ភ្នំពេញៈ ក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ អង្គការអង្គការILO និងកម្មវិធីភាពជាដៃគូ ILO កូរ៉េបានសហការគ្នា រៀបចំសិក្ខាសាលា ដើម្បីចែករំលែកបទពិសោធគ្នា ទៅលើការដោះស្រាយវិវាទឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។

សិក្ខាសាលា ស្តីពីការអនុវត្តគម្រោង "កិច្ចសន្ទនាសង្គម និងការបង្កើនសមត្ថភាព ដើម្បីពង្រឹងយន្តការបង្ការ និងដោះស្រាយវិវាទការងារនៅកម្ពុជា” ត្រូវបានធ្វើឡើង នាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ នៅសណ្ឋាគារ ហ៊ីម៉ាវ៉ារី ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។

សិក្ខាសាលានេះជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងរបស់ ILO គឺ"ការសន្ទនាសង្គម និងការកសាងសមត្ថភាពសម្រាប់ការពង្រឹងយន្តការបង្ការ និងការដោះស្រាយវិវាទការងារ" ដែលត្រូវបានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ហើយគ្រោងនឹងបញ្ចប់នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៦។

លោកស្រី សុវណ្ណ វណ្ណារតន៍ រដ្ឋលេខាធិការប្រចាំការ នៃក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈបានធ្វើជាអធិបតីក្នុងពិធីបើកសិក្ខាសាលានេះ ដោយមានការចូលរួមពីតំណាងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពីប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង និងកម្ពុជាជាច្រើនរូប។

លោកទុន សោភ័ណ្ឌ អ្នកសម្របសម្រួលថ្នាក់ជាតិអង្គការ ILO ប្រចាំកម្ពុជា បានថ្លែងថា សិក្ខាសាលានេះ ជាការឆ្លុះបញ្ចំាងមួយ ទៅលើសកម្មភាព ដែលអង្គការILOគ្រោងនឹងយកទៅអនុវត្ត ដើម្បីឆ្លើយតទៅលើតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់កម្ពុជា ក្នុងការពង្រឹងយន្តការដោះស្រាយ និងទប់ស្កាត់ វិវាទការងារនៅកម្ពុជា។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«យើងចង់បានការរៀនសូត្រ ពីបទពិសោធន៍ល្អៗ មេរៀនល្អៗ ដែលសាធារណរដ្ឋកូរ៉េបានអនុវត្ត ទាក់ទងទៅនឹងការធ្វើម៉េច ឱ្យមានការដោះស្រាយវិវាទការងារបស់គេប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ហើយអ្វីដែលកម្ពុជាអាចរៀនបាន យកមកអនុវត្តបាននៅកម្ពុជា។ យើងចែករំលែកផ្លាស់ប្តូរ ពីគ្នាទៅវិញទៅមក»។

លោកបន្ថែមថា គម្រោងនឹងធ្វើការពង្រឹងយន្តការដោះស្រាយ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពជាងមុន ដែលក្នុងន័យថា ឆាប់ឈានទៅបញ្ចប់ជម្លោះ ហើយចំណាយពេលតិច។

លោកបញ្ជាក់ថា៖«ធាតុចូលទាំងនេះ គឺជាចំណេះដឹង និងមានសារៈសំខាន់សម្រាប់គម្រោង ដើម្បីបង្កើតផែនការសកម្មភាពសម្រាប់ពង្រឹងកិច្ចសន្ទនាសង្គម និងសមត្ថភាពសម្រាប់ការទប់ស្កាត់ និងដោះស្រាយវិវាទការងារនៅកម្ពុជា។ ទាំងនេះគឺជាការចាំបាច់សម្រាប់ការជំរុញទំនាក់ទំនងការងារប្រកបដោយយុត្តិធម៌ ការលើកកម្ពស់សហគ្រាសផលិតភាព និងការរីកចម្រើននៃសេដ្ឋកិច្ច»។

លោកបានសង្កេតឃើញថា បើប្រៀបធៀបទៅនឹង២០ឆ្នាំមុន ឃើញថា ជម្លោះមានការថយច្រើន គឺរហូតដល់ទៅប្រមាណជា៩០ភាគរយ។ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ភាគីពាក់ព័ន្ធមានភាពចាស់ទុំជាងមុនច្រើន ដែលចេះយកបញ្ហាទៅធ្វើការដោះស្រាយរួមគ្នា។

លោកបញ្ជាក់ថា៖«ពីមុន មានបញ្ហាអី សូម្បីរឿងតិចតូច ដូចជាទទូលប្រាក់ឈ្នួលមិនគ្រប់តាមចំនួន គឺតែងមើលឃើញកម្មករចុះតាមផ្លូវលើកបដាតវ៉ា ព្រោងព្រាង តែឥលូវយើងមិនអ៊ីចឹងទេ»។

