​យោធា​មីយ៉ាន់ម៉ា​ចាប់​ខ្លួន​លោកស្រី ​អ៊ុងសាន ស៊ូជី និង​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​មួយ​ចំនួន ​នៅ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​រដ្ឋប្រហារ​ដណ្តើម​អំណាច​

(លើ ពីឆ្វេង) លោក Win Myint និងលោកស្រី Aung San Suu Kyi, (ក្រោម ពីឆ្វេង) លោក Myint Swe និងលោកឧត្តមសេនីយ៍ Min Aung Hlaing។ រូប AFP

កាលពីព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ទី ១ កុម្ភៈ យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានចាប់ខ្លួនលោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី លោកប្រធានាធិបតី U Win Myint និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជាន់ខ្ពស់ផ្សេងៗទៀត ក្នុងការធ្វើរដ្ឋប្រហារដណ្ដើមអំណាចពីរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលដែលទើបតែបង្កើតកាលពី ៥ ឆ្នាំមុន។

មន្ត្រីនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ (NLD) របស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី គឺលោក MyoNyunt បានបញ្ជាក់ថា ការចាប់ខ្លួនទាំងនេះ «តាមដែលយើងដឹង បុគ្គលសំខាន់ៗទាំងអស់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា» លោក MyoNyunt បាននិយាយបែបនេះមុនខ្លួនលោកផ្ទាល់ក៏ត្រូវបានចាប់ខ្លួនផងដែរ។

លោកបានបន្តទៀតថា៖ «ដូច្នេះ ឥឡូវនេះយើងអាចនិយាយបានថា វាជារដ្ឋប្រហារ។ ខ្ញុំបានឮថា នៅឯ Naypyidaw លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី និងប្រធានាធិបតី Win Myint ត្រូវបានចាប់ខ្លួន។ យើងមិនច្បាស់អំពីសមាជិកសភានៅក្នុងបរិវេណសាលាក្រុងទេ ប៉ុន្តែយើងអាចសន្មតថាពួកគេក៏ត្រូវបានចាប់ខ្លួនផងដែរ»។

ការរាយការណ៍បឋម បានបញ្ជាក់ការចាប់ខ្លួនមនុស្សយ៉ាងហោចណាស់ ៣៥ នាក់ ក្នុងនោះមានមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល មន្ត្រីគណបក្ស NLD មេដឹកនាំសកម្មជនមេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិលជាដើម។ គេព្យាករថាតួលេខនឹងបន្តកើនឡើងបន្ថែមទៀត។

ប៉ុន្មានម៉ោងក្រោយមក ប៉ុស្តិ៍ទូរទស្សន៍របស់យោធាបានផ្សាយថា ស្ថានភាពគ្រាអាសន្នត្រូវបានប្រកាសសម្រាប់រយៈពេល ១ ឆ្នាំ ហើយអំណាចត្រូវបានផ្ទេរទៅអគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ព លោកនាយឧត្ដមសេនីយ៍ជាន់ខ្ពស់ Min Aung Hlaing។

សេវាកម្មទូរស័ព្ទ និងអ៊ីនធឺណិតត្រូវបានបិទនៅទីក្រុងធំៗ ហើយជើងហោះហើរក្នុងស្រុកត្រូវបានផ្អាក។ ទូរទស្សន៍ជាតិ MRTV និងវិទ្យុជាតិ Myanmar Radio បានបញ្ឈប់ការផ្សាយរបស់ពួកគេ ដោយប្រកាសនៅក្នុងទំព័រ Facebook ពួកគេថា ការបញ្ឈប់នេះគឺដោយសារបញ្ហាបច្ចេកទេស។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Anthony Blinken បានអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងមេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិលទាំងអស់ ហើយបាននិយាយថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹង «ឈរជាមួយប្រជាជនភូមានៅក្នុងសេចក្ដីប្រាថ្នារបស់ពួកគេសម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាព សន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍ»។

