.jpg)
ប្រធានាធិបតីអាស៊ែបៃហ្សង់ លោក Ilham Aliyev ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែកញ្ញា។
កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី ២ ខែធ្នូ អាស៊ែបៃហ្សង់បានបញ្ចប់ការដណ្តើមទឹកដីដែលកាន់កាប់ដោយកងកម្លាំងអាមេនីអស់រយៈពេលជាង ១ សតវត្សរ៍ បន្ទាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពបញ្ចប់ការប្រយុទ្ធគ្នាអស់រយៈពេល ៦ សប្តាហ៍នៅ Nagorno-Karabakh។ ប្រធានាធិបតីអាស៊ែបៃហ្សង់ លោក Ilham Aliyev បានសាទរចំពោះការស្តារការគ្រប់គ្រងលើតំបន់ទាំងនោះជាជ័យជម្នះជាប្រវត្តិសាស្ត្រ។
Nagorno-Karabakh ស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសអាស៊ែបៃហ្សង់ ប៉ុន្តែបានស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមជនជាតិភាគតិចអាមេនី ដែលគាំទ្រដោយអាមេនីចាប់តាំងពីសង្គ្រាមផ្តាច់ខ្លួននៅតំបន់នោះបានបញ្ចប់ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤។ នៅក្នុងការប្រយុទ្ធគ្នាអស់រយៈពេល ៤៤ ថ្ងៃ ដែលបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី ២៧ ខែកញ្ញា យោធាអាស៊ែបៃហ្សង់បានបង្វែរកម្លាំងអាមេនី និងបំផ្លាស់ទីចូលទៅក្នុង Nagorno-Karabakh ដោយបង្ខំឱ្យអាមេនីទទួលយកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពរវាងរុស្ស៊ី និងចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី ១០ ខែវិច្ឆិកា។
អាស៊ែបៃហ្សង់ជាផ្នែកសំខាន់មួយនៃ Nagorno-Karabakh និងតម្រូវឱ្យអាមេនីប្រគល់តំបន់ទាំងអស់ដែលខ្លួនកាន់កាប់នៅខាងក្រៅតំបន់បំបែកខ្លួននោះ។
អាស៊ែបៃហ្សង់ជាតំបន់ដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនជាង ៣ ដងព្រមទាំងធនធានប្រេងកងទ័ព និងអាវុធច្រើនជាងកងទ័ពអាមេនី។ ប្រទេសអាមេនី មានថាមពលអគ្គិសនីរួមទាំងមីស៊ីល Iskander ដែលផលិតដោយរុស្ស៊ីដែលអាចបាញ់ទៅដល់គោលដៅរួមទាំងរដ្ឋធានី Baku ដែលជារដ្ឋធានីរបស់ Azerbaijani ផងដែរ។
នៅពេលការប្រយុទ្ធកាន់តែខ្លាំងក្លាកូដកម្មរោងចក្រផលិតថាមពលរបស់អាស៊ែបៃហ្សង់ និងកូដកម្មលើដីអាមេនីបានកើនឡើង។ ចំពោះកូដកម្មរបស់អាស៊ែបៃហ្សង់ទៅកាន់អាមេនីអាចធ្វើឱ្យអង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខសមូហភាព (Collective Security Treaty Organization) បង្ខំឱ្យរុស្ស៊ីចូលប្រយុទ្ធនៅខាងអាមេនី។
តំបន់ Lachin ដែលស្ថិតនៅចន្លោះទីក្រុង Nagorno-Karabakh និងអាមេនី គឺជាតំបន់ចុងក្រោយនៃ Nagorno-Karabakh ដែលត្រូវបានចុះចាញ់កងកម្លាំងអាមេនីនៅថ្ងៃទី ២ ខែធ្នូ។ ប្រទេសរុស្ស៊ី បានដាក់ពង្រាយកងរក្សាសន្តិភាពជិត ២ ០០០ នាក់ ក្នុងរយៈពេលយ៉ាងតិច ៥ ឆ្នាំ ដើម្បីតាមដានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព និងជួយដល់ការវិលត្រឡប់របស់ជនភៀសខ្លួន។
