.jpg)
ក្រុមស្ត្រីអេត្យូពីកាន់ទុក្ខជនរងគ្រោះដោយសារការសម្លាប់រង្គាលដែលប្រព្រឹត្តដោយទាហាន Eritrean។ AFP
ការប៉ុនប៉ងធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្ដីអំពីការអំពាវនាវឱ្យបញ្ឈប់អំពើហិង្សានៅក្នុងតំបន់ Tigray ពីក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបានលុបចោលវិញកាលពីយប់ថ្ងៃសុក្រកន្លងទៅ បន្ទាប់ពីមានការជំទាស់ពីភាគីឥណ្ឌា រុស្ស៊ី ជាពិសេសចិន។
ក្រុមប្រឹក្សាអ្នកការទូត ៣ រូបបាននិយាយថា អៀរឡង់ដែលជាអ្នកចេញសេចក្ដីព្រាងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បានសម្រេចចិត្តមិនបង្ខំឱ្យមានការអនុម័តវិញក្រោយមានការជំទាស់ពីប្រទេសទាំង ៣។
វត្តមានរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការជួយបញ្ចប់បញ្ហានៅតំបន់នេះ។ ហេតុផលទី ១ គឺវត្តមាននៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ Eritrea នៅ Tigray បង្កឱ្យមានជម្លោះទាំងស៊ីវិល និងអន្តរជាតិ លុះត្រាមានបទប្បញ្ញត្តិចេញពីអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ក្រុមប្រដាប់អាវុធ Eritrea នេះ បានសម្លាប់ និងបង្ខំឱ្យជនភៀសខ្លួនជនជាតិ Eritrea ត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើតវិញព្រមទាំងដុតជំរំជនភៀសខ្លួន Shimelba និង Hitsats ទៀតផង។ ជនភៀសខ្លួនប្រមាណពី ១៥ ០០០ ទៅ ២០ ០០០ នាក់បានបាត់ខ្លួន។ នេះបើយោងតាមឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន។
ហេតុផលទី ២ គឺតំបន់ Tigray ឥឡូវនេះកំពុងប្រឈមនឹងគ្រោះទុរ្ភិក្ស ខណៈប្រជាជនប្រមាណ ២,៣ លាននាក់ កំពុងត្រូវការជំនួយបន្ទាន់។ កងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធអេត្យូពីត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យផ្ដល់ជំនួយ និងទឹកស្អាតដល់ប្រជាជនទាំងនេះទេ ហើយក៏មានរបាយការណ៍ស្ដីអំពីការបំផ្លាញដោយចេតនានៃស្បៀងអាហាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។ បន្ថែមពីនេះបញ្ហាអមនុស្សធម៌មួយចំនួន ដូចជាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ការរំលោភផ្លូវភេទ ការលុបបំបាត់ជនជាតិភាគតិច បូកផ្សំនឹងបញ្ហាកូវីដ១៩ដែលបណ្ដាលឱ្យមានការអត់ឃ្លានកាន់តែខ្លាំងឡើង។ ដូច្នេះជំនួយពីក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិពិតជាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងក្នុងការជួយដល់ប្រជាជនទាំងនោះ។
ភាពតានតឹងផ្នែកសន្តិសុខ និងជម្លោះតាមព្រំដែនកំពុងរីកដុះដាលនៅក្នុងតំបន់ជាពិសេសរវាងប្រទេសអេត្យូពី និងស៊ូដង់ កេនយ៉ា និងសូម៉ាលីបូកផ្សំជាមួយនឹងវិបត្តិទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសសូម៉ាលី និងការចរចាអំពីទំនប់ រីហ្គេនអេត្យូពី បង្កើនឱ្យមានហានិភ័យសង្គ្រាមប្រដាប់អាវុធខ្លាំងឡើង។ ដំណើរការ ផ្លាស់ប្តូរនយោបាយផុយស្រួយនៅស៊ូដង់ក៏អាចនឹងមានអស្ថិរភាពដែរដែលបញ្ហាទាំងអស់នេះសុទ្ធតែត្រូវការវត្តមានរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទាំងអស់។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដែលស្នើឱ្យមានការអនុម័តនេះ នឹងក្លាយទៅជាភាគីដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ។ យ៉ាងណាមិញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលបានស្នើនោះមិនបានលើកឡើងអំពីការប្រើប្រាស់កម្លាំងបរទេស ឬ ទណ្ឌកម្មមកដោះស្រាយបញ្ហានៅតំបន់នោះទេ ប៉ុន្តែលិខិតដដែលបានអំពាវនាវ «ឱ្យបញ្ឈប់អំពើហិង្សានៅ Tigray»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ អំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលអេត្យូពីនៅថ្ងៃទី ២៦ ខែកុម្ភៈ និងថ្ងៃទី ៣ ខែមីនាថា ឱ្យប្តេជ្ញា «អនុវត្តឱ្យបានពេញលេញ» នូវបញ្ហាមនុស្សធម៌ខណៈមនុស្សរាប់លាននាក់ត្រូវការជំនួយមនុស្សធម៌ជាបន្ទាន់។
ដោយឡែកក្រុមប្រឹក្សាអ្នកការទូតម្នាក់បាននិយាយអំពីហេតុផលដែលប្រទេសទាំង ៣ មិនយល់ព្រមចំពោះសេចក្ដីថ្លែងការណ៍។ ប្រភពដដែលបាននិយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌអនាមិកព្រោះការពិគ្រោះយោបល់ត្រូវបានធ្វើឡើងជាលក្ខណៈ ឯកជនថាប្រទេសចិនចង់ឱ្យសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះផ្តោតតែទៅលើស្ថានភាពមនុស្សធម៌ប៉ុណ្ណោះដោយមិននិយាយពីអំពើហិង្សានៅ Tigray។ ឯប្រទេសឥណ្ឌាគ្រាន់តែចង់បានការផ្លាស់ប្តូរបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ ហើយប្រទេសរុស្ស៊ីបានគាំទ្រសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនគឺប្រទេសចិននៅនាទីចុងក្រោយ។
បើតាមការផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន Xinhuanet កាលពីខែកុម្ភៈថ្មីៗនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិនលោក Wang Wenbin បានឱ្យដឹងថា រដ្ឋាភិបាលចិននឹងជួយប្រទេសអេត្យូពីក្នុងការផ្ដល់ជំនួយមនុស្សធម៌ដូចជាស្បៀងជាដើម ហើយលោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដោយមានកង្វះខាតសម្ភាររស់នៅមូលដ្ឋាននានាក្នុងតំបន់ Tigray ប្រទេសចិននឹងផ្ដល់ការឧបត្ថម្ភស្បៀងបន្ទាន់រួមទាំងអង្ករ និងស្រូវសាលីដើម្បីកាត់បន្ថយភាពលំបាកនានាដែលជួបប្រទះដោយប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋានទាំងអស់។
យ៉ាងណាមិញអង្គការឃ្លាំមើលសិទិ្ធមនុស្សក៏បានបន្ទរថាកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធប្រទេស Eritrea «បានសម្លាប់រង្គាលជនស៊ីវិលជាច្រើននាក់ ក្នុងនោះមានទាំងក្មេងអាយុ ១៣ ឆ្នាំផង» និងបានអំពាវនាវឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកបង្កើតការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យជាបន្ទាន់អំពីឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មដែលអាចកើតមានប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិនៅ Tigray ផងដែរ។
កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍កន្លងទៅប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិលោកស្រី Michelle Bachelet ក៏បានស្នើដល់ប្រទេសអេត្យូពីអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកឃ្លាំមើលចូលស៊ើបអង្កេតរបាយការណ៍នៃការសម្លាប់មនុស្ស និងអំពើហិង្សាផ្លូវភេទនៅតំបន់ Tigray ដែលអាចជាបទឧក្រិដ្ឋសង្គ្រាមនៅតំបន់ភាគខាងជើងចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ ២០២០។
លោកស្រីបានថ្លែងថា៖ «ជនរងគ្រោះ និងអ្នករស់រានមានជីវិតពីការរំលោភទាំងនេះត្រូវតែទទួលបានសិទ្ធិរបស់ពួកគេវិញ និងត្រូវតែទទួលបានយុត្តិធម៌»៕
