អាជ្ញាធរ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រទេស​ហៃទី​ បាន​ឱ្យ​ដឹង​ថា ពួក​គេ​បាន​រារាំង​ការ​ប៉ុនប៉ង​ផ្តួល​រំលំ​ប្រធានាធិបតី លោក JovenelMoise ដែល​កំពុង​ប្រឈម​នឹង​ការ​ខឹង​សម្បា​ពី​សំណាក់​មេ​ដឹកនាំ​គណបក្ស​ប្រឆាំង និង​សាធារណជន​ហៃទី ខណៈ​អាណត្តិ​ប្រធានាធិបតី​របស់​លោក​នឹង​ត្រូវ​បញ្ចប់​ក្នុង​ពេលឆាប់។

ដំណើរ​ដើម​ទង ដែល​បង្ក​ឱ្យ​មាន​ការ​តវ៉ា​ប្រឆាំង​នេះ គឺ​ដោយសារ​ក្រុម​អ្នក​ប្រឆាំង​តវ៉ា ចោទ​ប្រកាន់​លោក Moise ថា​បាន​រំលោភ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​របស់​ប្រទេស ដោយ​មិន​បាន​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​នៅ​ឆ្នាំ ២០២០ និង​កាន់​អំណាច​ដោយ​ក្រឹត្យ។

ចំណែក​ឯ​មេ​ដឹកនាំ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​អ្នកគាំទ្រ និង​ប្រជាពលរដ្ឋ​សាមញ្ញ ដែល​ធុញ​ទ្រាន់​នឹង​សភាពការណ៍​បច្ចុប្បន្ន បាន​ធ្វើ​ដំណើរ​តាម​ដង​ផ្លូវ​ស្ទើរ​តែ​រាល់​ថ្ងៃ​ក្នុង​រយៈពេល ១ សប្តាហ៍​កន្លង​មក ​ដើម្បី​សម្ដែង​ពី​ការ​មិន​ពេញ​ចិត្ត​របស់​ពួក​គេ និង​ទាមទារ​ឱ្យ​លោក Moise ចុះ​ចេញ​ពី​តំណែង​ដោយ​អះអាង​ថា លោក​ចប់​តំណែង​នៅ​ថ្ងៃទី ៧ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ក្រោយ​ពី​កាន់​អំណាច​កាល​ពី​ឆ្នាំ ២០១៧ មក។

រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងយុត្តិធម៌​លោក Rockefeller Vincent បាន​និយាយ​ថា «ការ​ប៉ុនប៉ង​ធ្វើ​រដ្ឋ​ប្រហារ» បាន​កើត​ឡើង​កាល​ពី​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​កន្លង​ទៅ។ ជាមួយ​គ្នា​នេះ អាជ្ញាធរ​ក៏​បាន​ចាប់​ខ្លួន​មនុស្ស​ចំនួន ២៣ នាក់ ​ដែល​ក្នុង​នោះ​រួម​មាន​ទាំង​ចៅក្រម​តុលាការ​កំពូល និង​មន្ត្រី​ប៉ូលិស​ជាន់​ខ្ពស់​ថែម​ទៀត​ផង។

ប្រធានាធីបតី​ហៃទី លោក Moise បាន​និយាយ​ថា៖ «ខ្ញុំ​សូម​អរគុណ​ប្រធាន​សន្តិសុខ​នៅ​វិមាន​រដ្ឋាភិបាល។ គោលដៅ​របស់​ប្រជាជន​ទាំង​នេះ គឺ​ប៉ុនប៉ង​ចង់​យក​ជីវិត​របស់​ខ្ញុំ។ ប៉ុន្តែ​ជា​ការ​ល្អ​ណាស់​ដែល​ផែនការ​នោះ ត្រូវ​បាន​បញ្ឈប់​ទាន់»។

នៅ​ថ្ងៃ​កើត​ហេតុ​បន្តិច​នេះ លោក​ Moise មិន​បាន​អើពើ​ចំពោះ​ការ​រិះគន់​ពី​ក្រុម​ប្រឆាំង និង​ក្រុម​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ដែល​នាំ​គ្នា​ថា តំណែង​ប្រធានាធិបតី​របស់​លោក​នឹង​ផុតកំណត់​នៅ​ថ្ងៃ​អាទិត្យ (ថ្ងៃ​ដដែល​គេ​ប៉ុនប៉ង​ធ្វើ​រដ្ឋប្រហារ​នេះ)។

