.jpg)
និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យចូលរួមជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការ UNFPA ដើម្បីអបអរទិវាប្រជាជនពិភពលោកឆ្នាំ ២០១៩។
លោកជំទាវវេជ្ជបណ្ឌិត អ៊ឹង កន្ថាផាវី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកិច្ចការនារី និងជាប្រធានគណៈប្រតិភូរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលណៃរ៉ូប៊ីនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ ឯកឧត្តម ជា ចាន់ទុំ អគ្គលេខាធិការនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋាន ប្រជាជន និងការអភិវឌ្ឍនៃក្រសួងផែនការ និង លោក Daniel Alemu តំណាងស្តីទីនៃមូលនិធិសហប្រជាជាតិសម្រាប់ប្រជាជន (UNFPA) ប្រចាំកម្ពុជា ការឆ្លើយតបនឹងសិទ្ធិរបស់ស្ត្រី និងក្មេងស្រីតាមរយៈការលើកកម្ពស់សិទ្ធិ សុខភាពបន្តពូជ និងសុខភាពផ្លូវភេទ (SRHR) គឺជាតម្រូវការចាំបាច់ដើម្បីឈានដល់ការសម្រេចនូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ជាតិក៏ដូចជា គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ប្រកបដោយចីរភាព (SDGs) គូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់នៃសិទ្ធិស្ត្រីចំពោះការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា។
ខណៈពេលដែលប្រទេសជាច្រើនមានការជឿនលឿនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការកាត់បន្ថយអត្រាមរណភាពមាតា បង្ការការមានផ្ទៃពោះដែលមិនចង់បាន ការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃការឆ្លងជំងឺកាមរោគ និងការលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ ការទទួលបានសិទ្ធិសុខភាពផ្លូវភេទ និងសុខភាពបន្តពូជនៅតែមានភាពងាយរងគ្រោះ ដោយសារតែការកើនឡើងនៃការអភិរក្ស ឬមិនផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតនៅតំបន់ ដែលរួមមានការអនុវត្តប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់តាមបែបប្រពៃណីក្នុងមូលដ្ឋាន និងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅៗ ដោយសារវិបត្ដិជាច្រើនដូចជា ជំងឺរាតត្បាតដែលកំពុងរីករាលដាលនាពេលបច្ចុប្បន្នដែលគំរាមកំហែងបង្វែរការផ្តោតអារម្មណ៍ចេញពីបញ្ហាសិទ្ធិស្ត្រី និងការទទួលបានធនធានដែលត្រូវការច្រើន ដោយផ្តើមចេញពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃបញ្ហាប្រឈមគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ ប្រទេសកម្ពុជាសម្រេចបាននូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ (MDGs) ជាច្រើនដែលធ្វើឱ្យមានវឌ្ឍនភាពគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការអនុម័ត និងអនុវត្តគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ជាតិផ្អែកលើភ័ស្តុតាង និងពង្រឹងធនធានមនុស្ស។ នៅក្នុងនេះវាត្រូវបានណែនាំផងដែរពីសមភាពយេនឌ័រ ដើម្បីធានាសិទ្ធិរបស់ស្ត្រីរួមទាំងសិទ្ធិរបស់ពួកគេចំពោះសុខភាពផ្លូវភេទនិងសុខភាពបន្តពូជ។
ប៉ុន្តែការផលិតបាននូវកំណើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់អាចត្រូវបានប៉ះពាល់ដោយវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ និងការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចសង្គមរបស់ពួកគេ។
