.jpg)
លោកប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីនភីង គ្រវីដៃក្នុងអំឡុងពិធីប្រារព្ធខួប ៧០ ឆ្នាំនៃការបង្កើតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន។ AFP
ប្រទេសចិន បានសម្ដែងការគាំទ្រចំពោះតំបន់គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ខណៈពេលដែលខ្លួនស្វែងរកការពង្រឹងសម្ព័ន្ធភាពក្នុងតំបន់ បន្ទាប់ពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិសុខ AUKUS រវាងអូស្ត្រាលី ចក្រភពអង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ខណៈពេលដែលទីក្រុងប៉េកាំង មិនទាន់បានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញារបស់សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) ដើម្បីទប់ស្កាត់វត្តមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនេះតំបន់ បើទោះបីជាមានការបង្ហាញឆន្ទៈក្នុងការធ្វើដូច្នេះអស់រយៈពេលជាង ២ ទសវត្សរ៍មកហើយក៏ដោយអ្នកវិភាគមួយចំនួនបាននិយាយថា សម្ពាធពីសម្ព័ន្ធ AUKUS អាចជួយជំរុញឱ្យដំណើរការនេះទៅមុខ។
ចុះហត្ថលេខាដោយសមាជិកអាស៊ានក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៥ សន្ធិសញ្ញាតំបន់គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (SEAN WFZ) គឺជាការប្ដេជ្ញាហាមឃាត់វត្តមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ និងអាវុធប្រល័យលោកដទៃទៀតមិនឱ្យចូលតំបន់នេះ។ ក្រោមសន្ធិសញ្ញានេះ សមាជិកអាស៊ាន បានប្ដេជ្ញាមិន ធ្វើការអភិវឌ្ឍ ផលិត ឬស្តុកអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ហើយក៏បានប្ដេជ្ញាមិនទទួលជំនួយពីខាងក្រៅក្នុងការធ្វើសកម្មភាពទាំងនេះ។ មហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរទាំង៥រួមមានចិន សហរដ្ឋអាមេរិក រុស្សី ចក្រភពអង់គ្លេស និងបារាំង មិនទាន់ចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញានេះនៅឡើយទេ។
ក្នុងកិច្ចប្រជុំមេដឹកនាំអាស៊ាន-ចិន កាលពីថ្ងៃចន្ទ ប្រធានាធិបតីចិនលោក ស៊ី ជីនភីង ពោលថាប្រទេសចិន គាំទ្រកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីកសាងតំបន់គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ហើយមានឆន្ទៈចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញា «ឱ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន»។ លោកក៏បានប្ដេជ្ញាពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយអាស៊ាន ដោយផ្ដោតទៅលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើសន្តិសុខ និងការផ្គត់ផ្គង់ថវិកាអភិវឌ្ឍន៍។
អ្នកវិភាគមួយចំនួនគិតថា ភាពតានតឹងកាន់តែកើនឡើងក្នុងតំបន់កំពុងកើនឡើង ជាពិសេសរវាងក្រុងប៉េកាំង និងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនលើកិច្ចការសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់សមាជិកអាស៊ានកាន់តែចង់ឱ្យមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញានេះ។
AUKUS បានអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសអូស្ត្រាលីសាងសង់នាវាមុជទឹកដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ ដែលប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាសម្ងាត់ចែករំលែកដោយអាមេរិក និងអង់គ្លេស។ ខណៈពេលដែលអូស្ត្រាលីបានថា ខ្លួនគ្មានបំណងផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនោះទេ អ្នកជំនាញមួយចំនួនក៏លើកឡើងថា បច្ចេកវិទ្យាទាំងនេះអាចវិវឌ្ឍយ៉ាងលឿនទៅជាបច្ចេកវិទ្យាអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
សមាជិកអាស៊ាន ម៉ាឡេស៊ី និងឥណ្ឌូនេស៊ី បានបង្ហាញការប្រឆាំងចំពោះការបង្កើត AUKUS ដោយនិយាយថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះនឹងបង្កឱ្យមានភាពតានតឹងក្នុងតំបន់ ហើយនឹងធ្វើឱ្យមានការប្រកួតប្រណាំងសព្វាវុធ។
កាលពីខែកញ្ញា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន លោក វ៉ាង យី បាននិយាយក្នុងជំនួបជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី និងប្រ៊ុយណេថា AUKUS និងផែនការនាវាមុជទឹក អាចបំផ្លាញផែនការបង្កើតតំបន់គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
លោកនិយាយថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិក និងអង់គ្លេស បានជ្រើសរើសមិនចូលរួមក្នុងសន្ធិសញ្ញា SEANWFZ ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេបានផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យានុយក្លេអ៊ែរយោធាទៅកាន់តំបន់ក្រោមលេសផ្សេងៗ ហើយថែមទាំងផ្គត់ផ្គង់សារធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូមកម្រិតសុទ្ធខ្ពស់ទៅកាន់តំបន់នេះទៀត ដែលផ្ទុយទៅនឹងកិច្ច-ខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់បណ្ដាប្រទេសអាស៊ានក្នុងការកសាងតំបន់គ្មាននុយក្លេអ៊ែរ»។
យ៉ាងណាមិញបើយោងតាមសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមពីកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកាលពីខែសីហា សមាជិកអាស៊ានបន្តទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ជុំវិញសន្ធិសញ្ញានេះ ហើយកំពុងស្វែងរកការដោះស្រាយបញ្ហាដែលនៅមាន៕
វីដេអូ៖
