កាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី ២២ មីនា សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប ចក្រភពអង់គ្លេស និងកាណាដាក្នុងពេលតែមួយបានប្រកាសដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្ត្រីចិនមួយចំនួន ជុំវិញការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅតំបន់ភាគពាយព្យស៊ីនជាំង ដែលនេះគឺជាសកម្មភាពរួមគ្នាដំបូងរបស់ប្រទេសលោកខាងលិចប្រឆាំងនឹងក្រុងប៉េកាំង ក្រោមប្រធានាធិបតីអាមេរិកថ្មី Joe Biden។
រដ្ឋាភិបាលលោកខាងលិចទាំងនេះ គឺកំពុងព្យាយាមធ្វើឱ្យក្រុងប៉េកាំងទទួលខុសត្រូវចំពោះការឃុំខ្លួនជនជាតិមូស្លីមអ៊ុយហ្គ័រនៅតំបន់ស្វយ័តស៊ីនជាំង (Xinjiang)។ ក្រុមសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិបាននិយាយថា យ៉ាងហោចណាស់ជនជាតិអ៊ុយហ្គ័រ ១ លាននាក់ ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅជំរំអប់រំឡើងវិញ ដែលធ្វើឱ្យមានការលេចឡើងការចោទប្រកាន់ប្រទេសចិនថា បានប្រើទារុណកម្មបង្ខំឱ្យធ្វើការ និងកំពុងបំបាត់សមត្ថភាពបន្តពូជរបស់ជនជាតិនេះ។
កាណាដា និងអាមេរិក បានចាត់ទុកសកម្មភាពរបស់ចិនទៅលើជនជាតិអ៊ុយហ្គ័រថា ជាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ ចិនបានច្រានចោលការចោទប្រកាន់ទាំងនេះ ហើយនិយាយថា ជំរំខាងលើបានផ្ដល់ការបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈដល់ជនជាតិភាគតិច និងចាំបាច់សម្រាប់ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងភេរវកម្ម និងភាពជ្រុលនិយម។
នេះ គឺជាទណ្ឌកម្មដំបូងដែលចក្រភពអង់គ្លេស និង EU បានដាក់លើចិន តាំងពីការអនុម័តការហាមឃាត់ការជួញដូរអាវុធកាលពីឆ្នាំ ១៩៨៩ ដែលជាការឆ្លើយតបនឹងការបង្ក្រាបបាតុកម្មនៅទីលានធានអានមេន (Tiananmen Square) ដែលពេលនោះទាហានបានបើកការបាញ់ប្រហារទៅកាន់ក្រុមបាតុករ។ ការហាមឃាត់ការជួញដូរអាវុធនេះ គឺនៅអនុវត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។
សហភាពអឺរ៉ុប អង់គ្លេស និងកាណាដាបានដាក់វិធានការដូចជាការហាមឃាត់មិនឱ្យធ្វើដំណើរ និងបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិទៅលើមន្ត្រីចិនចំនួន ៤ រូប និងនីតិបុគ្គលម្នាក់ រួមមានលោក Chen Mingguo ប្រធានការិយាល័យសន្តិសុខសាធារណៈស៊ីនជាំង លោក Wang Mingshan សមាជិកនៃគណៈកម្មការអចិន្ត្រៃយ៍បក្សកុម្មុយនីស្តស៊ីនជាំង លោក Wang Junzheng លេខាបក្សប្រចាំអង្គភាពផលិតកម្ម និងសំណង់ស៊ីនជាំង (XPCC) និងលោក Zhu Hailun អតីតអនុលេខាគណបក្សកុម្មុយនិស្តស៊ីនជាំង និងនីតិបុគ្គល XPCC ក៏ត្រូវបានដាក់ទណ្ឌកម្មដែរ ដោយសារអង្គភាពរបស់រដ្ឋចិនមួយនេះបានចូលរួមអនុវត្តគោលនយោបាយសន្តិសុខនៅស៊ីនជាំង និងគ្រប់គ្រងជំរំឃុំឃាំង។ អាមេរិកបានអនុវត្តទណ្ឌកម្មលើមន្ត្រីចិនតែ ២ រូប គឺលោក Chen Mingguo និងលោក Wang Junzheng។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកលោក Anthony Blinken បាននិយាយក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថា៖ «ខណៈពេលដែលការថ្កោលទោសពីអន្តរជាតិកាន់តែកើនឡើង ប្រទេសចិន នៅតែបន្តប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិនៅស៊ីនជាំង»។
លោក Blinken បានបន្តទៀតថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកបញ្ជាក់ជាថ្មីម្ដងទៀតនូវការអំពាវនាវរបស់ខ្លួនដល់ចិនឱ្យបញ្ចប់ការបង្ក្រាបលើជនជាតិអ៊ុយហ្គ័រ ដែលភាគច្រើនជាជនមូស្លីម និងជនជាតិភាគតិចដទៃទៀតនៅស៊ីនជាំង ដោយការដោះលែងអ្នកដែលត្រូវបានឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្តនៅជំរំឃុំឃាំង»។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអង់គ្លេសលោក Dominic Raab បាននិយាយថា ការរំលោភបំពានជនជាតិអ៊ុយហ្គ័រ គឺជា «វិបត្តិសិទ្ធិមនុស្សដ៏អាក្រក់បំផុតមួយនៅក្នុងជំនាន់របស់យើង»។ លោក Raab បានប្រាប់សមាជិកសភាអង់គ្លេសថា៖ «ខ្ញុំគិតថា តាមរយៈការធ្វើសកម្មភាពជាមួយដៃគូរបស់យើងដែលសរុប មាន ៣០ យើងកំពុងផ្ញើសារយ៉ាងច្បាស់បំផុតទៅរដ្ឋាភិបាលចិនថា សហគមន៍អន្តរជាតិនឹងមិនបិទភ្នែកចំពោះការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សមូលដ្ឋានជាប្រព័ន្ធ និងធ្ងន់ធ្ងរបែបនេះ ហើយយើងនឹងធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីធ្វើឱ្យអ្នកបង្កហេតុទទួលខុសត្រូវ»។
