.jpg)
សមាជិកតាលីបង់ ឃាត់ស្ត្រីមិនឱ្យចូលរួលការតវ៉ាទាមទារសិទ្ធិស្ត្រីនៅក្នុងទីក្រុងកាប៊ុល កាលពីថ្ងៃទី ២១ តុលា។ AFP
២ ខែ បន្ទាប់ពីអាមេរិកដកទ័ពចេញពីប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន និងការវិលមកកាន់អំណាចវិញរបស់ក្រុមតាលីបង់ ប្រទេសរុស្ស៊ី បានចាប់ផ្ដើមពង្រឹងវត្តមានយោធារបស់ខ្លួននៅតំបន់អាស៊ីកណ្ដាល។
ប៉ុន្តែការពង្រឹងរបស់ក្រុងម៉ូស្គូនៅក្នុងតំបន់នេះ ក៏បានប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ ជាមហាអំណាច ២ ផ្សេងទៀតដែលមានមហិច្ឆតារៀងៗខ្លួន ដើម្បីពង្រីកឥទ្ធិពលកាន់ខ្លាំងនៅតំបន់អាស៊ីកណ្ដាល។
ខណៈពេលដែលរុស្ស៊ី ព្យាយាមរារាំងកិច្ចខិតខំរបស់រដ្ឋបាលលោក ចូ បៃដិន ដើម្បីបង្កើតវត្តមានយោធាអាមេរិកនៅតំបន់នេះ ពួកគេបានទទួលយកចិនជាដៃគូក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើភេរវកម្ម។
កាលពីថ្ងៃទី ១៨ តុលា អង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខសមូហភាព (CSTO) ដែលជាសម្ព័ន្ធភាពសន្តិសុខដឹកនាំដោយរុស្ស៊ីរវាងប្រទេសជាអតីតរដ្ឋរបស់សហភាពសូវៀតមួយចំនួន បានធ្វើសមយុទ្ធនៅជិតតំបន់ព្រំដែនតាហ្ស៊ីគីស្ថាន និងអាហ្វហ្គានីស្ថាន។ សមយុទ្ធរយៈពេល ៦ ថ្ងៃនេះ មានការចូលរួមពីទាហានជាង ៤ ០០០ នាក់ និងកាំភ្លើងធំជាង ១០០ គ្រឿង ដែលជាសមយុទ្ធធំបំផុតរបស់សម្ព័ន្ធភាពក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
អគ្គបញ្ជាការដ្ឋានភូមិភាគកណ្ដាលរបស់រុស្ស៊ីបាននិយាយថា សមយុទ្ធនេះ គឺធ្វើឡើងដើម្បីហ្វឹកហាត់ត្រៀមសម្រាប់សេណារីយោមួយដែលសមាជិកនៃ «ក្រុមភេរវកម្មអន្តរជាតិ» ដែលមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ប៉ុនប៉ងធ្វើដំណើរឆ្លងព្រំដែនតាហ្ស៊ីគីស្ថាន និងអាហ្វហ្គានីស្ថាន។
សូម្បីតែ៣ទសវត្សរ៍បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃសហភាពសូវៀត ទីក្រុងម៉ូស្គូ គឺនៅតែជាអ្នកផ្ដល់សេវាសន្តិសុខចម្បងសម្រាប់អាស៊ីកណ្ដាល។ ទាហានរុស្សីរាប់ពាន់នាក់ ត្រូវបានដាក់ពង្រាយនៅអតីតសាធារណរដ្ឋសូវៀតអាស៊ីកណ្ដាលចំនួន ៣ ក្នុងចំណោម ៥ គឺកាហ្សាក់ស្ថាន កៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន និងតាជីគីស្ថាន។ ប្រទេសទាំង ៣ នេះ ជាសមាជិកនៃ CSTO។ ស្របពេលជាមួយគ្នា រុស្ស៊ី គឺជាអ្នកនាំចេញអាវុធធំជាងគេទៅតំបន់អាស៊ីកណ្ដាល ដោយស្មើ នឹងជាងពាក់កណ្តាលនៃការផ្ទេរសព្វាវុធក្នុងតំបន់នេះរវាងឆ្នាំ ២០១៥ និងឆ្នាំ ២០១៩។
ការវិលត្រឡប់របស់ពួកតាលីបង់បង្កបញ្ហាប្រឈមថ្មីសម្រាប់តួនាទីរបស់រុស្ស៊ីក្នុងតំបន់។ ក្នុងអំឡុងពេលកាន់អំណាចជាលើកដំបូងពីឆ្នាំ ១៩៩៦ ដល់ ២០០១ តាលីបង់ បានផ្ដល់ជម្រក និងការបណ្ដុះបណ្ដាលដល់ក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធអ៊ិស្លាមនៅអាស៊ីកណ្ដាល ដែលព្យាយាមផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់តំបន់នេះ។
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ ក្រុមតាលីបង់បានព្យាយាមធ្វើការធានាទៅកាន់ប្រទេសជិតខាង និងរុស្ស៊ី ដោយប្ដេជ្ញាថានៅពេលចូលកាន់អំណាចវិញ ខ្លួននឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យនរណាម្នាក់ប្រើប្រាស់ទឹកដីអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដើម្បីរៀបចំការវាយប្រហារប្រឆាំងនឹងប្រទេសផ្សេងទៀតឡើយ។
