.jpg)
អ្នកសារព័ត៌មានទុយនីស៊ីជួបជុំគ្នាតវ៉ាឱ្យមានសេរីភាពខាងសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី ៣ ឧសភា ២០២២។ រូបថត AFP
ប្រធានាធិបតីនៅទុយនីស៊ីកំពុងពង្រឹងអំណាចការគ្រប់គ្រងប្រទេសតែឯង ខណៈសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនេះកាន់តែរង្គោះរង្គើ ដោយសារអសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងបញ្ហាជំងឺរាតត្បាត និងសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន ហើយក្រុមដែលធ្លាប់បានជួយបញ្ចៀសវិបត្តិកន្លងមក ភាគច្រើនក៏នៅស្ងៀមទៀត។
បើនិយាយអំពីវិបត្តិនយោបាយថ្មីបំផុតរបស់ទុយនីស៊ី គឺគេនឹងលើកឡើងនៅពេលមួយ ដែលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដ៏ក្មេងខ្ចីរបស់ខ្លួនត្រូវប្រឈមនឹងវិបត្តិនយោបាយជាប់គាំង ការធ្វើឃាត និងចលាចលដ៏ធំ ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសនេះពិបាកនឹងរកផ្លូវដោះស្រាយទៅមុខទៀត។
សម្ព័ន្ធសហជីព មេធាវី និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សធំៗ បានឈានជើងចូលរក្សាប្រព័ន្ធធម្មនុញ្ញរហូតដល់បានទទួលរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពឆ្នាំ ២០១៥។ គណៈកម្មាធិការណូបែល បានផ្តល់កិត្តិយសដល់ក្រុមនេះ ដោយសារពួកគេបានជួយការពារផលប្រយោជន៍បដិវត្តន៍ផ្កាម្លិះឆ្នាំ ២០១១ ដែលបានទម្លាក់មេដឹកនាំផ្តាច់ការដ៏យូររបស់ប្រទេសនេះ និងបង្កឱ្យមានការងើបបះបោរបដិវត្តន៍រដូវផ្ការីកអារ៉ាប់ ឬ Arab Spring នៅទូទាំងមជ្ឈិមបូព៌ា។
ភាពជោគជ័យរបស់ទុយនីស៊ីអស់រយៈពេល ១ ទសវត្សរ៍កន្លង គឺជាអ្វីដែលពិភពលោកទាំងមូលចង់បាន។ ខណៈពេលដែលការបះបោររបស់អារ៉ាប់ផ្សេងទៀត បានក្រៀមស្វិតនៅក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិល រដ្ឋប្រហារ ឬការបង្ក្រាប លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅទុយនីស៊ីបានសង្គ្រោះប្រជាជន ១២ លាននាក់រួចផុតពីវិបត្តិនយោបាយឆ្នាំ ២០១៣-២០១៤។
ប៉ុន្តែ ការរៀបចំរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី និងការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ គឺជាការបរាជ័យក្នុងការបំពេញសេចក្ដីត្រូវការប្រជាជនទុយនីស៊ី រួមមានស្បៀង ការងារ និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរជាដើម ហើយប្រទេសនេះ ក៏កំពុងឆ្ពោះទៅរកគ្រោះមហន្តរាយដោយសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនត្រូវធ្លាក់ចុះ ដោយសារអសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺរាតត្បាត និងសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន។
កាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែកក្កដា ប្រធានាធិបតី Kais Saied បានបណ្តេញនាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់គាត់ចេញពីតំណែង និងព្យួរសភា ហើយបានបង្រួបបង្រួមអំណាចទៅជាមូលតំណែងតែឯង។ លោកបានលុបចោលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នីតិប្បញ្ញត្តិ និងឯករាជភាពនៃប្រព័ន្ធតុលាការ និងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតរបស់ទុយនីស៊ី។ ប៉ុន្តែក្រុមដែលដឹកនាំប្រទេសចេញពីវិបត្តិនយោបាយដ៏ធំចុងក្រោយនេះ មិនបានជួយដោះស្រាយវិបត្តិដែលកើតមានឡើងក្នុងប្រទេសទេ។
អ្នកស្រី Monica Marks សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកនយោបាយមជ្ឈិមបូព៌ានៅសាកលវិទ្យាល័យ New York ក្នុងទីក្រុង Abu Dhabi ដែលមានជំនាញវិភាគស្ថានភាពទុយនីស៊ីបាននិយាយថា៖ «មិនមែនថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់ទុយនីស៊ី ត្រូវបានគំរាមកំហែងនោះទេ។ ប៉ុន្តែយើងអាចនិយាយបានថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់ទុយនីស៊ីឥឡូវនេះ កំពុងត្រូវបានគេភ្ជង់កណ្ដាលក្បាលហើយ។ ចុះហេតុអ្វីបានជាគ្មានអ្នកណាធ្វើអីសោះអ៊ីចឹង»?
