចេកវិទ្យា mRNA៖
បច្ចេកវិទ្យា mRNA ឬ messenger RNA គឺជាបច្ចេកវិទ្យាថ្មីប្រើប្រាស់ម៉ូលេគុល RNA ផ្ទុកព័ត៌មានសេនេទិចផលិតប្រូតេអ៊ីនបន្លានៃមេរោគ SARS- CoV-2 ដើម្បីឱ្យខ្លួនមនុស្សផលិតប្រូតេអ៊ីននេះ ដោយផ្ទាល់។
ពេលដែលគេចាក់វ៉ាក់សាំងនេះចូលខ្លួនមនុស្ស mRNA នឹងជ្រាបចូលកោសិការស់។ ផ្នែកផលិតប្រូតេអ៊ីនរបស់កោសិកាអានព័ត៌មានក្នុង mRNA ហើយចាប់ផ្ដើមផលិតប្រូតេអ៊ីនបន្លា។ mRNA បានមកពីវ៉ាក់សាំងនឹងត្រូវបានបំផ្លាញដោយកោសិកា ហើយមិនបន្សល់ដានជារៀងរហូត។
ប្រូតេអ៊ីនបន្លាដែលត្រូវបានផលិត ខ្លះគឺរក្សាក្នុងកោសិកា ហើយខ្លះទៀតធ្វើដំណើរទៅកាន់ស្រទាប់ខាងក្រៅនៃកោសិកា ដោយមានរូបរាងជាបន្លាលេចចេញពីកោសិកា។ ប្រូតេអ៊ីនបន្លាលេចចេញពីកោសិកា គឺអាចរកឃើញដោយប្រព័ន្ធស៊ាំ។
ទីបំផុតកោសិកានឹងស្លាប់ ហើយបញ្ចេញប្រូតេអ៊ីនបន្លាទៅខាងក្រៅកោសិកា។ ប្រព័ន្ធស៊ាំនឹងរកឃើញប្រូតេអ៊ីនបន្លាអណ្ដែតនៅក្នុងខ្លួន ហើយនឹងចាប់ផ្ដើមផលិតអង់ទីគ័រដែលប្រឆាំងនឹងវីរុសនោះ។ អង់ទីគ័រតោងនឹងវីរុស ហើយផ្ដល់សញ្ញាសម្រាប់ការបំផ្លាញ និងការពារការឆ្លងដោយរារាំងប្រូតេអ៊ីនបន្លាពីការភ្ជាប់ទៅកោសិកាផ្សេងទៀត។
ប៉ុន្តែ mRNA គឺងាយនឹងបែកបាក់ ហើយអាចកាត់ទៅជាបំណែកដោយអង់ហ្ស៊ីមធម្មជាតិរបស់ខ្លួនមនុស្សប្រសិនបើត្រូវបានចាក់ចូលទៅក្នុងខ្លួន។ ដូច្នេះហើយទើបវ៉ាក់សាំង mRNA ត្រូវតែមានពពុះខ្លាញ់ការពារម៉ូលេគុល mRNA នីមួយៗ និងត្រូវការរក្សាក្នុងសីតុណ្ហភាពទាបខ្លាំង។
វ៉ាក់សាំងដែលប្រើបច្ចេកវិទ្យានេះ គឺមានដូចជា វ៉ាក់សាំង Pfizer/BioNTech (អាមេរិក/អាល្លឺម៉ង់) វ៉ាក់សាំង Moderna (អាមេរិក) និងវ៉ាក់សាំង Curevac (អាល្លឺម៉ង់)។ វ៉ាក់សាំង Pfizer/BioNTech វ៉ាក់សាំង Moderna គឺមានប្រសិទ្ធភាពប្រមាណ ៩៥% ក្រោយពីទទួលការចាក់ចំនួន ២ ដូស និងមានសុវត្ថិភាពល្អ តែអាចបង្កប្រតិកម្មអាល្លែកហ្ស៊ីក្នុងបុគ្គលមានប្រវត្តិប្រតិកម្មធ្ងន់ធ្ងរ។
វ៉ាក់សាំង Pfizer/BioN-Tech ត្រូវការរក្សាទុកក្នុងសីតុណ្ហភាព -៧០ អង្សាសេ ដែលធ្វើឱ្យមានការពិបាកក្នុងការចែកចាយ និងស្តុកទុក។ រីឯវ៉ាក់សាំង Moderna វិញអាចស្តុកទុកក្នុងសីតុណ្ហភាព -២០ អង្សាសេ រយៈពេល ៦ ខែ ហើយអាចទុកក្នុងសីតុណ្ហភាពទូទឹកកកធម្មតាក្នុងរយៈពេល ១ ខែ។
បច្ចេកវិទ្យាវ៉ិចទ័រវីរុសកែច្នៃពី Adenovirus ស្វា Chimpanzee បច្ចេកវិទ្យាវ៉ិចទ័រវីរុស គឺជាបច្ចេកវិទ្យាដែលប្រើប្រាស់វីរុសសត្វ ដែលមិនបង្កជំងឺក្នុងខ្លួនមនុស្ស ដើម្បីដឹកនាំព័ត៌មានសេនេទិចផលិតចូលកោសិកាស្រដៀងនឹងបច្ចេកវិទ្យា mRNA ផងដែរ។ គេប្រើប្រាស់វីរុសដោយសារវីរុស គឺជាយានដែលមានប្រសិទ្ធភាពបំផុតក្នុងការចែកចាយព័ត៌មានសេនេទិចក្នុងកោសិកាមនុស្ស។
សម្រាប់វ៉ាក់សាំងកូវីដ ១៩ បច្ចុប្បន្នគេបានជ្រើសរើសប្រើប្រាស់ Adenovirus បានមកពីស្វា Chimpanzee ដោយគេបានកែច្នៃវីរុសនេះឱ្យផ្ទុកព័ត៌មានសេនេទិចផលិតប្រូតេអ៊ីនបន្លា និងបំបាត់សមត្ថភាពបន្តពូជរបស់វីរុសនេះក្នុងខ្លួនមនុស្ស។
