.jpg)
ព្រះវិហារចាស់ៗដែលរដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងចំណាយថវិកាអភិរក្ស ។ ផា លីណា
ភ្នំពេញៈ ព្រះវិហារព្រះពុទ្ធសាសនាចំណាស់ៗ ដែលមានអាយុប្រហែលជាង ១០០ ឆ្នាំនៅក្នុងវត្តរាប់រយទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា នឹងត្រូវបានអភិរក្សហើយមានគម្រោងជួសជុលកែលម្អតាមលំនាំដើមដោយក្រុមអ្នកជំនាញពីក្រសួងវប្បធម៌ និង វិចិត្រ សិល្បៈ ក្រោមខ្ទង់ចំណាយថវិការបស់រដ្ឋ។
ព្រះវិហារចំណាស់ៗឬព្រះវិហារបុរាណទាំងនោះគឺសំដៅដល់រចនាសម្ព័ន្ធសំណង់វិហារទាំងមូលគ្រឿងបង្គុំសំណង់ផ្សេងៗ សសរ ជញ្ជាំង ដំបូល រួមទាំងមានបំពាក់ក្បូរក្បាច់រចនាផ្សេងៗជាពិសេសរូបគំនូរផងដែរ។
ថ្លែងនៅក្នុងសិក្ខាសាលាស្តីពី «សំណង់ព្រះវិហារបុរាណ៖ការប្រឈមនឹងហានិភ័យនិងការអភិរក្ស» ដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅសាលមហោស្រពចតុមុខពីថ្ងៃទី៧ដល់ទី៨ខែមិថុនាឆ្នាំនេះ លោក ជុច ភឿន រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានថ្លែងថា សិក្សាសាលានេះនឹងជួយពញ្ញាក់ស្មារតីដល់ព្រះសង្ឃ គណៈកម្មការវត្ត និងពុទ្ធបរិស័ទ នៅទូទាំងប្រទេស «ឲ្យងាកមកគិតគូរអភិរក្សនិងឲ្យតម្លៃបេតិកភណ្ឌជាកេរដំណែលដូនតារបស់យើង»ព្រោះកន្លងមក«យើងឃើញមានព្រះវិហារបុរាណជាច្រើនត្រូវបានរុះរើធ្វើជាថ្មីឡើងវិញ»។
សិក្ខាសាលាលើកដំបូងនេះរៀបចំដោយក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈជាមួយក្រសួងធម្មការនិងសាសនា ដោយបាននិមន្ត ព្រះសង្ឃនិងអញ្ជើញគណៈកម្មការវត្តមានព្រះវិហារបុរាណចំនួន៩៣វត្តពីទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា«ដើម្បីជជែកពិភាក្សានៅថ្ងៃនេះរួចចេញជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយដើម្បីជាត្រីវិស័យក្នុងការអភិរក្សនិងឲ្យតម្លៃកេរដំណែលព្រះវិហារបុរាណទាំងនោះ» នេះបើតាមប្រសាសន៍របស់លោក ភឿន ។
លោកបានបន្តថាក្រៅពីនោះសិក្ខាសាលាក៏បានជូនដំណឹងដល់គណៈកម្មការវត្តនានាវផងដែរថានៅពេលចង់រុះរើជួសជុល សូមមេត្តាជូនដំណឹងទៅអាជ្ញាធរដែនដីជាពិសេសភ្នាក់ងារជំនាញរបស់ក្រសួងទាំងពីរ«ហើយបើវត្តណាមានព្រះវិហារបុរាណឬសំណង់បុរាណត្រូវការក្រុមអ្នកជំនាញជួយអភិរក្សឬជួសជុលនិងត្រូវការជំនួយថវិកាសូមលើកជាគម្រោងមកភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាល នោះរដ្ឋនឹងមានកញ្ចប់ថវិកាសម្រាប់ជួយគាំទ្រ ប៉ុន្តែសុំឲ្យប្រើប្រាស់ថវិកាទាំងនោះត្រូវចំខ្ទង់»។
យោងតាមស្ថិតិរបស់ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា បានឲ្យដឹងថា នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាមានវត្តចំនួន៤៩៣២វត្តនិងព្រះសង្ឃចំនួន ៦៨៦៥៤អង្គ ក្នុងនោះវត្តដែលមានព្រះវិហារបុរាណមានចំនួន ៥៦៣ វត្ត។
លោក ភឿន បានបន្តថា៖«អ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍នោះ គឺមានព្រះវិហារបុរាណមួយចំនួនសាងសង់ដោយឈើល្អៗ ឈើប្រណីតៗនិងមានក្បូរក្បាច់រចនាគួរឲ្យស្ញប់ស្ញែងខ្លាំងណាស់។ភាគច្រើនវិហារឈើទាំងនោះមាននៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបង កំពង់ចាម និងក្រចេះ ហើយវត្តទាំងនោះបានសាងសង់នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨០០ ប្លាយ»។