ទោះយ៉ាងណា ជម្លោះនៅកើតមានភាគច្រើននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺការបញ្ឈប់សហជីព ដោយមិនសមហេតុផល, ការបិត និងរត់ចោលក្រុមហ៊ុន ឬរោងចក្រ និងការបាត់ ឬបើកប្រាក់ឈ្នួលយឺតជាដើម។ នេះបើយោងតាមលោកសោភ័ណ្ឌ។

លោកស្រីសុវណ្ណ វណ្ណារតន៍ មានប្រសាសន៍ថា ការបង្កើននូវសមត្ថភាពនៃភាគីពាក់ព័ន្ធ ដែលរួមមានទាំងកមក្មករនិយោជិត តំណាងកម្មករ អង្គការវិជ្ជាជីវៈ ក៏ដូចជាមន្រ្តីរដ្ឋបាល នៃសហគ្រាស វាពិតជាមានសារៈសំខាន់ខ្លំាងណាស់។

លោកស្រីបញ្ជាក់ថា៖«យើងមិនចំាអង្គុយរង់ចាំវិវាទកើតឡើងហើយ ចាំដោះស្រាយនោះទេ។ យន្តការនៃការបង្ការដោះស្រាយ វិវាទ ជាចំណុចដ៏សំខាន់ ក្នុងការចូលរួម ជាមួយនឹងវិស័យការងារ ក៏ដូចជាកម្មករនិ​យោជិត និងនិយោជក នៅក្នុងការធ្វើយ៉ាងណាឱ្យ យើងបានយល់អំពីសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន មុននឹងឈានទៅដល់ការទាមទារ ដែលផ្ទុយពីច្បាប់ ឬមួយពីគោលការណ៍»។

ដោយមើលឃើញ នូវសារៈសំខាន់នេះ ទើបក្រសួងការងារ តែងតែរៀបចំកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីកសាងសមត្ថភាព ទៅដល់គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ។ តាមរយៈវិទ្យាស្ថានជាតិការ​ងារ នៃក្រសួងការងារ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលពិសេសៗ ដែលផ្តោតសំខាន់ទៅលើ ការកសាងសមត្ថភាព ដល់មន្រ្តីអធិការការងារ អ្នកផ្សះផ្សារវិវាទ អាជ្ញាកណ្តាល ក៏ដូចជាភាគីពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងវិស័យការងារ តំណាងសមាគមនិយោជក ប្រតិភូបុគ្គលិក និងប្រធានរដ្ឋបាល ត្រូវបានរៀបចំធ្វើឡើង។ ពួកគាត់ទាំងនេះ គឺសុទ្ធតែជាតួអង្គសំខាន់ នៅក្នុងការចូលរួម កសាងនូវសុខដុមនីយកម្ម នៅក្នុងទំនាក់ទំនងវិជ្ជាជីវៈការងារ។

យោងតាមក្រសួងស្ថាប័នការងារបានឱ្យដឹងថា វិទ្យាស្ថានជាតិបានផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលដល់​មន្រ្តី និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ ចំនួន៤,៣៨២នាក់ ដែលមាន៥៣វគ្គ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០២៤មក។

លោកស្រីបានកត់សម្គាល់ថា ការរក្សាបាននូវភាពសុខដុមរមនារវាងអង្គភាពអាជីវកម្ម និងពលករ ដោយមិនមានវិវាទ គឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គមមិនថាតែនៅកម្ពុជាទេ សូម្បីតែប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង និងប្រទេសផ្សេងៗទៀត។ ការធានាថា អត្ថប្រយោជន៍របស់ពលករត្រូវបានការពារ ក៏មានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការថែរក្សាស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយរបស់ជាតិនីមួយៗផងដែរ។

លោកស្រីបន្តដូច្នេះថា៖«ចលនារបស់កម្មករនិយោជិត គឺវាមិនសាមញ្ញទេ ហើយបើសិនជាយើងមិនអាចគ្រប់គ្រង និងបង្កើតឱ្យមាន ជាទំនាក់ទំនងល្អនៅក្នុង ចលានានេះទេ ចលនាកម្មករ នឹងអាចធ្វើឱ្យ ប្រទេសនីមួយៗអាចជួបនឹងបញ្ហផងដែរ»។

បើតាមលទ្ធផលនៃការផ្សះផ្សារវិវាទការងារ ដែលទទួលពីការវាយតម្លៃជាប្រចាំឆ្នាំឃើញថា អត្រានៃការសះជា គឺស្ថិតក្នុងអត្រាមួយខ្ពស់ ដែលប្រមាណលើស៨០ភាគរយ។ លោកស្រីសង្ឃឹមថា អត្រាសះជានេះ នឹងអាចបន្តរក្សាបាន ក្នុងកម្រិតខ្ពស់នេះតទៅទៀត តាមរយៈការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាព ការបង្កើន ក៏ដូចជាការពង្រឹង យន្តការនៃការដោះស្រាយវិវាទ។

