កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានបាញ់គ្រាប់រ៉ុក្កែតលើរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរហ្សាប៉ូរីសហ៊ី (Zaporizhzhia) ជាថ្មី នាយប់ថ្ងៃសៅរ៍ ដោយធ្វើឱ្យខូចឧបករណ៍ចាប់សញ្ញាវិទ្យុសកម្មចំនួន ៣ ហើយកម្មករម្នាក់ នៅរោងចក្រនេះរងរបួស ដែលនេះបានបង្កឱ្យមានការភ័យខ្លាចបន្ថែមទៀតពីហានិភ័យផ្សេងៗ។ នេះបើតាមការឱ្យដឹងពីប្រទេសអ៊ុយក្រែន កាលពីថ្ងៃអាទិត្យចុងសប្ដាហ៍កន្លងទៅ។
ការបាញ់ផ្លោងដែលភាគីទាំងសងខាងនៃជម្លោះ ចោទដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក ធ្វើឡើង ២ ថ្ងៃជាប់គ្នា ដោយផ្ទុយទៅនឹងការព្រមានរបស់ទីភ្នាក់ងារថាមពលបរមាណូអន្តរជាតិ (IAEA) នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ដែលថា ការប្រយុទ្ធគ្នានៅបរិវេណនៃរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរដ៏ធំបំផុតរបស់អឺរ៉ុបមួយនេះ ប្រថុយនឹង «គ្រោះមហន្តរាយនុយក្លេអ៊ែរ»។ ក្រុមហ៊ុនថាមពលនុយក្លេអ៊ែររដ្ឋអ៊ុយក្រែន Energoatom ដែលគ្រប់គ្រងរោងចក្រនេះ និយាយថា គ្រាប់រ៉ុក្កែតដែលបាញ់ផ្លោង កាលពីយប់ថ្ងៃសៅរ៍នោះ បានវាយប្រហារនៅជិតកន្លែងសម្ងួតរបស់រោងចក្រស្តុកទុកឥន្ធនៈនុយក្លេអ៊ែរ ដែលប្រើរួចចំនួន ១៧៤ ធុង។
Energoatom បានឱ្យដឹងថា ឧបករណ៍ត្រួតពិនិត្យវិទ្យុសកម្ម ៣ ត្រូវបានខូចខាត ដែលធ្វើឱ្យ «ការចាប់យកព័ត៌មានទាន់ពេលវេលា និងការឆ្លើយតប ក្នុងករណីមានស្ថានភាពវិទ្យុសកម្មកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ឬការលេចធ្លាយវិទ្យុសកម្មចេញពីធុងឥន្ធនៈនុយក្លេអ៊ែរ» មិនអាចធ្វើទៅបានឡើយ នាពេលនេះ។ ក្រុមហ៊ុនបន្ថែមថា៖ «លើកនេះមហន្តរាយនុយក្លេអ៊ែរ ត្រូវបានបញ្ចៀសយ៉ាងមហស្ចារ្យ ប៉ុន្តែភាពមហស្ចារ្យមិនអាចចេះតែមានរហូតបានទេ»។
ចំណែកប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោក វ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេលេនស្គី ចោទការវាយប្រហារនោះថា ធ្វើឡើងដោយរុស្ស៊ី ហើយហៅទង្វើនេះថា ជា «ភេរវកម្មនុយក្លេអ៊ែររុស្ស៊ី» ដែលទាមទារឱ្យមានការដាក់ទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិបន្ថែមទៀតទៅលើវិស័យនុយក្លេអ៊ែររបស់ទីក្រុងម៉ូស្គូ។ លោក ហ្សេលេនស្គី និយាយថា៖ «គ្មានប្រទេសណាមួយលើពិភពលោក ដែលមានអារម្មណ៍ថា មានសុវត្ថិភាពទេ នៅពេលដែលរដ្ឋភេរវករមួយ ធ្វើការវាយប្រហារលើរោងចក្រនុយក្លេអ៊ែរ»។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងកៀវ កន្លងមកចោទប្រកាន់កងកម្លាំងរុស្ស៊ីថា បានរក្សាទុកអាវុធធុនធ្ងន់ នៅក្នុង និងបើកការវាយប្រហារពីរោងចក្រ ដែលខ្លួនកាន់កាប់តាំងពីដើមខែមីនា។ ប៉ុន្តែទីក្រុងម៉ូស្គូ បានអះអាងថា ទាហានអ៊ុយក្រែន កំពុងកំណត់គោលដៅលើបរិវេណនៃរោងចក្រនេះ។