លោក នាង ម៉ក់ អាយុ ៦៥ឆ្នាំ គណៈកម្មការវត្តស្វាយសាច់ភ្នំ នៅភូមិស្វាយកណ្តាល ឃុំស្វាយសាច់ភ្នំ ស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាម បានឲ្យដឹងថា ជាច្រើនឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មានទាំងប្រជាពុទ្ធបរិស័ទចំណុះជើងវត្តមួយចំនួននិងអ្នកពីឆ្ងាយផងខ្លះគេមានបំណង«ចង់ជួសជុលព្រះវិហារនិងខ្លះទៀតចង់ទាំងវាយព្រះវិហារចាស់នោះចោលដើម្បីសង់ព្រះវិហារថ្មីជំនួសវិញ ប៉ុន្តែពួកខ្ញុំមិនព្រមទេរហូតពួកយើងមានវិវាទគ្នាខ្លះៗទៀតផង»។
លោកបន្ថែមថារហូតមានកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈដោយបញ្ជូនអ្នកជំនាញចុះទៅសិក្សាដើម្បីជួយជួសជុលអភិរក្ស។ ឥឡូវនេះ ព្រះវិហារនោះ«ជួសជុលរួចហើយរឹងមាំ ស្អាត ដូចដើមអីចឹង!ហើយគ្រឿងឈើនៅក្នុងព្រះវិហារឈើនេះ មានទិព្ទមាស មានក្បូរក្បាច់គ្រប់កន្លែង និងមានគំនូរល្អៗណាស់»។ អំឡុងពេលជួសជុលជិតមួយឆ្នាំក្រុមពុទ្ធបរិស័ទក៏បាននាំគ្នាជួយបំពេញការងារតូចតាចជាមួយក្រុមអ្នកជំនាញនោះដែរ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖«រីឯការចំណាយអ្វីខ្លះ អស់ប៉ុន្មាន គឺពួកយើងអត់បានដឹងទេ ប៉ុន្តែនៅចាំបានថា វេលាដែលឯកឧត្តម ថៃ នរសត្យា គាត់ចុះទៅត្រួតពិនិត្យវត្តនោះ គាត់បានប្រាប់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានចំណាយលុយ៣០០លានរៀលដើម្បីជួសជុលអភិរក្សវិហារវត្តនេះមួយនិងវិហារនៅវត្តផ្សេងមួយទៀត»។
លោក ប្រាក់ សុណ្ណារ៉ា អគ្គនាយកអគ្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌនៃក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈបានឲ្យដឹងថា អស់រយៈពេលជាង៣ឆ្នាំមកហើយដែលក្រសួងបានចាប់ផ្តើមគម្រោងជួសជុលដើម្បីអភិរក្សរាល់ព្រះវិហារព្រះពុទ្ធសាសនាដែលមានអាយុចាស់ៗ ហើយ«កំពុងប្រឈមទៅនឹងការបាត់បង់រចនាប័ទ្មបុរាណរបស់ខ្មែរ»។
លោកបន្តថា៖«កន្លងមកនេះយើងបានជួសជុលរួចរាល់នូវព្រះវិហារបុរាណចំនួន៣វត្ត» ដែលក្នុងនោះមានវត្ត២ស្ថិតនៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាមគឺវត្តមហាលាភ នៅស្រុកកោះសូទិន និងវត្តស្វាយសាច់ភ្នំ នៅស្រុកស្រីសន្ធរ និងព្រះវិហារវត្តចិនដំដែកខាងជើងស្ថិតនៅក្បែរស្ពានជ្រោយចង្វារ រាជធានីភ្នំពេញ។
បើតាមលោក សុណ្ណារ៉ា បទពិសោធនៃការជួសជុលកន្លងមក«មានគម្រោងនៃព្រះវិហារខ្លះអាចចំណាយពេលតែ៣ខែ ទៅ៦ខែទេ ប៉ុន្តែវត្តខ្លះចំណាយពេលវេលាយូរជាងនេះគឺអាស្រ័យទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៃព្រះវិហារនីមួយៗនិងទីតាំងភូមិសាស្ត្ររបស់វត្តនីមួយៗដែរ»។
លោកបានលើកយកឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែងមកបញ្ជាក់ថា៖«គម្រោងជួសជុលព្រះវិហារវត្តពៅវើយ»នៅក្នុងឃុំផាត់សណ្តាយ ស្រុកស្ទោង ដែលស្ថិតក្នុងបឹងទន្លេសាបភាគខាងជើងនោះបានចំណាយពេលឆ្លងឆ្នាំ។
លោកថា៖«ក្រុមការងាររបស់យើងជួបការលំបាកខ្លាំងណាស់ក្នុងការធ្វើដំណើរទៅមកការដឹកជញ្ជូនសម្ភារនិងឧបករណ៍សម្រាប់ជួសជុល»ហើយបើនៅខែវស្សាយើងគ្រាន់តែជិះឡានរួចបន្តដំណើរដោយជិះទូកអ្នកស្រុក២-៣ម៉ោងទៀតនឹងទៅ
ដល់ហើយ។ប៉ុន្តែបើខែប្រាំងវិញត្រូវជិះឡានជិះគោយន្តនិងជិះទូករួចជិះគោយន្តឬរទេះគោក្របីកាត់ភក់ទៀតទើបទៅដល់» ដែលត្រូវចំណាយពេលយូរ៕
