.jpg)
លោក ស៊ី កាលនៅជាអនុប្រធានាធិបតី ថ្លែងសុន្ទរកថា អំឡុងខួបលើកទី ១០ នៃ FOCAC ក្នុងទីក្រុងប្រេតូរីយ៉ា ប្រទេសអាហ្រ្វិកខាងត្បូង កាលពីថ្ងៃទី ១៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១០។ AFP
វត្តមានចិននៅក្នុងអាហ្រ្វិក បានជំរុញឱ្យមានការជជែកវែកញែកយ៉ាងខ្លាំងថា តើចិនគឺជាអាណានិគមនិយមថ្មី ឬជាដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ថ្មី សម្រាប់ទ្វីប ហើយការដេញដោលគ្នាទាំងនោះភាគច្រើន តែងតែមើលរំលងពីតួនាទីរបស់បណ្ដាប្រទេសអ្រាហ្វិក ក្នុងទំនាក់ទំនងនេះ។
រយៈពេលកន្លងមក ចិនត្រូវបានប្រទេសលោកខាងលិចចោទប្រកាន់ថា ប្រើយុទ្ធសាស្ត្រដាក់អន្ទាក់បំណុលលើបណ្ដាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍នៅអាហ្រ្វិក តាមរយៈការវិនិយោគរបស់ខ្លួនទៅលើគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំ និងការផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីជាដើម។
ដើម្បីសម្រេចបាននូវមហិច្ឆតាដ៏ទូលំទូលាយនេះ គំនិតផ្តួចផ្តើមផ្លូវ ១ ខ្សែក្រវាត់ ១ (BRI) ដែលមេដឹកនាំចិន លោក ស៊ី ជីនភីង បានដាក់ចេញនៅឆ្នាំ ២០១៣ នោះ បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់លើសកម្មភាពទំនាក់ទំនងរបស់ចិន ក្នុងប្រទេសនីមួយៗ។ វាត្រូវបានគេហៅថា ជាគ្រោងការពង្រីកដែនឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ចិន ហើយមិនត្រឹមតែនៅទ្វីបអាហ្រ្វិកប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏នៅលើទ្វីបអាស៊ី និងអឺរ៉ុបផងដែរ។
យ៉ាងណាមិញ ពេលគេនិយាយអំពីទំនាក់ទំនង ច្បាស់ណាស់ វាពិតជាមានសារៈសំខាន់ សម្រាប់ភាគីទាំងសងខាង។ តាមរយៈ BRI ចិនដាក់ការវិនិយោគ និងជំនួយរាប់ពាន់លានដុល្លារ សម្រាប់បណ្ដាប្រទេសអាហ្រ្វិកនានា។ ជាថ្នូរមកវិញ ក្រោមគំនិតផ្តួចផ្ដើមដដែល ចិននឹងមានទីផ្សារនាំចេញ និងអាចទាញយកធនធានសំខាន់ៗពីប្រទេស ដែលខ្លួនជួយ ឬវិនិយោគ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ប្រទេសទាំងនោះនឹងផ្ដល់ជំហរការពារចិនលើឆាកអន្តរជាតិ ចំពោះបញ្ហារសើបៗ ដូចជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស នៅតំបន់ស៊ីនជាំង ជម្លោះតៃវ៉ាន់ ឬគោលនយោបាយចិនតែ ១ និងការគាបសង្កត់ការគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅទីក្រុងហុងកុងជាដើម។
ទំនាក់ទំនងរបស់ចិនជាមួយបណ្ដាប្រទេសអាហ្រ្វិកនីមួយៗ និងភាគច្រើន ស្ថិតនៅលើការចូលចិត្តរបស់ប្រទេសទាំងនោះ ចំពោះក្រុងប៉េកាំង ដោយសារតែចិនមានលុយច្រើន មានគោលនយោបាយមិនជ្រៀតជ្រែកផ្ទៃក្នុង និងវោហារស័ព្ទស្លូតបូត។ នេះបើតាមការសរសេររបស់លោក Anuj Dhyani ដែលជាអនុបណ្ឌិតផ្នែកការទូត ច្បាប់ និងធុរកិច្ច។
ការស្រឡាញ់ចូលចិត្តចិន ត្រូវបានស្ដែងចេញឱ្យឃើញ ក្នុងសេចក្ដីណែនាំស្ដីពីអាហ្រ្វិក ឆ្នាំ ២០២១ របស់ចិន ដែលអះអាងថា គោលដៅរបស់ទីក្រុងប៉េកាំងនៅទ្វីបនេះ គឺ «ការផ្ដល់ឱ្យកាន់តែច្រើន ហើយយកមកវិញតិច ផ្តល់មុនយក ហើយផ្ដល់ឱ្យដោយមិនរំពឹងអ្វីជាថ្នូរមកវិញ ដូច្នេះចិនស្វាគមន៍ប្រទេសអាហ្រ្វិក ដើម្បីអភិវឌ្ឍរថភ្លើងល្បឿនលឿនជាមួយខ្លួនទាំងបើកដៃ»។
តែក៏មានការចោទសួរស្ដីពីរបៀប ដែលបណ្ដាប្រទេសអ្រាហ្វិកទាញយកប្រយោជន៍ពីទំនាក់ទំនង ដែលគ្មានតុល្យភាពនោះ។ លោក Dhyani សរសេរថា ការទទួលយកជំនួយ ការវិនិយោគ ដើមទុន និងបច្ចេកវិទ្យារបស់ចិន សម្រាប់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំៗ គឺមិនគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ការទាញយកអត្ថប្រយោជន៍នោះទេ។ អ្វីដែលទាមទារនោះ គឺការអនុវត្តភ្នាក់ងារក្នុងតំបន់ ដើម្បីទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ដ៏ច្រើនបំផុត ដែលអាចធ្វើទៅបាន ហើយវាចាំបាច់ឱ្យរដ្ឋាភិបាល នៅអាហ្រ្វិក សង្កត់ធ្ងន់លើការធ្វើឱ្យរាល់គម្រោង BRI មានលក្ខណៈជាមូលដ្ឋាន ដើម្បីឱ្យតួអង្គនយោបាយ សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចចូលរួម។
