វិមាន​ក្រឹម​ឡាំង​ឱ្យដឹង​ក្នុង​សេចក្តីថ្លែងការណ៍​មួយ​ថា ប្រធានាធិបតី​រុស្ស៊ី​លោក Vladimir Putin បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​ច្បាប់​មួយ​កាលពី​ថ្ងៃ​សុក្រ​កន្លង​ទៅ ដោយ​បានផ្តល់​សច្ចាប័ន​លើ​ការពន្យារ​សន្ធិសញ្ញា​ត្រួតពិនិត្យ​អាវុធ​សំខាន់​ជាមួយ​សហរដ្ឋអាមេរិក​ឬ ១ សប្តាហ៍មុនពេល​ផុតកំណត់។

ប្រភព​ដដែល​បានឱ្យដឹងថា កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ត្រួតពិនិត្យ​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ ​START នឹងត្រូវ​ពន្យារ​រយៈពេល ៥ ឆ្នាំ​ទៀត​រហូតដល់​ថ្ងៃទី ៥ ខែ កុម្ភៈ ​ឆ្នាំ ២០២៦។ សន្ធិសញ្ញា​នេះ​ផងដែរ គឺជា​កតិកាសញ្ញា​ចុងក្រោយ សន្ធិសញ្ញា​រវាង​រុស្ស៊ី​និង​អាមេរិក​ក្រោយ​សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​ដកខ្លួន​ចេញពី​កិច្ចព្រមព្រៀង​ត្រួតពិនិត្យ​អាវុធ​នុយក្លេ​អ៊ែរ​ដាច់ដោយឡែក​ជាមួយ​ប្រទេស​រុស្ស៊ី​ មក គឺ​សន្ធិសញ្ញា​កម្លាំង​នុយក្លេអ៊ែរ​កម្រិត​មធ្យម (INF) ក្នុង​អាណត្តិ​ Trump កាលពី​ឆ្នាំ ២០១៩ កន្លងមក។

លោក​ Putin និង​ប្រធានាធិបតី​អាមេ​រិ​ក ​Joe Biden បាន​សន្ទនា​តាម​ទូរស័ព្ទ​កាលពី​ថ្ងៃ​អង្គារ ​ដោយ​សម្ដែង​នូវ «ការពេញចិត្ត» ចំពោះ​ទំនាក់ទំនង​ការទូត​រវាង​ប្រទេស​ទាំង ២ ស្តីពី​ការពង្រីក​សន្ធិសញ្ញា​នេះ។ ក្រោយមកសភា​រុស្ស៊ី​ក៏បាន​បោះឆ្នោត​ផ្តល់​សច្ចាប័ន​ដល់​ការបន្ត​សន្ធិសញ្ញា​រយៈពេល ៥ ឆ្នាំ​ទៀត​នៅ​ថ្ងៃ​ពុធ សប្ដាហ៍​មុន។

គួរបញ្ជាក់​ផងដែរ​ថា សន្ធិសញ្ញា​ត្រូវបាន​ចុះហត្ថលេខា​ជា​លើកដំបូង​កាលពី​ឆ្នាំ ២០១០ ក្នុង​អាណត្តិ​អតីត​ប្រ​ធានា​ធិបតី​អាមេរិក ​Barack Obama និង​អតីត​ប្រធានាធិបតី​រុស្ស៊ី Dmitry Medvedev ដែល​សន្ធិសញ្ញា​នេះ​ត្រូវបាន​ចូល​ជាធរ​មាននៅ​ថ្ងៃទី ៥ ខែ កុម្ភៈ​ ឆ្នាំ ២០១១ និង​មាន​សុពលភាព​រយៈពេល ១០ ឆ្នាំ។

សន្ធិសញ្ញា​នេះ​ធ្វើឡើង​គោល​បំណង​កម្រិត​យុទ្ធសាស្ត្រ និង​អាវុធ​យោធា​រវាង​ប្រទេស​ទាំង។

សន្ធិសញ្ញា​នេះ​ដាក់​កម្រិត​លើ​ភាគីនីមួយៗឱ្យ​ដាក់ពង្រាយ​មី​ស៊ី​ល​ផ្លោង​អន្តរទ្វីប (ICBMs) មិន​ឱ្យលើស​ចំនួន ៧០០ គ្រាប់ មី​ស៊ី​ល​ផ្លោង​ឆ្លង​ទ្វីប (SLBMs) និង​យន្តហោះ​ទម្លាក់​គ្រាប់បែក​ធុន​ធ្ងន់​ជាដើម និង​មិនឱ្យ​លើសពី ១ ៥៥០ គ្រាប់ ក្នុងការ​ដាក់ពង្រាយ​មីស៊ី​ល​ផ្លោង​អន្តរទ្វីប (ICBMs) មី​ស៊ី​ល ផ្លោង​ឆ្លង​ទ្វីប (SLBMs) និង​គ្រាប់បែក​ធុន​ធ្ងន់​ផងដែរ។ បន្ថែម​ពីនេះ ភាគី​ទាំង ២ នឹងមិន​ត្រូវដាក់​ពង្រាយ​គ្រាប់​រ៉ុក្កែត ICBMក្នុង​កម្រិត ៨០០ គ្រាប់​ ឧបករណ៍​បាញ់​ព្រួញ​ SLBM និង​អ្នក​បំផ្ទុះ​គ្រាប់បែក​ធុន​ធ្ងន់​ជាដើម។

