.jpg)
លោក មេធាវី លាង មេត្តា កាលពីកន្លងមក។ រូបថត សហការី
នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានវិវាទដីធ្លីខ្លះតែងតែកើតមានឡើងរវាងម្ចាស់ដីដែលមានព្រំតែមួយជាប់គ្នា។ ដែលករណីនេះដោយសារពលរដ្ឋគូទំនាស់នៅមិនទាន់យល់ដឹងអំពីសិទ្ធិ និងករណីយកិច្ចរបស់កម្មសិទ្ធិករនៃដីព្រំជាប់គ្នា។
ជុំវិញបញ្ហានេះលោកមេធាវី លាង មេត្តា បម្រើការនៅការិយាល័យមេធាវីជីជីអន្តរជាតិដែលមានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ២៣០ D ផ្លូវលេខ ២១ ស្ថិតក្នុងភូមិព្រែកតាឡុង សង្កាត់ចាក់អង្រែក្រោម ខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញបានពន្យល់តាមរយៈភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍មុនពេលឆ្លើយសំណួរមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖
នៅក្នុងបទប្បញ្ញត្តិនៃប្រទេសកម្ពុជាក៏ទទួលស្គាល់ និងការពារដោយច្បាប់ ដោយផ្ដល់សិទ្ធិឱ្យប្រជាពលរដ្ឋអាចគ្រប់គ្រង ប្រើប្រាស់ អាស្រ័យផល និងចាត់ចែងលើអចលនវត្ថុដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនបានដោយសេរីដែលភាគច្រើនសកម្មភាពនៃការប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលនៅលើអចលនវត្ថុ តែងតែកើតមានឡើងនូវវិវាទ ជាពិសេសរវាងទំនាក់ទំនងរបស់កម្មសិទិ្ធករនៃអចលនវត្ថុដែលជាប់ព្រំគ្នាគឺអ្នកជិតខាងនេះឯង។
ហេតុដូច្នេះ តើច្បាប់នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានកំណត់អំពីករណីកិច្ច និងផ្ដល់សិទ្ធិដល់កម្មសិទ្ធិករនៃដីដែលជាប់ព្រំយ៉ាងដូចម្ដេចនោះ? បើតាមច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ២០០១ និងក្រមរដ្ឋប្បវេណីមានចែងអំពីវិធានដែលត្រូវអនុវត្តដើម្បីបង្ការ និងដោះស្រាយបញ្ហាទាំងអស់នេះ។
ដើម្បីស្វែងយល់ឲ្យកាន់តែច្បាស់ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់នឹងលើកយកសំណួរមួយចំនួនមកធ្វើការបកស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋឲ្យយល់អំពីសិទ្ធិ និងករណីយកិច្ចរបស់កម្មសិទ្ធិករនៃដីព្រំជាប់គ្នា។ ប៉ុន្តែមុនឈានដល់ការបកស្រាយសំណួរខ្ញុំបាទសូមធ្វើការផ្ដល់អត្ថន័យនៃពាក្យដូចតទៅ៖
១.សិទ្ធិប្រើប្រាស់ដីដែលជាប់
គ្នាយោងតាមមាត្រា ១៤៣ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី ទាក់ទងនឹងសិទ្ធិប្រើដីដែលជាប់គ្នាបានចែងថាកម្មសិទ្ធិករនៃដីអាចទាមទារប្រើដីដែលជាប់គ្នាបានក្នុងទំហំចាំបាច់ដើម្បីធ្វើរបង ឬសំណង់ ឬជួសជុល របស់ទាំង ២ នេះនៅព្រំប្រទល់ដី។