សេតវិមានប្រធានាធិបតី Joe Biden បាននិយាយថាសហរដ្ឋអាមេរិក «ប្រឆាំងរាល់ការប៉ុនប៉ងផ្លាស់ប្ដូរលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនេះ ឬការរារាំងការផ្ទេរអំណាចប្រជាធិបតេយ្យរបស់មីយ៉ាន់ម៉ា»។

ពលករចំណាកស្រុក កាន់រូបថតរបស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ក្នុងអំឡុងការតវ៉ានៅក្រៅស្ថានទូតក្នុងក្រុងបាងកក។ AFP

រដ្ឋប្រហារនេះ កើតឡើងនៅពេលដែលភាពតានតឹងបានកើនឡើងរវាងរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល និងកងយោធាជុំវិញជម្លោះលទ្ធផលការបោះឆ្នោតកាលពីខែវិច្ឆិកា ២០២០ មកម្ល៉េះ។ ក្នុងការបោះឆ្នោតនោះ គណបក្ស NLD បានទទួលអាសនៈរដ្ឋសភាចំនួន ៣៩៦ ក្នុងចំណោម ៤៧៦ ខណៈគណបក្សសាមគ្គីភាព និងការអភិវឌ្ឍ (USDP) របស់យោធាវិញទទួលបានត្រឹមតែ ៣៣ អាសនៈប៉ុណ្ណោះ។ គណបក្ស USDP បានធ្វើការអះអាងថាមានការលួចក្លែងបន្លំសន្លឹកឆ្នោត ហើយបានធ្វើការតវ៉ាទៅកាន់តុលាការកំពូល។

នៅល្ងាចថ្ងៃចន្ទរដ្ឋាភិបាលយោធាបានប្រកាសថា ពួកគេនឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្មី និងផ្ដល់សិទ្ធិក្នុងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីដល់គណបក្សនយោបាយដែលឈ្នះឆ្នោតត្រឹមត្រូវ។ កងយោធាក៏ប្រកាសការធ្វើកំណែទម្រង់លើគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលពួកគេចោទប្រកាន់ថា បានបរាជ័យក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាលទ្ធផលការបោះឆ្នោត។

កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី ៣០ មករា កងយោធាបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយថា ការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត បានកើតឡើងហើយសហគមន៍អន្តរជាតិគួរគាំទ្រជំហានបន្ទាប់នៃដំណើរការនយោបាយដោយឈរលើមូលដ្ឋាន «ធុរកិច្ចដូចធម្មតា»។

សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះសរសេរថា៖ «កងយោធា Tatmadaw មិនមែនធ្វើការជំទាស់ លទ្ធផលបោះឆ្នោតដោយផ្ទាល់ទេ។ Tatmadaw បានយល់ឃើញថា ដំណើរការនៃការបោះឆ្នោត ២០២០ គឺមិនអាចទទួលយកបានទេ ដោយមានការក្លែងបន្លំជាង ១០,៥ លានករណី»។

ក្នុងអំឡុងពេលសប្ដាហ៍មុនយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា បានច្រានចោលពាក្យចចាមអារ៉ាមថា ខ្លួននឹងធ្វើរដ្ឋប្រហារបន្ទាប់ពីលោកឧត្ដមសេនីយ៍ Min Aung Hlaing បានប្រាប់មន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់ថារដ្ឋធម្មនុញ្ញអាចត្រូវដកហូត ប្រសិនបើច្បាប់មិនត្រូវបានអនុវត្តត្រឹមត្រូវ។ តែក្នុងអំឡុងពេលដដែល យោធាបានដាក់ពង្រាយរថក្រោះចំនួនច្រើនខុសពីធម្មតានៅជុំវិញរដ្ឋធានី ធ្វើឱ្យមានការព្រួយបារម្ភពីមន្ត្រីស៊ីវិល។

រដ្ឋប្រហារនេះបានកើតឡើង ២ ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីលោក Antonio Guterres អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិបាននិយាយប្រឆាំងនឹងការបង្កហេតុណាមួយក្នុងប្រទេសនេះ។ នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីល្ងាចថ្ងៃអាទិត្យអ្នកនាំពាក្យលោក Guterres បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងទាក់ទងនឹងការប្រកាសផ្ទេរអំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិ អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ និងតុលាការដល់យោធា។