នៅពេលដែលចាក់វ៉ាក់សាំងប្រភេទនេះចូលខ្លួនមនុស្ស វីរុស Adenovirus ជ្រាបចូលកោសិកាហើយបញ្ចេញម៉ូលេគុល DNA កែច្នៃទៅក្នុងកោសិកា។ កោសិកាអានព័ត៌មានសេនេទិចនៅលើ DNA ហើយបកប្រែទៅជា mRNA វិញ ដែលបន្ទាប់មកកោសិកាចាប់ផ្ដើមផលិតប្រូតេអ៊ីនបន្លា។ ដំណាក់កាលបន្តបន្ទាប់ គឺដូចគ្នានឹងវ៉ាក់សាំង mRNA។
ប្រើប្រៀបធៀបនឹងប្រភេទផ្សេងទៀត វ៉ាក់សាំងវ៉ិចទ័រវីរុសគឺងាយស្រួលផលិត ស្តុកទុកចែកចាយ និងមានតម្លៃទាបជាងគេ។ វ៉ាក់សាំងដែលប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យានេះ មានដូចជា AstraZeneca/Oxford (អង់គ្លេស/ស៊ុយ-អ៊ែត) វ៉ាក់សាំង Sputnik V (រុស្សី) វ៉ាក់សាំង Cansino(ចិន) និងវ៉ាក់សាំង Johnson & Johnson/BIDMC (អាមេរិក)។ វ៉ាក់សាំង AstraZeneca/Oxford និង វ៉ាក់សាំង Sputnik V គឺមានប្រសិទ្ធភាពជាង ៩០% ក្រោយពីទទួលវ៉ាក់សាំងចំនួន ២ ដូស ហើយមានសុវត្ថិភាពល្អ។
បច្ចេកវិទ្យាបំណែកប្រូតេអ៊ីន៖
បច្ចេកវិទ្យានេះ គឺចាប់ផ្ដើមការផលិតប្រូតេអ៊ីនបន្លាក្នុងកោសិកាសត្វល្អិតតាមរយៈការប្រើប្រាស់វ៉ិចទ័រវីរុស។ បន្ទាប់មកគេទាញយកប្រូតេអ៊ីនពីកោសិកាទាំងនេះទៅបន្សុទ្ធ។ ប្រូតេអ៊ីនបន្លានឹងចាក់ចូលខ្លួនមនុស្សជាមួយសារធាតុគីមីដែលជំរុញឱ្យមានការឆ្លើយតបពីប្រព័ន្ធស៊ាំ។ ពេលដែលប្រព័ន្ធស៊ាំរកឃើញប្រូតេអ៊ីនបន្លា កោសិកាឈាមសចាប់ផ្ដើមផលិតអង់ទីគ័រប្រឆាំងនឹងវីរុស។
វ៉ាក់សាំងដែលប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យានេះមានដូចជា វ៉ាក់សាំង Novavax (អាមេរិក) និង Sanofi/GSK (បារាំង អង់គ្លេស)។ វ៉ាក់សាំងទាំង ២ នេះអាចរក្សាក្នុងសីតុណ្ហភាពទូទឹកកកធម្មតា។
បច្ចេកវិទ្យាវីរុសអសកម្ម៖
បច្ចេកវិទ្យាវីរុសអសកម្ម គឺជាបច្ចេកវិទ្យាចាស់ជាងគេក្នុងចំណោមបច្ចេកវិទ្យាទាំងនេះ។ គេចាប់ផ្ដើមដោយចិញ្ចឹមវីរុស SARS- CoV- 2 នៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍។ បន្ទាប់មកគេយកវីរុសទាំងអស់ទៅសម្លាប់ ឬធ្វើឱ្យខ្សោយ។ ពេលចាក់ចូលខ្លួនមនុស្សវីរុសអសកម្មអណ្ដែតនៅក្នុងខ្លួនមនុស្សរហូតដល់ពេលប្រព័ន្ធស៊ាំរកឃើញ។ កោសិកាឈាមស នឹងបំបែកខ្លួនវីរុសហើយធ្វើការសិក្សាគ្រឿងក្នុងវីរុស។ បើសិនបើកោសិការកឃើញប្រូតេអ៊ីនបន្លា ពួកគេនឹងចាប់ផ្ដើមផលិតអង់ទីគ័រប្រឆាំងនឹងវីរុសនោះ។
វ៉ាក់សាំងនេះ គឺងាយស្រួលស្តុកទុក និងចែកចាយ តែមានហានិភ័យឆ្លងក្នុងដំណាក់កាលផលិតវ៉ាក់សាំង ឬក្នុងវ៉ាក់សាំងដែលគេសម្លាប់មេរោគមិនទាន់អស់។ វ៉ាក់សាំងដែលប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាមានវ៉ាក់សាំងចំនួន ២ ផលិតដោយ Sinopharm (ចិន) វ៉ាក់សាំង Sinovac (ចិន) និង Bharat Biotech (ឥណ្ឌា)។ វ៉ាក់សាំង Sinopharm/Beijing Institute of Biological Products មានប្រសិទ្ធភាពរវាង ៧៩% និង ៨៦% ក្រោយពីទទួលវ៉ាក់សាំងចំនួន ៣ ដូស ហើយមានសុវត្ថិភាពល្អ៕