ចម្លើយ ដែលអាចឆ្លើយបានសិននៅពេលនេះ គឺមកពីភាពស្អុយរលួយរបស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្មេងខ្ចីរបស់ប្រទេស ដែលបានបញ្ជ្រាបចូលក្នុងផ្នត់គំនិតប្រជាជនទុយនីស៊ី រួមទាំងអ្នកដែលរអ៊ូថា ស្ថានភាពជីវិតគ្មានឃើញអ្វីប្រសើរជាងមុនពេលបដិវត្តន៍ ក្រុមសកម្មជន អ្នកកាសែត និងសមាជិកសង្គមស៊ីវិលដទៃទៀត ដែលត្រូវពុះពារក្រោយបដិវត្តន៍ផងដែរ។
សមាជិកសភា និងគណបក្សនយោបាយដែលឆ្លើយតបតិចតួចបំផុតពីបញ្ហារបស់ប្រទេសទុយនេស៊ី ត្រូវបានគេមើលឃើញថា រួមគ្នាពុករលួយហើយធ្វើការគ្មានប្រសិទ្ធភាព ដូចនឹងក្រុម Ennahda (គណបក្សអ៊ិស្លាមនិយម ដែលបានគ្រប់គ្រងស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិក្នុងសម័យក្រោយបដិវត្តន៍) ដែរ។ ចៅក្រម ទោះបីជាមានភាពឯករាជ្យក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគេសុទ្ធតែត្រូវបានតែងតាំងដោយអ្នកនយោបាយ។
ដោយឡែក ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទៀតសោត បើទោះជាមើលទៅហាក់មានសេរីភាពក៏ដោយ ប៉ុន្តែវាជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកជំនួញ ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយរបបផ្ដាច់ការ Zine el-Abidine Ben Ali ដែលត្រូវបានគេទម្លាក់នៅឆ្នាំ ២០១១។ អ្នកមានអំណាចមួយចំនួន បន្តគ្រប់គ្រងសេដ្ឋកិច្ចភាគច្រើន អំពើពុករលួយ និងការិយាធិបតេយ្យ បានរំខានដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនទុយនីស៊ីផ្សេងទៀត។
លោក Ahmed Nejib- Chebbi មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងស្វែងរកការកសាងសម្ព័ន្ធប្រឆាំងនឹងលោក Saied បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំកំពុងព្យាយាមស្វែងរកមូលដ្ឋានរួមគ្នាជាមួយក្រុម Ennahda ពីព្រោះយើងសម្លឹងរកអ្វីទៅមុខមិនមែននិន្នាការដើរថយក្រោយនោះទេ»។
លោកបាននិយាយថា នៅទីបញ្ចប់ប្រជាជនទុយនីស៊ីប្រហែលជាត្រូវទទួលយកដំណោះស្រាយនយោបាយរបស់ក្រុម Ennahda ក្នុងប្រភេទណាមួយ។ ប្រសិនបើ គ្រោះមហន្តរាយសេដ្ឋកិច្ចកើតឡើងមែន គាត់ព្យាករថា មនុស្សនឹងមិនមានជម្រើសច្រើនទេ៕
វីដេអូ៖
