ទិដ្ឋភាពដើមត្នោតនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺនិងផលិតផលស្ករត្នោតដែលផលិតបានកន្លងមក។ រូបថត សហការី
កំពង់ស្ពឺៈ ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺបានក្លាយជាផលិតផលសម្គាល់អត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ ហើយដោយសារតែគុណភាព និងរសជាតិឆ្ងុយឆ្ងាញ់ផលិតផលនេះត្រូវបាននាំចេញរហូតដល់ប្រទេសបារាំង អាមេរិក ឥណ្ឌា ចិន និងសហភាពអឺរ៉ុបទៀតផង។
ដោយមានតម្រូវការទីផ្សារបរទេសខ្ពស់បែបនេះ ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗដែលជាអ្នកឡើងត្នោតអាចរកចំណូលបានពី ៤ ទៅជិត ៦ ពាន់ដុល្លារ តែត្រឹមរយៈពេលជាង ៥ ខែ ប៉ុណ្ណោះ (១រដូវ)។ «បើគេឮពាក្យថា ឡើងត្នោតប្រហែលជាគេពោលថា ខ្ជិលមុនបាត់ទៅហើយ មិនបាច់ដល់ទៅឡើងផ្ទាល់ទេ។ប៉ុន្តែរបរមួយនេះវាសាមញ្ញទៅហើយសម្រាប់ខ្ញុំនិងប្តីខ្ញុំ ហើយរបរនេះក៏ជួយជីវភាពខ្ញុំបានប្រសើរដែរ»។នេះជាសម្តីរបស់អ្នកស្រី គង់ ណាប អាយុ ៤៨ ឆ្នាំមានលំនៅភូមិត្រពាំងរពាក់ឃុំ យុទ្ធសាមគ្គី ស្រុក ឧដុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។
អ្នកស្រី គង់ ណាប បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា អ្នកស្រីមានកូន ៣ នាក់ (ប្រុស ២ នាក់ស្រីម្នាក់) តែកូនប្រុសស្រី ២ នាក់មានប្តីប្រពន្ធអស់ហើយ ដោយកូនស្រីមានប្តី ឈ្មោះតុប វិត អាយុ ៤៧ ឆ្នាំ មានរបរឡើងត្នោត និងធ្វើស្រែ។អ្នកស្រីមានដើមត្នោតចំនួន ២៥ ដើមនិងមានដីស្រែ ២ ហិកតា ហើយប្តីរបស់អ្នកស្រីប្រកបរបរឡើងត្នោតអស់រយៈពេលជាង ២០ ឆ្នាំមកហើយដែលបច្ចុប្បន្នក៏ជាសមាជិកអ្នកផលិតស្ករត្នោតនៃសមាគមលើកកម្ពស់ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺម្នាក់ដែរ។
អ្នកស្រីបានឱ្យដឹងថា កាលពីមិនទាន់ចូលជាសមាជិកសមាគមគឺអ្នកស្រីជួបការលំបាកខ្លាំងណាស់លើបញ្ហាផលិតស្ករបានហើយ តែនៅពិបាកក្នុងការរកទីផ្សារ ហើយបើលក់បានក៏ក្នុងតម្លៃថោកដែរដោយក្នុង ១ គីឡូក្រាមលក់បានតែ ៤ ពាន់ទៅ ៥ ពាន់រៀលប៉ុណ្ណោះ។
ស្ត្រីរូបនេះបន្តទៀតថា បន្ទាប់ពីអ្នកស្រីបានចូលជាសមាជិករបស់សមាគមលើកកម្ពស់ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺមកគឺអ្នកស្រីលែងព្រួយបារម្ភពីរឿងលក់ស្ករត្នោតទៀតហើយ ពីព្រោះខាងសមាគមស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺជាអ្នកទទួលទិញទាំងអស់។ ក្នុងដើមត្នោតទាំង ២៥ ដើមនេះគឺស្វាមីអ្នកស្រីគាបយកទឹកត្នោតទាំង ២៥ ដើម និងរម្ងាស់ជាប្រភេទស្ករបាន ២០ គីឡូក្រាម។
