.jpg)
លោក ជេន ស្តូលធេនប៊ឺក (ឆ្វេង) ជួបជាមួយលោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ្វាំងឡង់ សានណា ម៉ារីន។ AFP
នៅពេលដែលគេសួរអំពីលទ្ធភាពដែលប្រទេសហ្វាំងឡង់ និងស៊ុយអែត អាចចូលជាសមាជិកអង្គការណាតូ អគ្គលេខាធិការនៃសម្ព័ន្ធភាពយោធាលោកខាងលិចនេះលោក ជេន ស្តូលធេនប៊ឺកបាននិយាយថា កាលពីសប្ដាហ៍មុនថា៖ «វាគឺជាការសម្រេចចិត្តរបស់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើពួកគេសម្រេចចិត្តដាក់ពាក្យ ហ្វាំងឡង់ និងស៊ុយអែតនឹងទទួលការស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្ដៅ ហើយខ្ញុំរំពឹងថា ដំណើរការនេះនឹងធ្វើទៅយ៉ាងឆាប់រហ័ស»។
ប្រទេសទាំង ២ បានចាត់ទុកខ្លួនឯងជាយូរណាស់មកហើយថា ជាប្រទេសអព្យាក្រឹតផ្នែកយោធា ប៉ុន្តែសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនបានជំរុញឱ្យពួកគេកាន់តែខិតជិតសម្ព័ន្ធភាពយោធានៃអង្គការសន្ធិសញ្ញាអាត្លង់ទិកខាងជើង (ណាតូ) ហើយពួកគេមិនមែនតែឯងទេ ខណៈពេលដែលប្រទេសអឺរ៉ុបដទៃទៀត ក៏កំពុងពិចារណាឡើងវិញនូវជំហររបស់ពួកគេនៅចំពោះមុខសកម្មភាពអរិភាពរបស់រុស្ស៊ី។
ប្រទេសស្វ៊ីស ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជានិមិត្តរូបនៃរដ្ឋប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹត។ នៅក្នុងសន្ធិសញ្ញាបង្កើតរដ្ឋសហព័ន្ធស្វ៊ីសកាលពីឆ្នាំ ១៨១៥ ប្រទេសនេះ បានប្ដេជ្ញាថា ពួកគេនឹងមិនចូលរួមក្នុងសង្គ្រាមណាមួយទេ ហើយនឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យមានទាហានស៊ីឈ្នួលចូលរួមគាំទ្រភាគីណាមួយទេ។ ជាថ្នូរ បណ្ដាប្រទេសមហាអំណាចអឺរ៉ុបកាលនោះ បានសន្យាថា ពួកគេមិនចូលរួមក្នុងសង្គ្រាមណាមួយនៅលើទឹកដីស្វ៊ីសទេ។ នេះគឺជាប្ដេជ្ញាអព្យាក្រឹតចាស់ជាងគេក្នុងពិភពលោក ហើយអ្នកវិភាគជាច្រើននិយាយថា វាគឺជាការប្ដេជ្ញាខ្លាំងបំផុត ដែលធានាដោយសហគមន៍អន្តរជាតិ។
ខណៈពេលដែលប្រទេសអ៊ុយក្រែន កំពុងរងការវាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំងពីកងកម្លាំងយោធារុស្ស៊ី ក៏រដ្ឋាភិបាលស្វ៊ីសនៅតែប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹតនេះដែរ។ ពួកគេបានប្ដេជ្ញាមិនផ្ដល់អាវុធទៅឱ្យអ៊ុយក្រែន សូម្បីតែគ្រាប់រំសេវរថក្រោះអាល្លឺម៉ង់ដែលផលិតដោយពួកគេ។
ប៉ុន្តែគេសង្កេតឃើញថា សម្រាប់សង្គ្រាមនេះ ប្រទេសស្វ៊ីស បានផ្លាស់ប្ដូរជំហរពួកគេក្នុងផ្នែកដ៏ធំមួយ។ ពួកគេបានចូលរួមក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មដឹកនាំដោយលោកខាងលិចទៅគោលដៅរុស្ស៊ី ដែលរួមមានប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក វ្ល៉ាឌីមៀរ ពូទីន រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរុស្ស៊ី លោក សឺហ្គេ ឡាវរ៉ូវ និងមហាសេដ្ឋីរុស្ស៊ីជាច្រើនទៀត។ ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអព្យាក្រឹតរបស់ស្វ៊ីសពួកគេមិនដែលចូលរួមក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មបែបនេះទេ។
រីឯប្រទេសអូទ្រីសវិញ បានប្រកាសអព្យាក្រឹតភាពអចិន្រៃ្តយ៍កាលពីឆ្នាំ ១៩៥៥ ដែលជាលក្ខខណ្ឌចម្បងមួយក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង ដើម្បីដកទ័ពបរទេសចេញពីទឹកដីខ្លួន ដែលត្រូវបានដាក់ពង្រាយបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមលោកលើកទី២។