អ្នកវិភាគមួយចំនួន បាននិយាយថាការសន្យាដោយពាក្យសម្តី គឺស្រួលជាងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង។ ថ្វីបើតាលីបង់ខ្លួនឯងមិនទំនងជាបើកការលុកលុយឆ្លងកាត់ព្រំដែនភាគខាងជើងក៏ដោយ ក៏ក្រុមឧទ្ទាមអាស៊ីកណ្ដាលមួយចំនួន ដែលស្ថិតនៅក្រោមការបញ្ជារបស់ខ្លួន មានបំណងចង់ប្រយុទ្ធច្រើនជាង ហើយគ្មានការធានាថាតាលីបង់នឹងទទួលជោគជ័យក្នុងការរារាំងក្រុមទាំងនេះឡើយ។
បន្ថែមពីលើនេះ រុស្ស៊ីមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងថា ក្រុមភេរវកម្ម ISIS-K នឹងព្យាយាមធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ព្រំដែនដោយបន្លំខ្លួនជាជនភៀសខ្លួន ដើម្បីជ្រៀតជ្រែកចូលអាស៊ីកណ្ដាល ក្នុងបំណងចាប់ផ្ដើមសង្គ្រាមសាសនា។
ជាហេតុការពង្រឹងសន្តិសុខនៅអាស៊ីកណ្ដាលបានក្លាយអាទិភាពចម្បងមួយរបស់រុស្ស៊ី។ CSTO បានយល់ព្រមបង្កើតកញ្ចប់ថវិការួមការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍទាក់ទងនឹងវិស័យយោធា ហើយបង្កើតអង្គភាពរួមដូចជាកងកម្លាំងនគរបាលយោធា ក្រុមស៊ើបអង្កេតយោធា និងការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញា និងតុលាការយោធា។
យ៉ាងណាមិញមុនការចាកចេញរបស់អាមេរិកពីអាហ្វហ្គានីស្ថាន លោក បៃដិន បានព្យាយាមបង្កើតវត្តមានរបស់យោធាអាមេរិក នៅតំបន់អាស៊ីកណ្ដាល ដើម្បីបន្តសកម្មភាពយោធារបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន។ ប៉ុន្តែប្រទេសរុស្ស៊ី បានប្រឆាំងដាចខាតនឹងផែនការនេះ។
បើនិយាយពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយចិនលើអាហ្វហ្គានីស្ថានវិញ រុស្ស៊ីមានភាពទទួលយកច្រើនជាងឆ្ងាយ។ នៅដើមខែសីហា ខណៈពេលដែលក្រុមតាលីបង់ បានឡោមព័ទ្ធទីក្រុងកាប៊ុលយ៉ាងឆាប់រហ័ស ទាហានរុស្ស៊ី និងចិនជាង ១០ ០០០ នាក់ បានធ្វើសមយុទ្ធប្រឆាំងអំពើភេរវកម្មនៅតំបន់ស្វយ័តនីងសៀ ហ៊ឺរបស់ចិន។ កាលពីខែមុនប្រទេសទាំង ២ បានធ្វើសមយុទ្ធប្រឆាំងអំពើភេរវកម្មម្ដងទៀតនៅតំបន់ព្រំដែនរុស្ស៊ី និងកាហ្សាក់ស្ថាន។
ទីក្រុងម៉ូស្គូ និងទីក្រុងប៉េកាំងក៏បានស្វះស្វែងសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងការទូតរបស់ពួកគេលើអាហ្វហ្គានីស្ថានផងដែរ។ នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកញ្ញា CSTO និងអង្គការសហប្រតិបត្តិការស៊ាងហៃដឹកនាំដោយចិន បានរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលមួយនៅទីក្រុងឌូសានបេ ប្រទេសតាហ្ស៊ីគីស្ថាន ដើម្បីពិភាក្សាអំពីស្ថានភាពនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន។
អ្នកវិភាគមួយចំនួនបាននិយាយថា បើទោះបីជារុស្ស៊ី និងចិន ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាគូប្រជែងខាងសេដ្ឋកិច្ចនៅអាស៊ីកណ្ដាលក៏ដោយ ក៏វិបត្តិនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន បានបង្ខំឱ្យប្រទេសទាំង២ ដាក់ការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងតំបន់មួយឡែក ហើយប្រមូលផ្ដុំគ្នាប្រឆាំងនឹងការគំរាមកំហែងរួម។ ពួកគេនិយាយថាមានតែនៅតំបន់អាស៊ីកណ្ដាលទេដែលរុស្ស៊ី និងចិនមានលក្ខណៈស្របគ្នាទាំងស្រុងក្នុងការប្រឆាំងអាមេរិក៕