ដោយ​ឡែក​លោក Moise ដែល​បាន​កាន់​អំណាច​អស់​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​មក​នេះ​ក៏​បាន​អះអាង​ថា អាណត្តិ​របស់លោក ​គឺ​ចប់​នៅ​ថ្ងៃទី ៧ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២២ ដោយ​លើក​ហេតុផល​ថា រដ្ឋាភិបាល​បណ្តោះអាសន្ន​បាន​កាន់​អំណាច​អស់​រយៈពេល ១ ឆ្នាំ​ដំបូង​នៃ​អាណត្តិ ៥ ឆ្នាំ ​របស់​លោក​ហើយ និង​សំអាង​លើ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​របស់​ប្រទេស។ ប៉ុន្តែ​ក្រុម​ប្រឆាំង​នៅ​តែ​មិន​ព្រម​ទទួល​ស្គាល់​ការ​អះអាង​នេះ​ដដែល។

លោក​បាន​សរសេរ​សេចក្ដី​ថ្លែងការណ៍​តាម​បណ្ដាញ​សង្គម ​Twitter កាល​ពី​ព្រឹក​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​ថា៖ «រយៈពេល ១២ ខែ​បន្ទាប់​ទៀត​នឹង​ត្រូវ​ផ្តោត​លើ​ការ​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​លើ​វិស័យ​ថាមពល​ឡើង​វិញ ​ដោយ​ធ្វើ​ប្រជាមតិ និង​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​ផងដែរ»។

កាល​ពី​ថ្ងៃ​សុក្រ​កន្លង​ទៅ​រដ្ឋាភិបាល​សហរដ្ឋអាមេរិក​ក៏​បាន​លើក​ឡើង​ពី​បញ្ហា​ប្រទេស​ហៃទី ដោយ​បង្ហាញ​ការ​គាំទ្រ​លោក Moise ផង​ដែរ។ លោក Ned Price អ្នក​នាំពាក្យ​ក្រសួង​ការបរទេស​បាន​ប្រាប់​សារព័ត៌មាន VOA ថា៖ «បើ​យោងតាម​ជំហរ​របស់​អង្គការ​របស់​រដ្ឋ​អាមេរិក (OAS) ស្តីពី​ភាព​ចាំបាច់​ក្នុង​ការ​បន្ត​ការ​ផ្ទេរអំណាច​នៃ​អំណាច​នីតិប្រតិបតិ្ត​ប្រធានាធិបតី​ដែល​ត្រូវ​ឡើង​កាន់​តំណែង​ថ្មី គួរតែ​ទទួល​ឆ្នោត​ឈ្នះ​លើ​លោក ​Moise នៅ​ពេល​អាណត្តិ​របស់​លោក​ត្រូវ​បញ្ចប់​នៅ​ថ្ងៃទី ៧ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២២»។

នៅ​ថ្ងៃ​សុក្រ​ដដែល​នេះ អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ក៏​បាន​គាំទ្រ​ជំហរ​អាមេរិក​ផង​ដែរ។ អ្នក​នាំពាក្យ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​លោក Stephane Dujarric បាន​ប្រាប់ ​VOA ថា អគ្គលេខាធិការ​អង្គការសហប្រជាជាតិ​លោក Antonio Guterres កំពុង​តាមដាន​យ៉ាង​ដិតដល់​ទាក់ទិន​នឹង​ការ​វិវឌ្ឍ​នៃ​ស្ថានភាព​ប្រទេស​ហៃទី និង​លើក​ទឹកចិត្ត​ឱ្យ​អ្នក​ពាក់ព័ន្ធ​ជាច្រើន​ចូលរួម​ក្នុង​កិច្ច​ស្វះស្វែង​រក​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​លើ​មាគ៌ា​ណា​មួយ ដើម្បី​ឆ្ពោះទៅ​រក​ការ​ធានា​ឱ្យ​មាន​ភាព​សេរី​យុត្តិធម៌ និង​ដំណើរ​ការ​បោះឆ្នោត​ដោយ​សន្តិវិធី​នៅ​ប៉ុន្មាន​ខែ​ខាង​មុខ​នេះ»។

ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​លោក Moise បាន​ប្តេជ្ញា​ថា ​នឹង​មិន​ចូលរួម​ក្នុង​ដំណើរ​ការ​បោះឆ្នោត​នេះ​ទេ ដោយ​ពួក​គេ​យល់ឃើញ​ថា ការ​បោះឆ្នោត​នេះ​មិន​ស្រប​ច្បាប់ និង​បាន​បង្កើត​ផែនការ​ផ្លាស់ប្តូរ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​របស់​ពួកគេ​ទៅ​វិញ។ ផែនការ​នោះ​គឺ​ថា ក្រោយ​ពេល​លោក ​Moise ចាកចេញ​ពី​តំណែង​ហើយ អ្នក​ដែល​ស្នង​បន្ត​ត្រូវ​ជ្រើសរើស​ពី​ក្នុង​ចំណោម​ចៅក្រម​តុលាការ​កំពូល និង​មាន​គណៈកម្មការ​មួយ​ដែលមាន​សមាជិក ៧ រូប ​នៃ​ក្រុម​ប្រឆាំង​ជា​អ្នក​ជ្រើសរើស​សមាជិក​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី។