ប្រធានរដ្ឋបាលប្រចាំ នៅតំបន់ហ្សាប៉ូរីសហ៊ី លោក Yevgeny Balitsky ដែលរុស្ស៊ីលើកបន្តុប កាលពីខែឧសភា និយាយក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ១ កាលពីថ្ងៃអាទិត្យថា កងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនបានកំណត់គោលដៅលើកន្លែងស្តុកឥន្ធនៈ ដែលប្រើរួច និងអគាររដ្ឋបាលដែលរងការខូចខាត។ មន្ត្រីរូបនេះ ក៏និយាយចោទប្រកាន់ ផងដែរថា អ៊ុយក្រែនយកជំនួយសព្វាវុធពីអឺរ៉ុប ដើម្បីធ្វើការវាយប្រហារកន្លែង ដែលកងកម្លាំងរុស្ស៊ី កំពុងកាន់កាប់នេះ។
ការភ័យខ្លាចអំពីសុវត្ថិភាពរបស់រោងចក្រនុយក្លេអ៊ែរហ្សាប៉ូរីសហ៊ី ដែលកំពុងដំណើរការរ៉េអាក់ទ័រចំនួន ២ ក្នុងចំណោម ៦ បានកើនឡើង ចាប់តាំងពីកងកម្លាំងរុស្ស៊ីចូលកាន់កាប់ ប៉ុន្តែកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនខ្លាំង ក្រោយការបាញ់ផ្លោង កាលថ្ងៃសុក្រ ដែលបំផ្លាញខ្សែថាមពលតង់ស្យុងខ្ពស់ និងបង្ខំឱ្យម៉ាស៊ីនរ៉េអាក់ទ័រ ១ របស់រោងចក្រឈប់ដំណើរការ ទោះបីការលេចធ្លាយវិទ្យុសកម្មមិនត្រូវបានរកឃើញក្ដី។ ក្រុមហ៊ុន Energoatom និយាយក្រោយហេតុការណ៍នោះថា ការវាយប្រហារលើរោងចក្រនុយក្លេអ៊ែរនេះ «ជាសកម្មភាពភេរវករ ដែលចង់បំផ្លាញហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរោងចក្រ បង្អាក់បណ្តាញអគ្គិសនី ដែលផ្គត់ផ្គង់បណ្តាញអគ្គិសនីនៅអ៊ុយក្រែន និងផ្តាច់ចរន្តអគ្គិសនី នៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសនេះ»។
Energoatom បន្តថា៖ «សកម្មភាពទាំងនេះបង្ហាញពីការបង្វែររបស់រុស្ស៊ី ទៅកាន់សេណារីយោថ្មី ១ គឺការបំផ្លិចបំផ្លាញ និងគ្រោះមហន្តរាយនុយក្លេអ៊ែរ ព្រមទាំងវិទ្យុសកម្មនៅរោងចក្រ។ នេះជាមូលហេតុ ដែលការវាយប្រហារលើរោងចក្រនុយក្លេអ៊ែរហ្សាប៉ូរីសហ៊ី ទំនងជានឹងបន្តខ្លាំងឡើង»។ បើតាមក្រុមហ៊ុនដដែល «ការវាយប្រហាររបស់រុស្ស៊ី» នៅថ្ងៃសុក្រ បានបំផ្លាញស្ថានីយនីត្រូហ្សែ៊នអុកស៊ីត និងអគារជាមួយគ្នា ហើយមានហានិភ័យនៃការលេចធ្លាយអីដ្រូហ្ស៊ែន និងការបញ្ចេញសារធាតុវិទ្យុសកម្ម»។
អគ្គនាយកទីភ្នាក់ងារ IAEA លោក Rafael Mariano Grossi និយាយកាលពីថ្ងៃសៅរ៍នោះថា ការវាយប្រហារនេះ «គូសបញ្ជាក់អំពីហានិភ័យពិតប្រាកដនៃគ្រោះមហន្តរាយនុយក្លេអ៊ែរ ដែលអាចគំរាមកំហែងដល់សុខភាពសាធារណៈ និងបរិស្ថាន នៅអ៊ុយក្រែន និងលើសពីនេះទៀត»។