លោក Shin Hochul ប្រធានទីប្រឹក្សាបច្ចេកទេសនៃកម្មវិធីភាពជាដៃគូ ILO កូរ៉េបានគូសបញ្ជាក់ពីរបៀបដែលយន្តការមានប្រសិទ្ធភាពសម្រាប់ការទប់ស្កាត់ និងដោះស្រាយវិវាទការងារមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការជំរុញទំនាក់ទំនងការងារប្រកបដោយភាពយុត្តិធម៌ ការលើកកម្ពស់សហគ្រាសផលិតភាព និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។

លោកបានកត់សម្គាល់ថា ខណៈដែលប្រទេសអាស៊ីជាច្រើន រួមទាំងកម្ពុជាទទួលស្គាល់ពីតម្រូវការនេះ តែពួកគេបន្តប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាសំខាន់ៗជាច្រើន។ កំណែទម្រង់ច្បាប់ការងារនៅក្នុងប្រទេសភាគច្រើនមិនបាននាំមកនូវភាពប្រសើរឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ណាមួយនៅក្នុងការរៀបចំ និងដំណើរការសម្រាប់ដោះស្រាយវិវាទការងារឡើយ។

លោកបានស្នើថា ការដោះស្រាយវិវាទការងារ និងបញ្ហាប្រឈមនៃទំនាក់ទំនងឧស្សាហកម្មផ្សេងទៀត មិនគួរត្រូវបានមើលឃើញថា គ្រាន់តែជាបញ្ហានៃការដោះស្រាយបញ្ហាគ្រប់គ្រងការងារនោះទេ ។ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ ក្នុងការចាត់ទុកគោលនយោបាយទំនាក់ទំនងការងារជាឧបករណ៍សម្រាប់ការកែលម្អផលិតភាពនៃការវិនិយោគ និងការប្រកួតប្រជែងនៃសេដ្ឋកិច្ច។

លោកសង្ឃឹមថា សិក្ខាសាលានេះ នឹងក្លាយជាចំណុចចាប់ផ្តើមមួយនៃការសន្ទនាសង្គមសម្រាប់កម្ពុជា ក្នុងការបង្កើតយន្តការដោះស្រាយវិវាទការងារឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។ នេះនឹងជួយបង្កើតលក្ខខណ្ឌមិនត្រឹមតែសម្រាប់ការកែលម្អផលិតភាពអាជីវកម្ម និងសុខុមាលភាពរបស់កម្មករប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ថែមទាំងបង្កើតលក្ខខណ្ឌដើម្បីទាក់ទាញការវិនិយោគបន្ថែមទៀតមកកម្ពុជា។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«អ្វីដែលខ្ញុំចង់បញ្ជាក់នៅទីនេះ គឺគម្រោងនេះពិតជាត្រូវការការចូលរួមការគាំទ្រ និងការប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងសកម្មពីសមាជិកត្រីភាគី ដើម្បីទទួលបានជោគជ័យ។ ILO ប្តេជ្ញាគាំទ្រការសន្ទនាសង្គម និងការកសាងសមត្ថភាពសម្រាប់ការកែលម្អការការពារជម្លោះការងារ និងការដោះស្រាយយន្តការនៅកម្ពុជា»។

លោកមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា សិក្ខាសាលានេះ ក៏នឹងក្លាយជាជំហានដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់បន្តពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងកម្ពុជា និងកម្មវិធីដៃគូ ILO កូរ៉េ។

តាមរយៈគម្រោងនេះ លោកស្រី វណ្ណារតន៍សង្ឃឹមថា ការអភិវឌ្ឍវិស័យការងារលើគ្រប់វិស័យ នឹងធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ជាពិសេសកម្មករនិយោជិតគ្រប់វិស័យក្នុងឧស្សាហកម្ម អាចទទួលបានប្រយោជន៍ពេញលេញពីយន្តការនៃការសន្ទនាក្នុងសង្គម ក៏ដូចជាការដោះស្រាយវិវាទការងារផងដែរ។

លោកស្រីក៏បានអំពាវនាវដូច្នេះថា៖«ទាំងកម្មករនិយោជិត ទាំងនិ​យោជក ត្រូវចាត់ទុកថា សហគ្រាស គ្រឹះស្ថាន របស់ខ្លួនគឺជាឆ្នាំងបាយរួម ដែលធ្វើយ៉ាងណាប្រើប្រាស់ឱ្យអស់លទ្ធភាព នៃការដោះស្រាយវិវាទ បង្ការវិវាទ ហើយអាចរក្សាបាននូវទំនាក់ទំនងល្អរវាងកម្មករនិយោជិត និងនិយោជក»៕