ខណៈពេលដែលជំងឺកូវីដ ១៩ មានឥទ្ធិពល និងផលប៉ះពាល់ដូចគ្នាទៅលើផ្នែកផ្សេងៗជាច្រើននៃសង្គមដោយមិនគិតថា តើប្រទេសមួយត្រូវបានអភិវឌ្ឍ ឬកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ហើយក៏មិនមែនគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែរងផលប៉ះពាល់ដូចគ្នានោះទេ។
ជាការពិតជំងឺរាតត្បាតកំពុងវាយលុកសហគមន៍ដែលងាយរងគ្រោះ ហើយជាពិសេសធ្វើឱ្យវិសមភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ និងគំរាមកំហែងដល់កិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់យើងក្នុងការមិនទុកឱ្យនរណាម្នាក់នៅឯកាទាំងស្ត្រី និងក្មេងស្រីដែលប្រឈមនឹងវិបត្តិនេះឡើយ។
សុផានី អាយុ ៤២ ឆ្នាំជាម្តាយដែលមានកូន ២ នាក់មកពីខេត្តត្បូងឃ្មុំនៅភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលរងនូវអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ និងការរំលោភបំពានពីប្តីអស់រយៈពេលជាង ១ ទសវត្សរ៍រហូតដល់នាងបានរត់គេច ហើយដាក់ពាក្យសុំលែងលះគ្នា។ នាងជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្សជាច្រើនដែលមានបន្ទុកធ្ងន់ពីរោគរាតត្បាតនេះ។
ក្នុងអំឡុងពេលនៃជំងឺកូវីដ ១៩ នាងបានបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលពីការលក់ម្ហូបអាហារដល់កម្មកររោងចក្រកាត់ដេរ ដោយសារតែការបិទទ្វាររោងចក្រមួយចំនួន ហើយជីវភាពរបស់នាងកាន់តែលំបាកក្នុងការចិញ្ចឹមកូនរបស់នាងដែលជាហេតុធ្វើឲ្យអតីតប្តីរបស់នាងយកកូនម្នាក់ទៅរស់នៅជាមួយដាច់ឆ្ងាយពីនាង។ លទ្ធផលនេះបណ្តាលឱ្យនាងមានបញ្ហាផ្លូវចិត្ត និងទុក្ខព្រួយបន្ថែមទៀត ប៉ុន្តែដោយសារមានការគាំទ្រពីបងប្រុសរបស់នាង និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន នាងអាចរកប្រាក់ចិញ្ចឹមជីវិតបាន ហើយឥឡូវនេះនាងមានឆន្ទៈស្ម័គ្រចិត្តជួយស្ត្រីដទៃទៀតដែលជួបប្រទះស្ថានភាពស្រដៀងគ្នានេះដែរ។
ការសិក្សាថ្មីៗនេះធ្វើឡើងដោយ UNFPA ទីភ្នាក់ងារសុខភាពផ្លូវភេទ និងសុខភាពបន្តពូជរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានប៉ាន់ប្រមាណថា ប្រសិនបើការបិទមិនឱ្យចល័តនៅតែបន្តអស់រយៈពេល ៦ ខែជាមួយនឹងការរំខានយ៉ាងខ្លាំងដល់សុខភាព និងសេវាចាំបាច់របស់ស្ត្រី នោះស្ត្រីប្រហែល ៤៧ លាននាក់នៅក្នុងប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប និងប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលទាបកម្រិតមធ្យមនឹងមិនអាចទទួលបានការពន្យារកំណើតបែបទំនើបដែលនាំឲ្យមានផ្ទៃពោះដោយចៃដន្យចំនួន ៧ លាននាក់។ ការរឹតបន្តឹងនេះក៏នឹងបណ្តាលឱ្យមានករណីអំពើហិង្សាប្រឆាំងនឹងភេទចំនួន ៣១ លានបន្ថែមទៀតក្នុងរយៈពេលដូចគ្នា។
ផលប៉ះពាល់នៃជំងឺរាតត្បាតមិនត្រូវបានកំណត់ចំពោះសុខភាពរបស់ស្ត្រី នៅក្នុងស្ថានភាពដាក់ឱ្យនៅដាច់ដោយឡែកទេ។ ស្ត្រីត្រូវបានចូលរួមមិនស្មើគ្នារួចទៅហើយនៅក្នុងអស្ថិរភាពទីផ្សារការងារ ដែលឥឡូវនេះកាន់តែលំបាកដោយសារផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពីជំងឺកូវីដ១៩ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យស្ត្រីដូចជា សុផានី ដែលកំពុងធ្លាក់ចូលក្នុងភាពក្រីក្រឡើងវិញ។ លើសពីនេះទៀតការងារថែទាំដោយមិនគិតប្រាក់កម្រៃរបស់ស្ត្រីបានកើនឡើង ដោយសារតែការបិទសាលារៀន និងតម្រូវការកើនឡើងរបស់មនុស្សចាស់នៅក្នុងគ្រួសារ។