ថ្លែង​ពី​ក្រុម​អ្នកតវ៉ា​កាល​ពី​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​វិញ ដែល​ប្រមូល​គ្នា​ស្នើ​ឱ្យ​លោក ​Moise ចុះចេញ​ពី​តំណែង​បាន​ប៉ះទង្គិច​គ្នា​ជាមួយ​ប៉ូលិស​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋធានី​នៃ​វិមាន​ Port-au-Prince កាល​ពី​រសៀល​ថ្ងៃ​អាទិត្យ។ ប៉ូលិស​ក៏​បាន​បាញ់​ឧស្ម័ន​បង្ហូរ​ទឹកភ្នែក​ ​ដើម្បី​បំបែក​ក្រុម​អ្នកតវ៉ា​ទាំង​នោះ និង​ចាប់​ខ្លួន​មនុស្ស​មួយចំនួន​ផងដែរ។

យ៉ាងណា​មិញ​អ្នក​ជំនាញ​ច្បាប់​កំពូល​បាន​បដិសេធ​ការ​ឃុំខ្លួន​របស់​ចៅក្រម​តុលាការ​កំពូល​ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ​ផង​ដែរ។ លោក Wilner Morin ប្រធាន​សមាគមជាតិ​ហៃទី​បាន​ថ្លែងប្រាប់​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​ក្នុង​ស្រុក Ayibo-post ថា ការ​ចាប់​ខ្លួន​នេះ​ ​គឺ​ជា «ការ​ចាប់​ខ្លួន​ខុស​ច្បាប់»។

អ្នក​សារព័ត៌មាន AlJazeera ដែល​រាយការណ៍​ពី​ទីក្រុង​ម៉ិកស៊ីកូ បាន​និយាយ​ថា «ស្ថានភាព​ហាក់ដូច​ជា​នៅ​មាន​សភាព​តានតឹង​នៅ​ឡើយ​ក្នុង​ប្រទេស​ហៃទី ខណៈ​មេ​ដឹកនាំ​ប្រឆាំង​កំពុង​ស្នើ​សុំ​ឱ្យ​មាន​ការ​ដោះលែង​អ្នក​ទោស​ទាំង ២៣ នាក់ រួម​ទាំង​ចៅក្រម​តុលាការ​កំពូល​ផង​នោះ។ ហើយ​ក្រុម​គណបក្ស​ប្រឆាំង​នៅតែ​ប្រកាស​ថា ខ្លួន​នឹង​ធ្វើ​បាតុកម្ម​បន្ថែម​ទៀត​ប្រឆាំង​នឹង​ប្រធានាធិបតី និង​ប្តេជ្ញា​បន្ត​ដាក់​សម្ពាធ​លើ​រដ្ឋាភិបាល​ដដែល។

អស់​រយៈពេល​ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ហើយ​ដែល​ប្រទេស​ហៃទី ស៊ូទ្រាំ​នឹង​ភាព​អត់​ឃ្លាន ភាពក្រីក្រ និង​កង្វះ​ចរន្ត​អគ្គិសនី​ប្រចាំថ្ងៃ​ប្រជាជន​ហៃទី បាន​និយាយ​ថា ​ប្រទេស​របស់​ពួកគេ​ដែល​ក្រីក្រ​បំផុត​នៅ​អឌ្ឍគោល​ខាងលិច​ពោល គឺ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ស្ថានភាព​អាក្រក់​បំផុត​ដែល​ពួក​គេ​បាន​ឃើញ ខណៈ​រដ្ឋាភិបាល​មិន​អាច​ផ្តល់​សេវាកម្ម​មូលដ្ឋាន​ដែល​ចាំបាច់​បំផុត​ដល់​ពួក​គេ។

យ៉ាងណាមិញ​មាន​មនុស្ស​ជាច្រើន​បារម្ភ​ថា ភាព​តានតឹង​ផ្នែក​នយោបាយ​នាពេល​បច្ចុប្បន្ន នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​ស្ថានភាព​លំបាក​លំបិន និង​អភិបាល​កិច្ច​របស់​ប្រទេស​នេះ​កាន់​តែ​អាក្រក់​ទៅ៕