អ៊ីរ៉ង់បានថ្កោលទោសទៅលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ដោយមហាអំណាចអឺរ៉ុបចំនួន ៣ ដែលសម្តែងការព្រួយបារម្ភ ជុំវិញការកែប្រែសកម្មភាពរបស់ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរ ឆ្នាំ ២០១៥។ នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃទី ២១ វិច្ឆិកា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសអ៊ីរ៉ង់បានហៅសេចក្តីថ្លែងការណ៍ពីបារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងចក្រភពអង់គ្លេស ថា មិនមានការទទួលខុសត្រូវ។
លោក Saeed Khatibzadeh អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសរបស់រដ្ឋ តេរ៉ាន ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ បានអំពាវនាវឱ្យ E3 (បារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងចក្រភពអង់គ្លេស) បំពេញការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួន ក្រោមផែនការសកម្មភាពរួម (Joint Comprehensive Plan of Action) កិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរ ឆ្នាំ ២០១៥ ដែលបានចុះហត្ថលេខារវាងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ និងមហាអំណាចពិភពលោក ដែលរារាំងកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់ជាថ្នូរនឹងការដកទណ្ឌកម្មពហុភាគី។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ លោក Khatibzadeh បាននិយាយថា៖ «សកម្មភាពនុយក្លេអ៊ែរដោយសន្តិវិធីរបស់សាធារណរដ្ឋអ៊ីស្លាមអ៊ីរ៉ង់ គឺស្ថិតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃច្បាប់អន្តរជាតិ និងស្របច្បាប់ទាំងស្រុង ហើយស្របតាមសិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ប្រទេស»។
E3 បានឱ្យដឹងកាលពីចុងសប្តាហ៍មុនថា ខ្លួននៅតែប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរ ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានព្យាយាមដោះស្រាយចាប់តាំងពីប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ បានដកខ្លួនចេញជាឯកតោភាគីកាលពីខែ ឧសភា ឆ្នាំ ២០១៨ និងបានដាក់ទណ្ឌកម្មយ៉ាងតឹងរ៉ឹងលើអ៊ីរ៉ង់។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រទេសទាំង ៣ បាននិយាយថា ពួកគេនៅតែមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះសកម្មភាពរបស់អ៊ីរ៉ង់ដែលកំពុងខិតខំដកខ្លួនចេញនៃការលុបបំបាត់ការរីករាលដាលនៃបច្ចេកវិទ្យាអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ និងកាត់បន្ថយការស្តុកអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដែលមានស្រាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
អឺរ៉ុបបាននិយាយថា ពួកគេមានការព្រួយបារម្ភអំពីអ៊ីរ៉ង់ក្នុងការបង្កើនការផលិតអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូមលើសកម្រិត ៣,៦៧ ភាគរយ ដែលបានកំណត់នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរ។ បើយោងតាមរបាយការណ៍ថ្មីៗរបស់ International Atomic Energy Agency ការបន្តកើនឡើងនៃការស្តុកសារធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូមដែលមានកម្រិតទាបឥឡូវនេះ មានដល់ចំនួន ១២ ដង នៃកម្រិត JCPOA។
សារធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូម ដែលត្រូវបានគេប្រើដើម្បីផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ ត្រឹមឆ្នាំ ២០១៩ ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ មានកន្លែងផលិតនុយក្លេអ៊ែរចំនួន ២ គឺ Natanz និង Fordo។ អ៊ុយរ៉ានីញ៉ូមដែលមានថាមពលទាប ដែលមានកំហាប់ U-235 ពី ៣ ទៅ ៤ ភាគរយ អាចត្រូវបានប្រើដើម្បីផលិតឥន្ធនៈសម្រាប់រោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ។
ទីភ្នាក់ងារថាមពលអាតូមិកអន្តរជាតិ (The International Atomic Energy Agency) បានរាយការណ៍នៅក្នុងឯកសារសម្ងាត់ចែកចាយដល់ប្រទេសជាសមាជិកដែលរបាយការណ៍បានបង្ហាញថា អ៊ីរ៉ង់គិតត្រឹមថ្ងៃទី ២ ខែ វិច្ឆិកា មានស្តុកសារធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូមប្រមាណ ២៤ ៤២៩ គីឡូក្រាម ដែលកើនឡើងពី ២១ ០៥៤ គីឡូក្រាម ដែលបានចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី ២៥ ខែសីហា។ កិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរដែលបានចុះហត្ថលេខានៅឆ្នាំ ២០១៥ ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក អាល្លឺម៉ង់ បារាំង អង់គ្លេស ចិន និងរុស្ស៊ី ត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាផែនការសកម្មភាពរួម ឬ JCPOA អនុញ្ញាតឱ្យអ៊ីរ៉ង់ រក្សាទុកស្តុកត្រឹម ២០២,៨ គីឡូក្រាមប៉ុណ្ណោះ។
នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៥ អ៊ីរ៉ង់មានឧបករណ៍ស្រូបខ្យល់ដែលត្រូវបានប្រើសម្រាប់ការបំបែកវត្ថុរាវ និងឧស្ម័នផ្អែកលើដង់ស៊ីតេជិតប្រមាណ ២ ម៉ឺនគ្រឿង។ នៅក្រោម JCPOA ការរក្សាឧបករណ៍ប្រភេទនេះត្រូវបានកំណត់ថា មិនអាចដំឡើងលើសពី ៥ ០៦០ នៃឧបករណ៍ដែលមានចុងក្រោយគេ Natanz រហូតដល់ឆ្នាំ ២០២៦ គឺរយៈពេល ១០ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីថ្ងៃអនុវត្តនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ក្នុងខែ មករា ឆ្នាំ ២០១៦។
នៅឆ្នាំ ២០១៥ អ៊ីរ៉ង់បានព្រមព្រៀងលើកិច្ចព្រមព្រៀងយូរអង្វែងស្តីពីកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន ជាមួយក្រុមមហាអំណាចមួយដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា P5+1 គឺមាន អាមេរិក អង់គ្លេស បារាំង ចិន រុស្ស៊ី និងអាល្លឺម៉ង់។
កិច្ចព្រមព្រៀងបានកើតឡើង បន្ទាប់ពីមានភាពតានតឹងអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ លើការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អ៊ីរ៉ង់ក្នុងការអភិវឌ្ឍអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
អ៊ីរ៉ង់បានទទូចថា កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន គឺប្រតិបត្តិដោយសន្តិភាពទាំងស្រុង ប៉ុន្តែសហគមន៍អន្តរជាតិមិនជឿទៅលើការលើកឡើងនេះឡើយ។ នៅក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ អ៊ីរ៉ង់បានយល់ព្រមកំណត់សកម្មភាពនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន និងអនុញ្ញាតឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យពីអន្តរជាតិជាថ្នូរនឹងការដកទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ដែលកំពុងធ្លាក់ចុះ។
ទណ្ឌកម្មដែលដាក់ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងគោលបំណងបង្ខំឱ្យអ៊ីរ៉ង់ បញ្ឈប់ការចម្រាញ់សារធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូមដែលធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់អ៊ីរ៉ង់ ខាតបង់ថវិកាជាង ១៦០ ពាន់លានដុល្លារ អាមេរិក) ក្នុងចំណូលប្រេងពីឆ្នាំ ២០១២ ដល់ឆ្នាំ ២០១៦។ ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ អ៊ីរ៉ង់ចំណេញបានជាង ១០០ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ដែលជាប់គាំងនៅបរទេសហើយអាចបន្តលក់ប្រេងនៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ និងប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុសកលក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។
នៅក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៨ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានបោះបង់ចោលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ហើយនៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំនោះ លោកបានដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ឡើងវិញ និងរដ្ឋដែលធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសនេះ។
អ៊ីរ៉ង់បានប្រកាសជាចំហនូវរាល់ការរំលោភលើកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរ ជាមុនដែលបានអនុវត្តតាមសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការដកខ្លួនចេញជាឯកតោភាគីនៅ ឆ្នាំ ២០១៨។ ចាប់តាំងពីការដកខ្លួនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងការដាក់ទណ្ឌកម្មថ្មី រដ្ឋាភិបាលក្រុងតេអេរ៉ង់បានដាក់សម្ពាធលើភាគី ដែលនៅសេសសល់ជាមួយនឹងការរំលោភបំពាននានា ដើម្បីបង្កើតនូវមធ្យោបាយថ្មី ដើម្បីទូទាត់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដែលធ្វើឱ្យខូចខាតដោយក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរ រដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ង់បានបន្តអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកត្រួតពិនិត្យទីភ្នាក់ងារថាមពលបរមាណូអន្តរជាតិចូលប្រើគ្រឿងបរិក្ខារនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន ជាហេតុផលសំខាន់ ដែលបណ្តាប្រទេស ដែលនៅតែជាភាគីនៃ JCPOA និយាយថា វាមានតម្លៃក្នុងការស្ថិតនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។ គោលដៅនៃកិច្ចព្រមព្រៀង គឺដើម្បីការពារអ៊ីរ៉ង់ពីការកសាងអាវុធនុយក្លេអ៊ែដែលប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ទទូចថាខ្លួនមិនមានចេតនាធ្វើទេ៕