ជំហរអព្យាក្រឹតនេះហាក់ដូចជាត្រូវបានបន្ទន់ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ខណៈពេលដែលកងយោធាអូទ្រីសបានចូលរួមការសមយុទ្ធរួមគ្នាជាមួយសមាជិកអង្គការណាតូ។ បើទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលអូទ្រីស គឺនៅស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការបោះបង់ជំហរអព្យាក្រឹតទាំងស្រុង ហើយចូលជាសមាជិកអង្គការណាតូហើយការស្ទង់មតិសាធារណៈបានបង្ហាញថា ប្រជាជនអូទ្រីសភាគច្រើននៅគាំទ្រជំហរអព្យាក្រឹត។
ប៉ុន្តែសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនបានធ្វើឱ្យអូទ្រីសធ្វើការពិចារណាជំហររបស់ខ្លួនឡើងវិញ។ កាលពីខែមីនា រដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសការបង្កើនការចំណាយលើកងយោធាដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពការពារជាតិរបស់ខ្លួន។ រដ្ឋាភិបាលនេះបានប្ដេជ្ញាចំណាយ ១ ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបទៅលើវិស័យយោធាជារៀងរាល់ឆ្នាំ ចាប់ពីឆ្នាំ ២០២៣ តទៅ ដែលនេះគឺជាការកើនឡើងយ៉ាងខ្ពស់ធៀបនឹងឆ្នាំមុនៗ។
ងាកមកមើលប្រទេសអៀរឡង់វិញ ប្រទេសនេះបានប្រកាសជំហរអព្យាក្រឹត បន្ទាប់ពីទទួលឯករាជ្យពីចក្រភពអង់គ្លេសកាលពីឆ្នាំ ១៩២១ ហើយបានរក្សាជំហរយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ក្នុងអំឡុងពេលនៃសង្គ្រាមលោកលើកទី២។ ភាគច្រើនលើសលប់នៃប្រជាជនអៀរឡង់ គឺនៅតែប្រឆាំងការចូលជាសមាជិកនៃអង្គការណាតូ ប៉ុន្តែការពិភាក្សាប្រធានបទនេះបានកើនឡើងក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ចុងក្រោយនេះ។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីអៀរឡង់ លោក ម៉ៃឃើល ម៉ាទីន បានសង្កត់ធ្ងន់ម្ដងហើយម្ដងទៀតថា ប្រទេសលោកមានអព្យាក្រឹតភាពយោធា ប៉ុន្តែគាំទ្រអ៊ុយក្រែនផ្នែកនយោបាយ និងសីលធម៌។
វិលត្រឡប់មកប្រទេសស៊ុយអែតវិញ បើទោះបីជាគ្មានមាត្រាស្ដីពីអព្យាក្រឹតភាពនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនក៏ដោយ ប្រទេសនេះបានប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹតយោធា ហើយមិនបានចូលរួមក្នុងសង្គ្រាមណាមួយចាប់តាំងពីដើមសតវត្សរ៍ទី១៩ មក។
ចាប់តាំងពីចូលជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបនៅឆ្នាំ ១៩៩៥ មក ប្រទេសស៊ុយអែត បាននិយាយថា ខ្លួនគឺជារដ្ឋមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ ប៉ុន្តែជារឿយបានចូលក្នុងការធ្វើសមយុទ្ធជាមួយអង្គការណាតូ។
រដ្ឋាភិបាលស៊ុយអែតបានបង្ហាញជំហរយ៉ាងច្បាស់ ជុំវិញការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីទៅលើអ៊ុយក្រែនហើយបានផ្គត់ផ្គង់អាវុធទៅឱ្យក្រុងកៀវ ដោយរួមមានអាវុធប្រឆាំងគ្រាប់រថក្រោះ។ ចាប់តាំងពីការចាប់ផ្ដើមសង្គ្រាមនេះ រដ្ឋាភិបាលស៊ុយអែតកំពុងពិចារណាអំពីការដាក់ពាក្យចូលជាសមាជិកអង្គការណាតូ ហើយនឹងធ្វើការសម្រេចចិត្តឆាប់ៗនេះ ខណៈពេលដែលការស្ទង់មតិសាធារណៈបង្ហាញថា ជាលើកដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រភាគច្រើននៃប្រជាជនស៊ុយអែតគាំទ្រការធ្វើបែបនេះ។
ដូចស៊ុយអែតរដ្ឋាភិបាលប្រទេសហ្វាំងឡង់ ក៏កំពុងពិចារណាដាក់ពាក្យចូលអង្គការណាតូផងដែរ។ ប្រទេសហ្វាំងឡង់ មានព្រំដែនប្រវែងជាង ១ ៣០០ គីឡូម៉ែត្រជាមួយរុស្ស៊ី។ ប្រទេសនេះទទួលឯករាជ្យពីរុស្ស៊ី កាលពីឆ្នាំ ១៩១៧ ហើយនៅដើមសង្គ្រាមលោកលើកទី២ បានរងការឈ្លានពានពីសហភាពសូវៀត ធ្វើឱ្យបាត់បង់ដែនដីរបស់ខ្លួនមួយផ្នែកធំ។ ហ្វាំងឡង់បានប្រកាន់ជំហរមិនចូលសម្ព័ន្ធភាពយោធា ដើម្បីចៀសវាងបង្កបញ្ហាជាមួយសហភាពសូវៀត ដែលអាចឈានដល់សង្គ្រាមសាជាថ្មី។ ប៉ុន្តែការលុកលុយរបស់រុស្ស៊ីបានធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលជំហរ និងមតិសាធារណៈមកគាំទ្រការចូលជាសមាជិកអង្គការណាតូវិញ៕
