.jpg)
អ្នកតវ៉ាទុយនីស៊ី លើកបដា និងទង់ជាតិក្នុងអំឡុងបាតុកម្មប្រឆាំងលោកប្រធានាធិបតី Kais Saied ក្នុងទីក្រុងទុយនីស កាលពីថ្ងៃទី ២០ មីនា។ AFP
ប្រធានាធិបតីទុយនីសុី លោក Kais Saied បានកាន់កាប់អំណាចស្ទើរតែទាំងស្រុងក្នុងរយៈពេល ៨ ខែចុងក្រោយនេះ ដោយបានបណ្ដេញនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរំសាយ និងលុបចោលអភ័យឯកសិទិ្ធសភា ចាប់ខ្លួនអ្នកប្រឆាំងគ្រប់គ្រងដោយចេញក្រឹត្យហើយអះអាងថា ជាបេសកកម្មជួយសង្គ្រោះប្រជាជនទុយនីស៊ីពីប្រព័ន្ធនយោបាយពុករលួយ និងសេដ្ឋកិច្ចលិចលង់។
ក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២១ មានការតវ៉ាតាមដងផ្លូវជាបន្តបន្ទាប់ធ្វើឱ្យលោក Saied ដាក់ការបង្ក្រាបកាន់តែស៊ីជម្រៅដោយដាក់ក្រឹត្យប្រធានាធិបតីប្រវែង ២៣ មាត្រា ដែលត្រូវបានគេ
ស្គាល់ថា ជាសេចក្តីសម្រេចលេខ ១១៧ ក្នុងការព្យួររដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ២០១៤ ដោយមានប្រសិទ្ធភាពភ្លាមៗ និងផ្ដល់អំណាចវិសាមញ្ញដល់គាត់។
តាមទ្រឹស្ដីប្រធានាធិបតី ត្រូវតែពិគ្រោះជាមួយគណៈរដ្ឋមន្ត្រីមុននឹងអនុម័តក្រឹត្យណាមួយ ប៉ុន្តែនៅក្នុងការអនុវត្តក្រឹត្យនេះ គឺគ្មានន័យទេព្រោះគាត់ជាអ្នកជ្រើសរើសគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។ ការពង្រីកអំណាចរបស់ប្រធានាធិបតី Saied បានរីករាលដាលដល់ការសម្រេចចិត្តកំណត់សិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មានផងដែរ។
ការវិវឌ្ឍទាំងនេះ ធ្វើឱ្យមានការពិបាកក្នុងការវាយតម្លៃថា តើអនាគតប្រទេសទុយនីស៊ី នឹងកំពុងឆ្ពោះទៅណាឱ្យប្រាកដហើយថា តើរដ្ឋធម្មនុញ្ញនឹងត្រូវផ្លាស់ប្តូរបែបណា ច្បាប់បោះឆ្នោត នឹងទៅជាយ៉ាងណា និងចុងក្រោយតើរបបប្រធានាធិបតីនិយមបែបណា ដែលប្រទេសនេះនឹងត្រូវប្រឈម។
ទោះយ៉ាងណា ទីក្រុងទុយនីសកំពុងឃើញភាពចលាចលនយោបាយ ចាប់តាំងពីវិធានការវិសាមញ្ញរបស់ប្រធានាធិបតីក្នុងការដណ្ដើមអំណាចកាលពីឆ្នាំមុន។
នៅដើមឆ្នាំ ២០២២ លោកបានប្រកាសធ្វើប្រជាមតិជាតិ ដែលនឹងធ្វើឡើងនៅខែកក្កដា សម្រាប់ការនាំយកនូវរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី។ លោកក៏បានប្រកាសថា ការបោះឆ្នោតទូទៅនឹងត្រូវធ្វើឡើងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនៅចុងខែធ្នូ។ទង្វើបែបនេះ ត្រូវបានគណបក្សនយោបាយប្រឆាំងនិងក្រុមសង្គមស៊ីវិលជំទាស់យ៉ាងខ្លាំង។
កាលពីចុងសប្តាហ៍មុន ការតវ៉ាទាមទារឱ្យលោកប្រធានាធិបតី Saied ចុះចេញពីតំណែងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងរដ្ឋធានីទុយនីស។ ក្រុមអ្នកតវ៉ាក៏បានច្រានចោលការស្ទង់មតិតាមអុីនធឺណិត ដែលផ្ដួចផ្ដើមដោយរដ្ឋាភិបាលបណ្ដោះអាសន្នបច្ចុប្បន្នផងដែរ។
កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ទី ១៩ ខែមីនា គណបក្សប្រឆាំងឆ្វេងនិយមដ៏ធំមួយ គឺគណបក្សកម្មករទុយនីសុី បានរៀបចំការជួបជុំមួយនៅផ្លូវ Habib Bourg uiba នៅកណ្ដាលក្រុងទុយនីស ដើម្បីប្រឆាំងនឹងការសម្រេចចិត្តរបស់អភិបាលក្រុងក្នុងការហាមឃាត់សកម្មភាពបាតុកម្មនៅតាមដងផ្លូវ។ ពួកគេក៏បានថ្កោលទោសទង្វើរបស់លោកប្រធានាធិបតី Saied ក្នុងការបង្រួបបង្រួមអំណាចផ្ដាច់ការនិងការគ្រប់គ្រងលក្ខណៈបុគ្គល។
កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី ២០ ខែមីនា មនុស្សជាង ២ ពាន់នាក់ បានដើរដង្ហែនៅជិតអគារសភាទុយនីសុី។ ពួកគេបានលើកពាក្យស្លោកដូចជា «ប្រជាជនចង់ទម្លាក់រដ្ឋប្រហារ» «ទម្លាក់រដ្ឋប្រហារ!» «គ្មានការពិគ្រោះយោបល់» និង «ប្រជាជនចង់ទម្លាក់ប្រធានាធិបតី» ជាដើម។
ប្រជាជនមកពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន បានចូលរួមក្នុងការតវ៉ាដែលត្រូវបានរៀបចំរួមគ្នា ដោយគណបក្ស Ennahda ដែលជាគណបក្សដ៏ធំបំផុតនៅក្នុងសភា និងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋប្រឆាំងនឹងការដណ្ដើមអំណាចរបស់លោកប្រធានាធិបតី Saied។
វិធានការរបស់លោកប្រធានាធិបតី ត្រូវបានក្រុមប្រឆាំងក៏ដូចជាសង្គមស៊ីវិលនិងក្រុមសិទ្ធិមនុស្សបរិហារថា ជា «អរដ្ឋធម្មនុញ្ញភាព» និង «ប្រឆាំងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។ អ្នកអត្ថាធិប្បាយ បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភអំពីហានិភ័យដែលទុយនីសុី នឹងវិលត្រឡប់ទៅសម័យនៃការគ្រប់គ្រងដោយបុគ្គលផ្តាច់ការដូចជានៅក្រោមអតីតប្រធានាធិបតី Zine El Abidine Ben Ali ដែលត្រូវបានទម្លាក់ បន្ទាប់ពីបដិវត្តន៍ទុយនីសុីឆ្នាំ ២០១១។ ការតវ៉ាដែលបានធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ក៏នឹងថ្ងៃអបអរសាទររំឭកខួបលើកទី៦៦ នៃថ្ងៃឯករាជ្យរបស់ទុយនីសុីផងដែរ។
ការស្ទង់មតិពិគ្រោះយោបល់តាមអុីនធឺណិតបានបង្ហាញថា មានតែមនុស្ស ៥០៨ ពាន់នាក់ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងចំណោមប្រជាជន ១២ លាននាក់ ដែលនឹងចូលរួមបោះឆ្នោត។ ការទាមទារត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី និងសភាភ្លាមៗ ហើយត្រឡប់ទៅគ្រប់គ្រងតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅក្នុងប្រទេសវិញ។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសទុយនីសុី បានរងទុក្ខវេទនាជាច្រើនឆ្នាំនៃការគ្រប់គ្រងផ្ដាច់ការ ការប៉ះទង្គិចផ្នែកនយោបាយ ហើយឥឡូវនេះវិបត្តិកូវីដ ១៩។ ភាពអត់ការងារធ្វើ និងភាពក្រីក្រ កំពុងកើនឡើងរួមជាមួយនឹងកង្វះខាតយ៉ាងទូលំទូលាយនៃអាហារសំខាន់ៗ និងទំនិញផ្សេងៗទៀត។
រដ្ឋាភិបាលបន្តបន្ទាប់គ្នាក្នុងប្រទេសនេះ បានព្យាយាមចរចាជាមួយស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ និងម្ចាស់ជំនួយសម្រាប់កញ្ចប់សង្គ្រោះហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការស្ដារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញនិងលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនទុយនីសុី៕