ប្រសិនបើអ្នកជិតខាងបានទទួលការខូចខាត ដោយសារការសាងសង់ ឬជួសជុលនេះកម្មសិទ្ធិករនៃដីត្រូវបង់ប្រាក់សំណងការខូចខាតឲ្យទៅម្ចាស់កម្មសិទ្ធិករដែលមានរបង និងផ្ទះដែលរងផលប៉ះពាល់នោះ ទោះបីជាគាត់មានច្បាប់សាងសងក៏ដោយ។
២. របងអឌ្ឍសិទ្ធិ
យោងតាមមាត្រា ២២៣ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីទាក់ទងនឹងនិយមន័យនៃអឌ្ឍសិទ្ធិបានចែងថា កំពែង ឬរបងទាំងអស់ដែលនៅត្រង់ព្រំខណ្ឌអចលនវត្ថុត្រូវសន្មតថាជាវត្ថុអឌ្ឍសិទ្ធិរបស់កម្មសិទ្ធិករនៃអចលនវត្ថុនីមួយៗ។
ជាគោលការណ៍កំពែងរួមមានទាំងរបងដែលនៅត្រង់ព្រំប្រទល់ដី គឺជាកម្មសិទ្ធិរួមរបស់ម្ចាស់ដីទាំងសងខាងបើយោងតាមនិយមន័យនៃអឌ្ឍសិទ្ធិ។ ក្នុងករណីនេះម្ចាស់ដីទាំងសងខាងត្រូវទទួលបន្ទុកចំណាយក្នុងការសង់ ជួសជុល ថែទាំ ចាត់ចែង និងប្រើប្រាស់របងនេះរួមគ្នា។
ប៉ុន្តែម្ចាស់កម្មសិទ្ធិករម្ខាងទៀតអាចបដិសេធដោយមិនសហការគ្នាក្នុងការធ្វើរបងអឌ្ឍសិទ្ធិនេះដោយគាត់ត្រូវបោះបង់អឌ្ឍសិទ្ធិរបស់ខ្លួនបាន ដែលច្បាប់បានអនុញ្ញាតដោយយោងតាមមាត្រា ២២៤ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី។ ក្នុងករណីនេះម្ចាស់ដីម្ខាងទៀតដែលជាអ្នកទទួលបន្ទុកចំណាយតែម្នាក់ឯងលើការសាងសង់ ជួសជុល និងថែទាំរបងគឺជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិដោយផ្តាច់មុខលើរបងនេះក្នុងលក្ខខណ្ឌនេះគាត់អាចប្រើប្រាស់ កែប្រែ ឬរុះរើរបងនេះបាន ដោយមិនចាំបាច់មានការឯកភាពពីម្ចាស់ដីម្ខាងទៀតទេ។
៣. ជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិ
យោងតាមមាត្រា ២២២ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីទាក់ទងនឹងការសាងសង់ឡើងវិញនៃជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិ ជាអាទិ៍ បានចែងថាអ្នកជិតខាងដែលមិនបានសហការក្នុងការសាងសង់បន្ថែមជញ្ជាំងអាចទទួលអឌ្ឍសិទ្ធិនៃចំណែកជញ្ជាំងដែលបានសាងសង់នោះដោយត្រូវបង់ពាក់កណ្ដាលនៃសោហ៊ុយសាងសង់។
ដូច្នេះទាក់ទងនឹងចំណុចដែលមានលើកឡើងខាងលើ ប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើងមួយចំនួនគាត់មានចម្ងល់នឹងសំណួរមួយចំនួនដែលទាក់ទងអំពីសិទ្ធិ និងករណីយកិច្ចរបស់កម្មសិទ្ធិករនៃដីព្រំជាប់គ្នា តើពួកគេអាចប្រើប្រាស់ អាស្រ័យផលទៅលើដីដែលមានព្រំតែមួយជាប់បានដែរឬទេ? ហើយអាចប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលបានកម្រិតណាខ្លះ? ដូចជា សង់របងសង់ជញ្ជាំង ជាអាទិ៍ដែលសង់នៅលើដីមានព្រំតែមួយជាប់គ្នា។
ហេតុនេះហើយខ្ញុំបាទសូមបកស្រាយនូវសំណួរដែលជាចម្ងល់របស់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋដូចខាងក្រោម៖ (សូមរង់ចាំអានវគបន្តនៅសប្ដាហ៍ក្រោយ)