អ្នកស្រី គង់ ណាប បានបញ្ជាក់ថា៖ «ឥឡូវខ្ញុំអត់ភ័យទេ ខ្ញុំរកតែស្ករលក់ទៅឱ្យសមាគមសឹងតែមិនបានផង។យើងផលិតស្ករបានប៉ុន្មានក៏សមាគមទិញយកទាំងអស់ហ្នឹង។ ខ្ញុំថា ធ្វើត្នោតគ្រាន់បើជាងចំណាកស្រុកទៅធ្វើការក្រៅស្រុកឬធ្វើកម្មករកាត់ដេរហើយខ្ញុំធ្វើត្នោតតែរដូវប្រាំងទេចូលដល់រដូវវស្សាខ្ញុំធ្វើស្រែម្តង»។
បើតាមអ្នកស្រី គង់ ណាប ការធ្វើស្ករត្នោតនេះខុសពីការធ្វើមុនៗដោយពីមុនគេធ្វើស្ករតាមទម្លាប់ដូចជារយៈពេលត្រង់ទឹកត្នោតមិនកំណត់ពេល ការជីករណ្តៅធ្វើគុកសម្រាប់រម្ងាស់ទឹកត្នោត និងមិនកំណត់ពេលរម្ងាស់ជាដើម។ ប៉ុន្តែក្រោយពីអ្នកស្រីចូលជាសមាជិកក្នុងសមាគមមក គឺខាងសមាគមរៀបចំជាចង្ក្រានអនាម័យដែលមានជាបំពង់ផ្សែងមិនឱ្យមានផ្សែងចេញតាមកៀនខ្ទះដូចមុនទៀតទេ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងស្ករត្នោតនេះដែរ លោក សំ សារឿន ប្រធានសមាគមលើកកម្ពស់ស្ករត្នោតខេត្តកំពង់ស្ពឺ បានឱ្យដឹងថា សមាគមលោកបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ ហើយសមាគមមានកាតព្វកិច្ចត្រួតពិនិត្យផលិតផល និងចេញវិញ្ញាបនបត្រផលិតផលម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ។ដោយឡែកមានសហគមន៍កសិកម្មមួយទៀតជាអ្នកទិញស្ករត្នោតពីកសិករ ហើយយកទៅលក់ឱ្យក្រុមហ៊ុន តែទាំងក្រុមហ៊ុននិងសហគមន៍កសិកម្មត្រូវតែបង់សេវាកម្មជូនសមាគម ព្រោះសមាគមជាអ្នកចេញវិញ្ញាបនបត្រផលិតផលម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រដើម្បីនាំផលិតផលស្ករត្នោតចេញទៅបរទេស។
លោកបន្តថា បច្ចុប្បន្នសមាគមមានសមាជិកជាកសិករឡើងត្នោតចំនួន ១៥៦ នាក់ នៅក្នុងស្រុកអង្គស្នួល ស្រុកសំរោងទង ស្រុកសាមគ្គីមុនីជ័យ និងក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ ដែលសរុបដើមត្នោតទាំងអស់មាន ៣០ ម៉ឺនដើម តែក្នុងនោះមានតែ ៣ ពាន់ដើមប៉ុណ្ណោះដែលកំពុងទាញយកផលិតផល។ មូលហេតុដែលដើមត្នោតនៅសល់នេះដោយសារតែខ្វះកម្លាំងពលកម្មឡើងត្នោត ខណៈពេល ដែលអ្នកឡើងត្នោតមានវ័យកាន់តែចាស់ៗទៅហើយ។
លោកប្រាប់ថា៖ «សមាជិកយើងឡើងអត់គ្រប់គ្រាន់ ពីដើមគាត់ឡើងដល់ ៤០ ដើម ៥០ ដើមដល់ពេលកម្លាំងគាត់កាន់តែចាស់ទ្រុឌទ្រោមគាត់ទៅជាថយចុះ។ពេលកម្លាំងគាត់ថយចុះទៅគាត់ឡើងបានតែ ៥ ដើម ១០ ទៅ ២០ ដើមហ្នឹង»។