ពេលនេះគឺជាពេលដែលត្រូវធ្វើសកម្មភាព និងពន្លឿនការសន្យាដែលបានធ្វើសម្រាប់ស្ត្រី និងក្មេងស្រីនៅឆ្នាំ ១៩៩៤ នៅទីក្រុងគែរ៉ួ នៅឯសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីប្រជាជន និងការអភិវឌ្ឍ (ICPD) ។
នោះហើយជាកន្លែងដែលប្រទេសកម្ពុជាគឺជារដ្ឋាភិបាលមួយក្នុងចំណោមរដ្ឋាភិបាលចំនួន ១៧៩ ដែលបានចុះហត្ថលេខាលើកម្មវិធីសកម្មភាពឈានមុខគេមួយដែលបានផ្លាស់ប្តូរទស្សនៈរបស់យើងអំពីចំនួនប្រជាជន និងការអភិវឌ្ឍដែលជាការផ្លាស់ប្តូរគំរូមួយដោយទទួលយកសិទ្ធិ និងជម្រើសបុគ្គល រួមទាំងសិទ្ធិសុខភាពផ្លូវភេទ និងសុខភាពបន្តពូជ និងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋាន។ សមភាពយេនឌ័រ គឺជាបេះដូងនៃការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៤ រហូតមកប្រទេសកម្ពុជាបានខិតខំយ៉ាងខ្លាំង ដើម្បីបំពេញនូវផែនការសកម្មភាពនៃសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីចំនួនប្រជាជន និងការអភិវឌ្ឍ (ICPD) ឱ្យមានការរីកចម្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការកាត់បន្ថយកម្រិតភាពក្រីក្រជាមួយនឹងភាគរយនៃប្រជាជនកម្ពុជាដែលរស់នៅក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រថ្នាក់ជាតិធ្លាក់ចុះពីជិត ៤៨ ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ ១៣,៥ ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ២០១៤។ អត្រាមរណភាពមាតាមានការថយចុះប្រហែល ៦៥ ភាគរយពីឆ្នាំ ២០០៥ ដល់ឆ្នាំ ២០១៤។ អាយុកាលមធ្យមកើនឡើងពី ៥៨ ឆ្នាំក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ដល់ ៦៩ ឆ្នាំនៅឆ្នាំ ២០១៣ និងសេចក្តីព្រាងគោលនយោបាយជាតិស្តីពីសមភាពយេនឌ័រដែលមិនធ្លាប់មានដែលបានផ្តួចផ្តើមដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ ។
ទោះបីជាមានសមិទ្ធផលទាំងនេះក៏ដោយយើងត្រូវតែខិតខំធ្វើការរួមគ្នា ដើម្បីទទួលបាននូវសមិទ្ធផលទាំងនេះ និងធានាថាវាមិនត្រូវបានវិលត្រឡប់មកវិញទេនៅពេលមានការរីករាលដាលនៃជំងឺរាតត្បាត និងការធ្លាក់ចុះនៃសេដ្ឋកិច្ចសង្គម។ ដល់ពេលដែលយើងទាំងអស់គ្នាត្រូវដឹងអំពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់យើងនៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីចំនួនប្រជាជន និងការអភិវឌ្ឍ (ICPD) រក្សាការសន្យារបស់យើង និងកសាងប្រទេសកម្ពុជាឱ្យកាន់តែប្រសើរ និងមានសុវត្ថិភាពជាងមុនសម្រាប់ស្ត្រីទាំងអស់ក៏ដូចជា សុផានី។
១ ភាគ ៤ នៃសតវត្សរ៍ បន្ទាប់ពីសន្និសីទទីក្រុងខៃរ៉ូ នៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូលណៃរ៉ូប៊ី ស្តីពី ICPD ២៥ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ យើងសង្កេតឃើញថាមានអ្នកតំណាងរាប់ពាន់នាក់មកពីរដ្ឋាភិបាល សង្គមស៊ីវិល ស្ថាប័នពហុ និងទ្វេភាគី វិស័យឯកជន និងសហគមន៍ដែលជួបការលំបាកបានមកជួបជុំគ្នានៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូលជាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយ ដើម្បីបញ្ជាក់ជាថ្មីម្តងទៀតលើចំណុចសំខាន់នៃសិទ្ធិសុខភាពបន្តពូជ និងសុខភាពផ្លូវភេទ (SRHR) ដើម្បីទទួលបានការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព និងប្តេជ្ញាចិត្តរួមគ្នាលើកម្រិតនៃចំណុច សូន្យទាំង ៣ ដែលនឹងសម្រេចបាននៅឆ្នាំ ២០៣០ រួមមាន បញ្ចប់មរណភាពមាតា បញ្ចប់ការមិនមានផ្ទៃពោះតាមប្រាថ្នានៃផែនការគ្រួសារ និងបញ្ចប់អំពើហិង្សាប្រឆាំងនឹងភេទ និងការអនុវត្តប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់។
សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា បានធ្លាក់ចុះទ្វេដងលើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅដែលមិនទាន់បញ្ចប់នៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីចំនួនប្រជាជន និងការអភិវឌ្ឍ (ICPD) នៅឆ្នាំ ២០៣០ ដោយទទួលស្គាល់ថា បើមិនបានបំពេញនូវ ICPD ទេយើងមិនអាចបំពេញ SDGs បានទេ។ ចាប់តាំងពីការវិលត្រឡប់របស់យើងពីណៃរ៉ូប៊ី រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានអនុវត្តយ៉ាងសកម្មនូវជំហានចាំបាច់នានា ដើម្បីណែនាំផែនទីបង្ហាញផ្លូវ និងដាក់ចេញនូវយន្តការសម្របសម្រួល ដើម្បីត្រួតពិនិត្យការអនុវត្ត ICPD25 ដែលត្រូវសម្រេចឱ្យបាននៅណៃរ៉ូប៊ី។
ក្នុងឱកាសទិវាប្រជាជនពិភពលោក ២០២០ ត្រូវបានប្រារព្វធ្វើនៅថ្ងៃទី ១១ ខែកក្កដា ជារៀងរាល់ឆ្នាំក្រោមប្រធានបទ “ដាក់ការការពារលើជំងឺកូវីដ ១៩៖ វិធីការពារសុខភាព និងសិទ្ធិរបស់ស្ត្រី និងក្មេងស្រី ”យើងសូមអំពាវនាវដល់ដៃគូទាំងអស់ និងភាគីពាក់ព័ន្ធផ្តល់អនុសាសន៍ និងផ្តល់អាទិភាពដល់សុខភាពផ្លូវភេទ និងសុខភាពបន្តពូជរបស់ស្ត្រី និងក្មេងស្រី រួមទាំងការមានផ្ទៃពោះ និងការសម្រាលកូនដោយសុវត្ថិភាពបង្កើនការទទួលបានការពន្យាកំណើតបែបទំនើបនៅទូទាំងប្រទេស និងការការពារ និងគ្រប់គ្រងអំពើហិង្សាប្រឆាំងនឹងភេទ (ដែលបច្ចុប្បន្ននេះមានផលប៉ះពាល់ដល់ស្ត្រីម្នាក់ក្នុងចំណោមស្ត្រី ៥ នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា)។
យើងមិនអាចធ្វើវាតែម្នាក់ឯងបានទេ។ យើងត្រូវធ្វើការជាមួយគ្នាគ្រប់ពេល ដើម្បីប្រយុទ្ធទប់ទល់នឹងវីរុសដ៏សាហាវនេះ និងធានាថា សិទ្ធិ និងជំរើសសំរាប់សុខភាព និងសុខុមាលភាពរបស់ស្ត្រី និងក្មេងស្រីត្រូវបានការពារ។ យើងមិនគួរអំនួតពេកទេ ហើយយើងក៏មិនអាចបរាជ័យផងដែរ។ ទំហំនៃការបរាជ័យនឹងធ្វើឱ្យឧបសគ្គកាន់ខ្ពស់ ហើយពិបាកដោះស្រាយ។
ខណៈពេលដែលជំងឺកូវីដ ១៩ បង្ហាញនូវបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនវិបត្តិសកលដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមកនេះ ក៏បានផ្តល់នូវឱកាសថ្មី និងកម្លាំងរុញច្រាន ដើម្បីដោះស្រាយគោលដៅដែលមិនទាន់បញ្ចប់នៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីចំនួនប្រជាជន និងការអភិវឌ្ឍ (ICPD) ជាមួយនឹងភាពបន្ទាន់ដែលមិនធ្លាប់មាន។
ប្រសិនបើយើងធ្វើឱ្យមានដំណើរការលឿនទៅមុខនៃ ICPD ទាន់ពេលវេលាក្នុងអំឡុងពេល និងពេលខាមុខនៃការរាតត្បាតនៅក្នុងទសវត្សរ៍នៃសកម្មភាពឆ្ពោះទៅសម្រេចបាននូវ SDGs ឆ្នាំ ២០៣០ នោះយើងត្រូវតែដាក់ស្ត្រី និងក្មេងស្រីនៅចំកណ្តាលនៃការអភិវឌ្ឍដោយទទួលស្គាល់ថាស្ត្រី និងក្មេងស្រី គឺជាបេះដូងនៃដំណើរផ្លាស់ប្តូរឆ្ពោះទៅរកការរីកចម្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់របស់ប្រទេសកម្ពុជា៕
