.jpg)
លោក ចូកូ វីដូដូ (ស្ដាំ) និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីសិង្ហបុរី លី សៀនឡុង។ រូបថត AFP
ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី មានផែនការក្នុងការបិទមិនឱ្យនាំចេញរ៉ែធម្មជាតិមានតម្លៃមួយចំនួនដូចជារ៉ែសំណប៉ាហាំង បុក ស៊ីត មាស និងរ៉ែទង់ដែង នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ ២០២៣ ដោយមានបំណងបង្វែរការនាំចេញនេះមកជាការអំពាវនាវឱ្យមានការវិនិយោគលើការផលិតនូវផលិតផលសម្រេចនៅក្នុងដីឥណ្ឌូនេស៊ីដោយផ្ទាល់តែម្ដង។
រ៉ែទាំងនេះ មានសារៈសំខាន់យ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ឧស្សាហកម្មធ្ងន់ៗ និងទំនើបៗនៅក្នុងពិភពលោកដែលរួមមានការផលិតយានយន្តអគ្គិសនី ក៏ដូចជាការផលិតបន្ទះឈីបដែលសុទ្ធតែជាឧស្សាហកម្មជឿនលឿននៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី២១។
ស្របពេលដែលប្រទេសដ៏ធំជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះមានធនធានធម្មជាតិយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ការរឹតត្បិតរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីនេះ ធ្វើឱ្យប្រទេសនាំចូលនូវរ៉ែទាំងនេះមានភាពភ្ញាក់ផ្អើល និងបង្កជាការថ្នាំងថ្នាក់ចិត្តមួយចំនួន។
តាមពិតទៅគោលនយោបាយក្នុងការរឹតត្បិតការនាំចេញរ៉ែមានតម្លៃមួយចំនួនត្រូវបានដាក់ចេញយូរមកហើយ ពោលគឺនៅជំនាន់លោកប្រធានាធិបតីស៊ូស៊ីឡូ បាមបាង យូតហូយូណូឬ គេស្គាល់ថាជាប្រធានាធិបតី SBY (២០០៤ ដល់ ២០១៤) មកម្ល៉េះ តែការពន្យារចុះឡើងរហូតនៅក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ ចុងក្រោយនេះ ក្រោមរដ្ឋការលោក ចូកូ វីដូដូ ឥណ្ឌូនេស៊ី គ្រោងនឹងសម្រេចគោលនយោបាយនេះនៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៣ ឬអាចជាមុននេះ។
ការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាគោលនយោបាយបែបគាំពារនិយម ឬប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគំនិតជាតិនិយមផ្នែកកាន់កាប់ធនធានធម្មជាតិ។ យ៉ាងណាមិញ សម្រាប់ឥណ្ឌូនេស៊ីវិញ គោលនយោបាយ គឺជាអ្វីដែលត្រូវធ្វើ ខណៈពេលដែលប្រទេស នេះជាប្រទេសសម្បូរធនធានរ៉ែមួយនៅក្នុងពិភពលោក ក៏ប៉ុន្តែវិស័យរ៉ែផ្ដល់តែ ៦,៤ ភាគរយប៉ុណ្ណោះទៅដល់សេដ្ឋកិច្ចឥណ្ឌូនេស៊ី។
កន្លងមកឥណ្ឌូនេស៊ី បានហាមការនាំចេញរ៉ែនីកែលកាលពីឆ្នាំ ២០២០ ពោលគឺរយៈពេល ២ ឆ្នាំមុនកាលកំណត់។ ការហាមប្រាមនេះបណ្ដាលឱ្យសហភាពអឺរ៉ុប បានស្នើឱ្យអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកឱ្យស៊ើបអង្កេតក្នុងគោលបំណង «លុបបំបាត់នូវការរឹតត្បិតការនាំចេញដោយខុសច្បាប់ដាក់ចេញដោយឥណ្ឌូនេស៊ី»។ នេះបើតាមសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អឺរ៉ុប។
ផ្ទុយពីការយល់ឃើញរបស់អឺរ៉ុប រដ្ឋមន្ត្រីហិរញ្ញវត្ថុឥណ្ឌូនេស៊ី លោកស្រី Sri Mulyani Indrawati បានលើកឡើងប្រាប់វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនៅក្នុងខែមករានេះថា ការដាក់ចេញនូវការរឹតត្បិតនេះ «មិនមែនជាគំនិតជាតិនិយមនោះទេ»។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «យើងជាប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេនៅអាស៊ានហើយគ្រប់គ្នាមិនអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចធំដូចនេះពឹងផ្អែកតែលើផលិតផលមិនមានការបន្ថែមតម្លៃនោះទេ»។