លោកបន្តទៀតថា ចំពោះដើមត្នោតដែលអាចគាបយកទឹកត្នោតផលិតជាស្ករបាន លុះត្រាតែដើមត្នោតនោះគិតពីគល់ដល់ក្រោមដី៨តឹក មានដីខ្សាច់ ហើយនៅក្រោមដីខ្សាច់ប្រវែង ៨ តឹកទៀត មានដីក្រួសក្រហមទើបកំណត់ថាដើមត្នោតនោះស្ថិតក្នុងតំបន់ម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រទំនិញ [GI]។ តែបើដើមត្នោតណាដែលគិតពីគល់ដល់ក្រោមដី៨តឹក មានដីខ្សាច់ និងនៅក្រោមដីខ្សាច់មានដីឥដ្ឋគឺសមាគមមិនយកទេ។ ចំពោះការកំណត់ពេលវិញគឺតម្រូវគិតចាប់ពីត្រងទឹករហូតដល់ចាក់រម្ងាស់មិនឱ្យលើសពី ១៥ ម៉ោងទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ដើមត្នោតដែលមានដីខ្សាច់នៅខាងក្រោមគឺវាចម្រោះទឹកបានលឿនហើយភាពឈ្ងុយនៃស្ករឡើងខ្ពស់ជាង។យើងកំណត់ក្នុងសៀវភៅបន្ទុកថា មានដីខ្សាច់ជម្រៅ ៨ តឹក គឺពេលភ្លៀងធ្លាក់មកវាងាយបន្សុទ្ធទឹកបានខ្លាំង ហើយទឹកត្នោតដែលស្រូបពីសារជាតិនេះវាមានក្លិនឈ្ងុយមានរសជាតិល្អច្រើនជាងខាងក្រោមមានដីឥដ្ឋ»។
បើតាមលោក សារឿន ក្នុងរង្វង់ដើមត្នោត ៣ ពាន់ដើមនេះ ចំពោះបរិមាណនៃការផលិតស្ករបានពី ២០០ ទៅ ២៥០ តោនក្នុង ១ រដូវ។សម្រាប់រដូវធ្វើត្នោតវិញមានចាប់ពីខែធ្នូ ឆ្នាំចាស់ ដល់ថ្ងៃទី ៣០ ខែឧសភាឆ្នាំថ្មី ឬឆ្នាំបន្ទាប់ តែបើហួសពីចន្លោះពេលនេះ កសិករមិនអាចផលិតស្ករត្នោតបានទេ ព្រោះទឹកត្នោតមិនសុទ្ធ ដោយសារជារដូវធ្លាក់ភ្លៀង។ម្យ៉ាងនៅពេលចូលដល់រដូវនេះ ប្រជាកសិករគាត់ក៏មិនផលិតស្ករដែរ គឺពួកគាត់ចាប់ផ្តើមធ្វើស្រែហើយ ពីព្រោះឈ្មោះថា [GI] នេះ គឺជាផលិតផលគ្មានឱ្យសារធាតុអីចូលលាយឡំនឹងទឹកត្នោតទេពោលគឺដោយធម្មជាតិពិតៗ ហើយប្រើរុក្ខជាតិពពួកពពេលសម្រាប់ទប់ស្កាត់កុំឱ្យទឹកត្នោតជូរឡើងមេ។
ប្រសិនបើកសិករណាលួចធ្វើមានសារធាតុលាយ គឺសមាគមត្រូវណែនាំគាត់ តែបើលើកទី២ ទី៣ មិនអនុវត្តគឺសមាគមឈប់ទទួលស្គាល់គាត់តែម្តង។លោកបានឱ្យដឹងទៀតថា ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ ត្រូវបានក្រុមហ៊ុននាំចេញទៅលក់នៅប្រទេសបារាំង អង់គ្លេស អាមេរិក ចិន ឥណ្ឌា កូរ៉េខាងត្បូង រួមនឹងប្រទេសអាស៊ានមួយចំនួនទៀត។បច្ចុប្បន្នស្ករត្នោតដែលនាំចេញទៅបរទេសជាប្រភេទស្ករត្នោតម្សៅ (ដូចស្ករស តែពណ៌ល្ពៅ)។
ចំណែកឯស្ករខ្សាច់ (ស្ករធម្មតា) និងស្ករផែន មានលក់នៅក្នុងប្រទេសដែលមានតម្លៃចន្លោះពី៨ពាន់ទៅ ១ ម៉ឺនរៀលក្នុង ១ គីឡូក្រាម ហើយក៏មានលក់នៅតាមផ្សារទំនើបផងដែរដោយមានស្លាកសម្គាល់ថា ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ។
ជុំវិញបញ្ហាខ្វះកម្លាំងពលកម្មឡើងត្នោតនេះ លោក សំសារឿន ក៏មានការព្រួយបារម្ភដែរ ព្រោះវាពាក់ព័ន្ធនឹងតម្រូវការទីផ្សារបរទេស។ដូច្នេះហើយទើបលោកតែងតែផ្សព្វផ្សាយពីការទាញយកប្រយោជន៍ពីដើមត្នោតនេះ ព្រោះបច្ចុប្បន្នកសិករធ្វើត្នោតអាចរកចំណូលបានចន្លោះពី ៤ ពាន់ ទៅជិត ៦ ពាន់ដុល្លារក្នុង ១ រដូវ ហើយកាលពីខែមេសាឆ្នាំ ២០២៣ សមាគមក៏ត្រូវបានក្រសួងពាណិជ្ជកម្មផ្តល់ពានរង្វាន់ ១ ផងដែរនៅក្នុងទិវាកម្មសិទ្ធិបញ្ញាពិភពលោកកន្លងមកនេះ៕