មុនរដ្ឋប្រហារ សភាដែលទើបជាប់ឆ្នោតថ្មីនេះ ត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងបើកសម័យប្រជុំទី១ របស់ខ្លួននៅថ្ងៃចន្ទ ទី ១ កុម្ភៈ ដដែល។

ការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា គឺគ្រាន់តែជាព្រឹត្តិការណ៍ចុងក្រោយបង្អស់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ស្មុគស្មាញរបស់ប្រទេសមួយនេះ ដែលពោរពេញទៅដោយការតស៊ូដណ្ដើមការគ្រប់គ្រងរវាងក្រុមស៊ីវិលរបស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី និងក្រុមយោធា។

ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលកាលពីមុនមានឈ្មោះថា ភូមា បានទទួលឯករាជ្យពីចក្រភពអង់គ្លេសនៅឆ្នាំ ១៩៤៨ តែរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល ត្រូវបានផ្ដួលរលំដោយកងយោធានៅឆ្នាំ ១៩៦២ ដែលកាន់អំណាចផ្ដាច់ការរហូតដល់ឆ្នាំ ២០១០។

ការបះបោរមួយនៅឆ្នាំ ១៩៨៨ បានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលយោធារៀបចំការបោះឆ្នោតជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ ១៩៩០ ដែលការបោះឆ្នោតនេះ ត្រូវបានឈ្នះដោយគណបក្ស NLD ប៉ុន្តែសមាជិកសភាជាប់ឆ្នោតដែលរួមមាន អ៊ុងសាន ស៊ូជី ត្រូវបានចាប់ខ្លួនទាំងអស់ មុនពួកគេចូលកាន់អំណាច។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី បានឈ្នះពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព ខណៈពេលដែលលោកស្រីជាប់ឃុំនៅគេហដ្ឋាន និងត្រូវបានបំបិទសេរីភាពជាញឹកញាប់ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៩៩ មកម្លេ៉ះ។

នៅឆ្នាំ ២០១០ នាយឧត្ដមសេនីយ៍ Than Shwe បានប្រកាសថា ប្រទេសនេះនឹងត្រូវប្រគល់ទៅឱ្យមេដឹកនាំស៊ីវិល តែបានធានាថា យោធានឹងរក្សាអំណាចជាច្រើន ដូចជាការគ្រប់គ្រងក្រសួងសំខាន់ៗជាដើម។ ពួកគេបានដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ ដែលរួមទាំងសមាជិកសភាគណបក្ស NLD។ លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ត្រូវបានគេបោះឆ្នោតជ្រើសរើសកាលពីឆ្នាំ ២០១២ ឱ្យក្លាយជាទីប្រឹក្សារដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា។ នៅឆ្នាំ ២០១៥ គណបក្ស NLD បានទទួលជ័យជម្នះក្នុងការបោះឆ្នោតសភា ដែលកាលនោះ កងយោធាបានគោរពលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត។

លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ខណៈដែលមានប្រជាប្រិយក្នុងចំណោមពុទ្ធសាសនិកភាគច្រើននៅមីយ៉ាន់ម៉ា បានមើលឃើញកេរ្តិ៍ឈ្មោះអន្តរជាតិរបស់លោកស្រីធ្លាក់ចុះ ដោយសារការប្រព្រឹត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលលោកស្រីទៅលើជនជាតិភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ាដែលកាន់សាសនាអ៊ិស្លាម។ នៅឆ្នាំ ២០១៧ កងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ាបានបង្កើនការបង្ក្រាបជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ដែលឈានដល់ការសម្លាប់រង្គាល។ លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី មិនបានថ្កោលទោសសកម្មភាពនេះទេ ហើយរួមទាំងចូលរួមក្នុងការការពារកងទ័ពថែមទៀត៕

ព័ត៌មានថ្មីៗ

វីដេអូ