រដ្ឋមន្ត្រីសុខាភិបាលរបស់ប្រទេសអាមេនី បាននិយាយកាលពីខែកញ្ញា ថា យ៉ាងហោចណាស់ទាហានអាមេនីចំនួន ២ ៤២៥ នាក់ ត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងការវាយប្រហារនេះ។
កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពត្រូវបានប្រារព្ធជាជ័យជម្នះនៅអាស៊ែបៃហ្សង់ ប៉ុន្តែបានបង្កឱ្យមានការតវ៉ាទ្រង់ទ្រាយធំនៅអាមេនី ដោយមានមនុស្សរាប់ពាន់នាក់បានធ្វើដំណើរតាមដងផ្លូវនៃរដ្ឋធានីយ៉េវ៉ាន ដើម្បីទាមទារឱ្យទម្លាក់នាយករដ្ឋមន្រ្តីអាមេនី លោក Nikol Pashinyan។ បន្ទាប់ពីជម្លោះបានបញ្ចប់អ្នករក្សាសន្តិភាពរុស្ស៊ី បានជួយបញ្ជូនជនភៀសខ្លួនដោយយោធារុស្ស៊ីបាននិយាយថា មនុស្សជាង ២៥ ០០០ នាក់ បានវិលត្រឡប់ទៅ Nagorno-Karabakh ពីអាមេនីវិញ។
នៅពេលដែលកងកម្លាំងអាមេនីបានប្រគល់ការគ្រប់គ្រងលើតំបន់ Aghdam និង Kalbajar បន្ទាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពប្រជាជនអាស៊ែបៃហ្សង់មួយចំនួនដែលបានភៀសខ្លួនចេញពីពួកគេជាង ១ ភាគ ៤ សតវត្សរ៍មុនក៏បានចាប់ផ្តើមត្រឡប់ទៅទឹកដីវិញដែរ។
នៅក្នុងការចរចាដើម្បីបញ្ចប់សង្រ្គាមនាពេលថ្មីៗនេះ លោក ពូទីន បានផ្អែកលើការគំរាមកំហែងនៃអំណាចយោធារបស់ប្រទេសរុស្ស៊ី ដោយបង្ខំឱ្យមានសម្បទានពីភាគីទាំងសងខាងនៅក្នុងជម្លោះ ប៉ុន្តែទទួលបាននូវវិធានការទុកចិត្តពីជំរំគូប្រជែង។ ប្រទេសរុស្ស៊ី មានសម្ព័ន្ធភាពការពារជាតិទៅវិញទៅមកជាមួយអាមេនី ប៉ុន្តែលោក ពូទីន បានទទូចថា វាមិនអនុវត្តចំពោះ NagornoKarabakh ទេ។
ដោយមានការគាំទ្រពីប្រទេសរុស្ស៊ី អាមេនីបានឈ្នះការគ្រប់គ្រងលើ Nagorno-Karabakh ជាតំបន់អាស៊ែបៃហ្សង់ដែលជនជាតិអាមេនីរស់នៅបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០។ បន្ទាប់ពីបរាជ័យផ្នែកការទូតរយៈពេល ១ សតវត្សរ៍ អាស៊ែបៃហ្សង់បានចាប់ផ្តើមវាយលុកនៅថ្ងៃទី ២៧ ខែកញ្ញា ដើម្បីដណ្តើមយកតំបន់នេះឡើងវិញ។ នៅដើមខែវិច្ឆិកា កងទ័ពអាស៊ែបៃហ្សង់បានដណ្តើមយកភ្នំរបស់ Shusha ពីការគ្រប់គ្រងរបស់អាមេនីដោយប្រយុទ្ធគ្នាដៃទល់នឹងដៃ។
លោក Aliyev បានចាត់ទុកកិច្ចព្រមព្រៀងនោះថា ជាជោគជ័យមួយ ប៉ុន្តែអ្វីដែលជាដែនដីត្រួតត្រារបស់អាមេនីនៅក្នុងទីក្រុង Nagorno-Karabakh ត្រូវបានក្លាយជារបស់អាស៊ែបៃហ្សង់វិញ។ កងទ័ពរុស្ស៊ីជិត ២ ០០០ នាក់ ដែលកំពុងប្រតិបត្តិការជាអ្នកថែរក្សាសន្តិភាពឥឡូវនេះនឹងត្រូវឈរជើងនៅលើទឹកដីអាស៊ែបៃហ្សង់។
វាជាគុណប្រយោជន៍ជាយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់ប្រទេសរុស្ស៊ី ដោយផ្តល់ឱ្យទីក្រុងម៉ូស្គូឈរជើងខាងយោធានៅភាគខាងជើងនៃប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ប៉ុន្តែវាក៏ជាហានិភ័យផងដែរ ព្រោះបានដាក់កងទ័ពរុស្ស៊ីនៅចំកណ្តាលជម្លោះជនជាតិភាគតិច៕