គោលជំហរបែបនេះ គឺស្រដៀងនឹងការថ្លែងរបស់លោក ចូកូ វីដូដូ ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូនេស៊ីនាពេលកន្លងមក។
កាលពីខែធ្នូកន្លងទៅ លោកបាននិយាយថា៖ «សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសយើងនឹងហក់ឡើងខ្ពស់ប្រសិនបើយើងហ៊ានធ្វើនូវអ្វីដែលគេហៅថា ឧស្សាហូបនីយកម្ម និងការប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសយើង។ យើងនាំចេញរ៉ែដែលជាវត្ថុធាតុដើមនេះរាប់ទសវត្សរ៍មកហើយ យើងត្រូវតែបញ្ឈប់រឿងនេះ»។
«បើយើងមិនហ៊ានធ្វើដូចនេះទេ តើនៅពេលណាទើបយើងអាចបញ្ឈប់ការនាំចេញវត្ថុធាតុដើមបាន?» នេះជាការចោទចេញជាសំណួររបស់លោក។
ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីជាប្រទេស ដែលមានរ៉ែនីកែលច្រើនជាងគេនៅលើលោក ហើយរ៉ែនេះជាសារធាតុសំខាន់ក្នុងការផលិតអាគុយសម្រាប់យានយន្តអគ្គិសនី។ តម្លៃនៃរ៉ែនេះ បានឡើងខ្ពស់បំផុតក្នុងរយៈពេល ១០ ឆ្នាំក្រោយពេលដែលឥណ្ឌូនេស៊ីបិទការនាំចេញនៅឆ្នាំ ២០២០។ ការឡើងថ្លៃរ៉ែនេះក៏ធ្វើឱ្យអាគុយយានយន្តអគ្គិសនីឡើងថ្លៃផងដែរ។
ទោះជាបែបនេះក្ដីគេសង្កេតឃើញថា បម្រាមរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីហាក់ដូចជាមានប្រសិទ្ធភាពស្របពេលដែលក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិនានាបន្តកន្ទុយគ្នាមកវិនិយោគលើការចម្រាញ់រ៉ែនីកែល និងរ៉ែកូបាល់ ដើម្បីផលិតអាគុយឡានអគ្គិសនី។
ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះមានដូចជាក្រុមហ៊ុនអាល្លឺម៉ង់ BASF ក្រុមហ៊ុនបារាំង Eramet ក្រុមហ៊ុន Tesla និងក្រុមហ៊ុននានាមកពីចិន កូរ៉េខាងត្បូង និងជប៉ុន ដោយការវិនិយោគទាំងនេះសុទ្ធតែក្នុងតម្លៃរាប់ប៊ីលានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះដែរ Siwage Dharma Negara អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ISEAS Yusof Ishak បានប្រាប់សារព័ត៌មាននីកេថា លោកប្រធានាធិបតី ចូកូ វីដូដូ ធ្លាប់សន្យានៅក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនាការបោះឆ្នោតរបស់លោកថា លោកនឹងប្រែក្លាយឥណ្ឌូនេស៊ីទៅជាប្រទេសនាំចេញផលិតសម្រេច។
អ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះ បាននិយាយថា៖ «លោក វីដូដូ មានពេលតែ ២ ឆ្នាំទៀតប៉ុណ្ណោះ ក្នុងការសម្រេចបាននូវការសន្យានយោបាយរបស់លោក។នេះជាកេរដំណែលរបស់លោក។ លោកជាប្រធានាធិបតីដែលមានសមត្ថភាពក្នុងការទាក់ទាញវិនិយោគិន និងអ្នកនាំចេញបង្កើនតម្លៃឱ្យឥណ្ឌូនេស៊ី។ លោកមិនត្រឹមតែចង់ឱ្យគេចាំថា លោកជាប្រធានាធិបតីកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតែមួយមុខនោះទេ តែលោកក៏ចង់ក្លាយជាប្រធានាធិបតី ដែលកែប្រែសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសលោកផងដែរ»៕
ហ៊ីម រដ្ឋា