ខណៈការព្រមានរបស់ IAEA មិនបានបឈ្ឈប់ការវាយប្រហារនោះ អគ្គលេខាធិការរបស់ UN លោក អង់តូនីញ៉ូ ហ្គុយតឺរ៉េស និយាយប្រាប់អ្នកយកសារព័ត៌មាន នៅថ្ងៃចន្ទពីទីក្រុងតូក្យូថា៖ «ការវាយប្រហារណាមួយលើរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ គឺជាការធ្វើអត្តឃាត»។ លោក ហ្គុយតឺរ៉េស បានអំពាវនាវឱ្យបញ្ចប់ប្រតិបត្តិការយោធានៅជុំវិញរោងចក្រនុយក្លេអ៊ែរហ្សាប៉ូរីសហ៊ី ដោយសង្ឈឹមថា ក្រុមការងាររបស់ IAEA នឹងត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលទៅកាន់រោងចក្រ ដែលកម្មករអ៊ុយក្រែននៅតែបន្តធ្វើការនេះភ្លាមៗ ដោយស្របទៅនឹងការអំពាវនាវរបស់លោក Grossi កាលពីថ្ងៃអាទិត្យដែរ។
រោងចក្រនុយក្លេអ៊ែរមួយនេះ ស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយទន្លេនីប្រ៉ូ (Dnipro) ក្នុងក្រុងអ៊ែរហ្សាប៉ូរី នាភាគអាគ្នេយ៍អ៊ុយក្រែន ជាប់តំបន់ដុនបាស ដែលរុស្ស៊ីសម្រុកការឈ្លានពានក្រោមពាក្យថា «រំដោះប្រជាជន» របស់ខ្លួន ដែលត្រូវអ៊ុយក្រែនធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។
លោក Josep Borrell ប្រធានគោលនយោបាយការបរទេសសហភាពអឺរ៉ុប ចោទប្រកាន់ការវាយប្រហារពីរុស្ស៊ី ដោយនិយាយនៅថ្ងៃសៅរ៍នោះដែរថា៖ «នេះគឺជាការរំលោភយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ និងមិនទទួលខុសត្រូវ ចំពោះច្បាប់សុវត្ថិភាពនុយក្លេអ៊ែរ និងឧទាហរណ៍ ១ ទៀតនៃការមិនយកចិត្តទុកដាក់របស់រុស្ស៊ី ចំពោះបទដ្ឋានអន្តរជាតិ»។
មន្ត្រីលោកខាងលិច និងអ៊ុយក្រែនមួយចំនួនជឿថា រុស្ស៊ីកំពុងប្រើប្រាស់រោងចក្រនុយក្លេអ៊ែរដ៏ធំនេះ ធ្វើជាបន្ទាយ ដើម្បីការពារកងទ័ពរបស់ខ្លួន ដោយគិតថា អ៊ុយក្រែននឹងមិនធ្វើការតបតវិញ ហើយប្រថុយនឹងវិបត្តិទេ។
យ៉ាងណាមិញ ស្ថានទូតរុស្ស៊ីប្រចាំទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនបានឱ្យដឹងថា ការចោទថា រុស្ស៊ីជាអ្នកវាយប្រហារ គឺជារឿងមិនពិត ការវាយប្រហារ គឺធ្វើឡើងដោយកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែន។ ស្ថានទូតនិយាយថា៖ «ដើម្បីបង្ខូចកិត្តិយសរុស្ស៊ី អាជ្ញាធរអ៊ុយក្រែន បង្កើតការគំរាមកំហែងយ៉ាងពិតប្រាកដដល់សន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែរ មិនត្រឹមតែអ៊ុយក្រែនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងអឺរ៉ុបផងដែរ»។
ដូចគ្នាទៅនឹងការអំពាវនាវរបស់អ៊ុយក្រែន អ្នកការទូតរុស្ស៊ីក៏អំពាវនាវទៅ UN ក៏ដូចជា IAEA «ឱ្យថ្កោលទោសសកម្មភាពឧក្រិដ្ឋកម្មរបស់ក្រុងកៀវ និងចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ ដើម្បីការពារការបង្កហេតុនៅកន្លែង ដែលមានគ្រោះថ្នាក់ពីវិទ្យុសកម្មនៅអ៊ុយក្រែន» ក៏ដូចជាអ្នកកាសែតអាមេរិក «ដើម្បីបញ្ឈប់ការផ្សព្វផ្សាយការប្រឌិត ដើម្បីឱ្យមានការស្អប់រុស្ស៊ី»៕
ហួន ឌីណា