វិមាន​ក្រឹម​ឡាំង​បាន​បន្តថា៖ «ការពន្យារ​រយៈពេល​សន្ធិសញ្ញា​នេះ គឺ​ដើម្បី​បំពេញ​នូវ​ផលប្រយោជន៍​ជាតិ​របស់​សហព័ន្ធរុស្ស៊ី​ធ្វើឱ្យមាន​លទ្ធភាព​រក្សា​តម្លាភាព និង​ការ​ព្យាករ​នៃ​ទំនាក់​ទំនងជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​រវាង​រុស្ស៊ី និង​សហរដ្ឋអាមេរិក និង​គាំទ្រ​ស្ថិរភាព​យុទ្ធសាស្ត្រ​ជាស​កល និង​បាន​ផ្ដល់នូវ​សារប្រយោជន៍​ដល់​ស្ថានភាព​អន្តរជាតិ​និង​ចូលរួមចំណែក​ក្នុង​ដំណើរ​ការរំសាយ​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ​ផងដែរ»។

គួរ​បញ្ជាក់ដែរថា កាលពី​សប្តាហ៍​មុន​លេខាធិការ​សារព័ត៌​មាននៅ​សេតវិមាន​អាមេរិក​លោកស្រី Jen Psaki បានឱ្យដឹងថា៖ «សន្ធិសញ្ញា START ថ្មី​គឺ​ស្ថិតនៅក្នុង​ផលប្រយោជន៍​សន្តិសុខ​ជាតិ​របស់​សហរដ្ឋអាមេរិក​ហើយ​ការពង្រីក​នេះ​កាន់តែ​ធ្វើឱ្យ​ទំនាក់ទំនង​ការទូត​ជាមួយ​ប្រទេស​រុស្ស៊ី កាន់តែ​ល្អ​ជាង​មុន ខណៈ​ស្ថានភាព​បច្ចុប្បន្ន​វា​មិនសូវ​អំណោយផល»។

លោកស្រី​បាន​ប្រាប់​សារព័ត៌មាន​ CNN ថា​នេះ​ជា «សន្ធិសញ្ញា​ដែល​នៅ​សេសសល់​ដែល​រារាំង​ដល់​កម្លាំង​នុយក្លេអ៊ែរ​របស់​រុស្ស៊ី និង​ជា​យុថ្កា​នៃ​ស្ថិរភាព​យុទ្ធសាស្ត្រ​រវាង​ប្រទេសយើង​ទាំង២»។

កាលពី​ខែវិច្ឆិកា កន្លងទៅ​រដ្ឋបាល Trump បាន​និយាយថា ខ្លួន​បាន​ដក​អាមេរិក​ចេញពី​សន្ធិសញ្ញា Open Skies Treaty ជា​កិច្ចព្រមព្រៀង​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​រដ្ឋ​ចំនួន ៣៤ ដែលជា​វិធានការកសាង​ទំនុកចិត្ត និង​អនុញ្ញាតឱ្យ​ប្រទេស​នានា​អាច​ហោះហើរ​ដោយ​គ្មាន​អាវុធ​លើ​ទីតាំង​យោធា​របស់​ប្រទេស​ហត្ថលេខី​ផ្សេងទៀត​ដើម្បី​ឃ្លាំមើល។ កាលពី​ដើមខែ​នេះ ទីក្រុង​ម៉ូស្គូ​បាន​និយាយថា ខ្លួន​ក៏​នឹង​បោះបង់ចោល​កិច្ចព្រមព្រៀង​នេះដែរ។

ប៉ុន្តែ​ក្នុង​អាណត្តិ​លោក Joe Biden ឡើងកាន់តំណែង​កាលពី​សប្តាហ៍​មុន​ស្ថានភាព​ហាក់ដូចជា​ផ្លាស់ប្តូរ។ នាពេលថ្មីៗនេះ​ភាគី​ទាំង ២ បានបង្ហាញ​សញ្ញា​ថា ពួកគេ​មាន​ឆន្ទៈ​លើ​ការគ្រប់គ្រង​អាវុធ​រួមទាំង​ការគំរាមកំហែង​មិនមែន​នុយក្លេអ៊ែរ​ផងដែរ៕