ក្រសួងការបរទេសកាណាដាបានសរសេរក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយថា៖ «ភ័ស្តុតាងបង្ហាញអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែលដឹកនាំដោយអាជ្ញាធរចិន»។
លោក Blinken លោក Raab និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកាណាដាលោក Marc Garneau បាននិយាយក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម ១ ថា ប្រទេសទាំង ៣ បានរួបរួមគ្នាក្នុងការទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបញ្ឈប់ «ការប្រតិបត្តិដ៏ឃោរឃៅ» នៅស៊ីនជាំង។ ពួកគេបានបន្តទៀតថា ភ័ស្តុតាងនៃការរំលោភបំពាន គឺមាន «ច្រើនលើសលប់» ដែលរួមមានរូបភាពផ្កាយរណប ចម្លើយរបស់សាក្សី និងឯកសារផ្ទាល់របស់រដ្ឋាភិបាលចិន។
រីឯប្រទេសអូស្ត្រាលី និងនូវែលសេឡង់ ដែលជាសមាជិកសម្ព័ន្ធភាពភ្នែក ៥ (The Five Eyes or FVEY) ជាមួយនឹងអាមេរិក កាណាដា និងអង់គ្លេស មិនធ្វើការដាក់ទណ្ឌកម្មលើចិនទេ តែបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមមួយសម្ដែង «ការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីការកើនឡើងនូវចំនួនរបាយការណ៍គួរឱ្យទុកចិត្តនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរប្រឆាំងនឹងជនជាតិភាគតិចអ៊ុយហ្គ័រ និងជនជាតិភាគតិចមូស្លីមដទៃទៀតនៅស៊ីនជាំង» ហើយស្វាគមន៍វិធានការថ្មីទាំងនេះ។
កាលពីសប្ដាហ៍មុន ក្រោយមានការរាយការណ៍ថា សហភាពអឺរ៉ុបកំពុងពិចារណាដាក់ទណ្ឌកម្មលើចិនឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំសហភាពអឺរ៉ុបលោក Zhang Ming បានផ្ដល់ការព្រមានជាមុនថា នឹងមានវិធានការតបវិញ ដែលរួមមានវិធានការប្រឆាំងនឹងអង្គការទាំងនោះដែលផ្សព្វផ្សាយការ «កុហក» អំពីស្ថានភាពនៅស៊ីនជាំង។
ដូចដែលបានសន្យា ចិនបានឆ្លើយតបនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មលោកខាងលិចជាមួយការដាក់វិធានការលើមន្ត្រី EU ចំនួន ១០ រូប ដែលរួមមានសមាជិកសភាអឺរ៉ុប មន្ត្រីការបរទេស និងក្រុមគ្រួសារមួយចំនួន។ ក្រុងប៉េកាំងក៏បានដាក់វិធានការលើស្ថាប័ន EU ចំនួន ៣ ទៀតផងដែរ។
កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី ២៣ មីនា ចិនបានកោះហៅឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំក្រុងប៉េកាំង លោក Nicolas Chapuis ដើម្បីធ្វើការតវ៉ា និងការដាក់ទណ្ឌកម្ម និងទាមទារឱ្យប្លុកនេះកែកំហុសរបស់ខ្លួន ដើម្បីការពារកុំឱ្យមានការខូចខាតដល់ទំនាក់ទំនងបន្ថែមទៀត។
លោក Wang Yi រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសចិន និងជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋបាននិយាយអំឡុងសន្និសីទកាសែតជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរុស្ស៊ីដែល កំពុងធ្វើទស្សនកិច្ចថា៖ «ការដាក់ទណ្ឌកម្មផ្អែកលើការកុហក គឺមិនអាចទទួលយកបានទេ»។
ហូឡង់បានកោះហៅឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំទីក្រុងឡាអេ បន្ទាប់ពីក្រុងប៉េកាំង បានប្រកាសវិធានការរបស់ខ្លួនលើមន្ត្រីអឺរ៉ុបចំនួន ១០ នាក់ ខណៈដែលសហភាពអឺរ៉ុបរួមជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាល្លឺម៉ង់ ហូឡង់ និងបែលហ្ស៊ិក បានច្រានចោលការឆ្លើយតបរបស់ចិន៕