លោក ប៉ែន សុវិជាតិ (ឆ្វេង) និង លោក កាំង ម៉ូនីកា ក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី២៦ ឧសភា។ កម្ពុជាថ្មី
នៅដើមខែក្រោយនេះ ការចរចាពន្ធបដិការ ៤៩ភាគរយដែលអាមេរិកដាក់លើទំនិញពីកម្ពុជានឹងធ្វើនៅជុំទី២។ ទោះបីជារដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ កំណត់អត្រាពន្ធនេះដោយផ្អែកលើឱនភាពពាណិជ្ជកម្មរបស់អាមេរិកក៏ដោយ បញ្ហាដើមកំណើតទំនិញទំនងជាកត្តាសម្រេចចិត្ត។
លោក ស៊ុន ចាន់ថុល អនុប្រធានទី១ ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា និងជាប្រធានក្រុមការងារចំពោះកិច្ចសម្របសម្រួលទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគទ្វេភាគីកម្ពុជា-សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា បានលើកឡើងថា ប្រធានបទធំៗដែលត្រូវពិភាក្សាជាមួយភាគីអាមេរិកគឺ ការពង្រីកទំហំទំនិញអាមេរិកនៅកម្ពុជា និងការគ្រប់គ្រងដើមកំណើតនៃប្រភពទំនិញពីកម្ពុជា ដែលអាមេរិកចោទថាមានប្រភពពីប្រទេសចិន។
ពាក់ព័ន្ធនឹងដើមកំណើតទំនិញនេះ លោក ប៉ែន សុវិជាតិ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មថ្លែងថា ទំនិញដែលផលិតនៅកម្ពុជា មានតម្លៃបន្ថែមគ្រប់គ្រាន់ដែលអាចចាត់ទុកថាវាជាទំនិញមានប្រភពពីកម្ពុជា ទោះបីជាវត្ថុធាតុដើមត្រូវបានយកពីប្រទេសផ្សេងក៏ដោយ។
នៅក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ក្រោមប្រធានបទ «សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាក្នុងបរិបទនៃពន្ធបដិការរបស់អាមេរិក» ដែលរៀបចំឡើងដោយសារព័ត៌មានកម្ពុជាថ្មី នៅថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភានេះ លោក ប៉ែន សុវិជាតិ ថ្លែងថា វិធានដើមកំណើតទំនិញ (rule of origin) មាន២ ប្រភេទ គឺមាន wholly obtained ដែលមានន័យថា ទំនិញទាំងអស់ផលិតដោយប្រើប្រាស់វត្ថុធាតុដើមទាំងមូលនៅក្នុងស្រុក។
លោកបន្តថា ទំនិញខ្លះទៀត ដូចជាទំនិញក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មកាត់ដេរដែលកម្ពុជានាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិកសព្វថ្ងៃនេះគឺផលិតក្រោមវិធាន តម្លៃបន្ថែមគ្រប់គ្រាន់ ឬដំណើរការនៃការផលិតគ្រប់គ្រាន់ (sufficient working process) ដែលវិធាននេះកំណត់ថា វាជាទំនិញរបស់កម្ពុជាដោយសារតែប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មកម្ពុជា ទោះបីវត្ថុធាតុដើមនាំចូលពីបរទេសក៏ដោយ។
លោក ស៊ុន ចាន់ថុល និងរដ្ឋមន្ត្រីពាណិជ្ជកម្ម ចម និម្មល ជួបពិភាក្សាការងារជាមួយលោកស្រី Carol Miller សមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិក នៅសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី១៦ ឧសភា។ Sun Chanthol DPM
លោកថា គោលការណ៍តម្លៃបន្ថែមគ្រប់គ្រាន់ ត្រូវបានសហភាពអឺរ៉ុប និងអង់គ្លេស អនុវត្តចំពោះទំនិញពីកម្ពុជា និងស្ថិតនៅក្រោមគោលការណ៍អនុញ្ញាត ASEAN cumulation ដែលចាត់ទុកទំនិញណាមួយជាទំនិញក្នុងស្រុក ប្រសិនបើទំនិញនោះប្រើប្រាស់វត្ថុធាតុដើមពីបណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ាន ហើយត្រូវបានផលិតដោយប្រើកម្លាំងពលកម្មក្នុងស្រុកពេញលេញ។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ មន្ត្រីពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកបានរកឃើញថា ក្រុមហ៊ុននាំចូលបន្ទះសូឡាពីកម្ពុជាខ្លះបានលក់បង្ខូចថ្លៃនៅទីផ្សារអាមេរិក និងបានទទួលការឧបត្ថម្ភធនពីរដ្ឋាភិបាលចិន។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានកំណត់ដាក់ពន្ធលើក្រុមហ៊ុនពីកម្ពុជាខ្លះរហូតដល់ជាង ៣៥០០ភាគរយ។ គណៈកម្មការពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិអាមេរិកនឹងសម្រេចនៅក្នុងខែមិថុនានេះអំពីកម្រិតពន្ធសូឡានេះ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះ លោក ប៉ែន សុវិជាតិ ថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំចង់ជម្រាបថា ក្រុមហ៊ុនភាគច្រើនរបស់ចិន វាមានភាគហ៊ុនរបស់រដ្ឋហើយ វាមិនមែនអត់ទេ។ ប៉ុន្តែមិនមែនមានភាគហ៊ុនរដ្ឋ បានន័យថាគេឧបត្ថម្ភធនទេ គឺរកស៊ីប្រកួតប្រជែងនៅលើទីផ្សារដូចគ្នា។ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម (កម្ពុជា) ក៏ដូចគ្នា ក្រុហ៊ុន Green Trade ដែលរកស៊ីស្រូវអង្ករមានហ៊ុនរបស់រដ្ឋ ប៉ុន្តែ ក៏រកស៊ីស្មើដៃជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជនដែរ មានខាតមានចំណេញដូចគ្នា»។
ផលប៉ះពាល់នៃពន្ធបដិការ
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីសប្ដាហ៍មុនបានសម្ដែងសុទិដ្ឋិនិយមថា ការចរចាពន្ធបដិការនាពេលខាងមុខនឹងទទួលបានជោគជ័យ ពោលគឺពន្ធនឹងធ្លាក់ចុះទាបជាងមុន។
លោក កាំង ម៉ូនីកា អគ្គលេខាធិការរងនៃសមាគមវាយនភណ្ឌ កាត់ដេរ សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរនៅកម្ពុជា (TAFTAC) បានពន្យល់នៅក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាថា ផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ល្បីៗនៅកម្ពុជា ត្រូវបានផលិតឡើងទៅតាមកិច្ចសន្យាររបស់ម្ចាស់ម៉ាកយីហោរល្បីៗ ដូចជា NIKE, Adidas ឬ LEE Y។ ពន្ធ ៤៩ភាគរយនឹងប៉ះពាល់ទាំងអ្នកផលិត អ្នកប្រើប្រាស់នៅអាមេរិក។
លោកនិយាយថា៖ «ជាការពិតណាស់ បើសិនអត្រាពន្ធនេះត្រូវបានអនុវត្ត វាប៉ះពាល់ទាំងសងខាង ទាំងយើងប្រទេសអ្នកផលិត ទាំងអ្នកប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ ពីព្រោះពន្ធ យើងដឹងហើយថា វាធ្វើឲ្យផលិតផលនៅលើទីផ្សារចុងក្រោយឡើងថ្លៃ។ បើវាឡើងថ្លៃ វាប៉ះពាល់ដល់យើងក្នុងនាមប្រទេសផលិត គឺវាលែងក្លាយជាប្រទេសដែលមានភាពទាក់ទាញ»។
លោកបន្តថា៖ «បើគេថានៅតែទិញពីយើង ហើយយើងចូលរួមចំណែកខ្លះនៅក្នុងសម្ពាធនៃអត្រាពន្ធហ្នឹង ក៏ទំនិញនៅលើទីផ្សារនឹងនៅតែឡើងថ្លៃដែរ ហើយអ្នកដែលត្រូវទទួលបន្ទុកចុងក្រោយ គឺអ្នកប្រើប្រាស់ដែលជាប្រជាពលរដ្ឋអាមេរិកហ្នឹងឯង។ នេះក្នុងករណីដែលក្រុមហ៊ុនម៉ាកមិនអាចរកឃើញប្រទេសផលិតជំនួស។ ប៉ុន្តែ បើគាត់រកបានប្រទេសផ្សេងដែលថោក ពេលនោះគាត់ទៅទៀតហើយ»។
នៅពេលសួរពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើពិពិធកម្មទីផ្សារក្រៅពីអាមេរិក លោក កាំង ម៉ូនីកា និយាយថា វាអាស្រ័យទៅលើការសម្រេចចិត្តរបស់ម្ចាស់ម៉ាកយីហោ ក្នុងការសម្លឹងមើលទៅលើទីផ្សារណាដែលកំពុងតែរីកចម្រើន ឬមានលទ្ធភាពរីកចម្រើននៅក្នុងពេល ១ឆ្នាំឬ ២ឆ្នាំតទៅទៀត។
លោក ប៉ែន សុវិជាតិ ថ្លែងថា ការធ្វើពិពិធកម្មទីផ្សារអាចធ្វើឡើងតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី ជាលក្ខណៈទ្វេរភាគី ពហុភាគី ដូចជាតាមរយៈ RCEP និងការពង្រីកទីផ្សារក្នុងស្រុក។
ស្របពេលដែលអាមេរិកកំពុងសម្លើងមើលលើការនាំចូលវត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ការផលិតពីចិន វាជាឱកាសសម្រាប់កម្ពុជា ក្នុងការពង្រីកការផលិតវត្ថុធាតុដើមនៅក្នុងស្រុកដើម្បីបំពេញតម្រូវការ។ ការប្រើប្រាស់វត្ថុធាតុដើម្បីនៅក្នុងស្រុក ចំណេញទាំងកម្ពុជា និងធ្វើឲ្យធូរស្រាលដល់សម្ពាធពីអាមេរិក ក៏ដូចជាការពង្រឹងដល់ប្រព័ន្ធអនុលោមភាពពាក់ព័ន្ធ។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក លោក កាំង មុនីកា៕