ត្រង់ចំណុចនេះ ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា អាចជាករណីសិក្សាសំខាន់អំពីអ្វីដែលកើតឡើង ពេលដែលប្រទេសអាហ្រ្វិកបរាជ័យ ក្នុងការប្រើឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ដើម្បីរៀបចំទំនាក់ទំនងជាមួយចិន ដើម្បីបំពេញតម្រូវការរបស់ប្រជាជនរបស់ខ្លួន។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៦ មក ចិន និងនីហ្សេរីយ៉ា គឺជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ ហើយទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសទាំង ២ បានរីកចម្រើន ក្នុងលក្ខណៈដែលភាគីទាំង ២ នឹងពណ៌នាជាទូទៅថា «ឈ្នះ-ឈ្នះ»។ ទាក់ទងនឹងពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ ចិនបានក្លាយជាតួអង្គសំខាន់ នៅនីហ្សេរីយ៉ា ហើយចំពោះជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ ក៏បានក្លាយជាដៃគូនីហ្សេរីយ៉ាពេញចិត្តផងដែរ។
គេមើលឃើញថា ចិនគឺជាប្រភពនៃមូលនិធិចម្បងរបស់នីហ្សេរីយ៉ា ដើម្បីបង្កើតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនឡើងវិញ ដោយរដ្ឋាភិបាលក្រុងអាប៊ូចា បានចូលរួមជាមួយ BRI ជាផ្លូវការ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ នៅឯវេទិកាស្តីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការចិន-អាហ្រ្វិក (FOCAC) នៅទីក្រុងប៉េកាំង។ ចិន និងតួអង្គសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនេះ ពិសេសសាជីវកម្មសំណង់វិស្វកម្មស៊ីវិលចិន (CCECC) បានក្លាយជាកម្លាំងជំរុញនៅពីក្រោយគោលដៅកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់នីហ្សេរីយ៉ា រាប់តាំងពីផ្លូវរថភ្លើង រហូតដល់ព្រលានយន្តហោះ និងបណ្ដាញទូរគមនាគមន៍។
ខណៈរដ្ឋាភិបាលក្រុងអាប៊ូចា អរគុណដល់ចិន ប្រតិបត្តិការ BRI នៅនីហ្សេរីយ៉ា ហាក់ដូចជាអាថ៌កំបាំង សម្រាប់តួអង្គពាក់ព័ន្ធក្នុងស្រុក ដោយរារាំងការចូលរួមរបស់ពួកគេ ក្នុងការសម្រេចចិត្ត និងការអនុវត្តគម្រោងជាដើម។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ក៏មានបញ្ហាចម្រូងចម្រាសលើកង្វះតម្លាភាព ជុំវិញកិច្ចព្រមព្រៀងប្រាក់កម្ចីដែលមានស្រាប់ រវាងធនាគារប្រតិបត្តិ និងធនាគាររដ្ឋចិន។ ដោយសារតែបញ្ហាទាំងអស់នេះគម្រោងនានារបស់ BRI របស់ចិន នៅនីហ្សេរីយ៉ា ពោពេញដោយភាពសម្ងាត់ អំពើពុករលួយ និងការមិនយកចិត្តទុកដាក់ ចំពោះច្បាប់ក្នុងស្រុកជាដើម។
គ្រប់ទាំងបញ្ហា នៅនីហ្សេរីយ៉ា ក្រោម BRI បង្កើតជាសំណួរថា តើប្រជាជននីហ្សេរីយ៉ា ទទួលបានកិច្ចព្រមព្រៀងល្អបំផុតពីទំនាក់ទំនង រវាងរដ្ឋាភិបាល និងចិន ដែរ ឬយ៉ាងណា? យោងតាមរបាយការណ៍របស់ធនាគារពិភព-លោកស្តីពីហានិភ័យទាក់ទងនឹង BRI ដូចជានិរន្តរភាពបំណុល ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាប់គាំង និងគ្រោះថ្នាក់ដល់សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងបរិស្ថាន គឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងៗ ដោយសារវត្តមានរបស់ស្ថាប័នក្នុងស្រុកទន់ខ្សោយ និងអំពើពុករលួយ ដែលរារាំងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចបន្តបន្ទាប់ ហើយដើម្បីទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ជាអតិបរមាពី BRI ការអនុវត្តអភិបាលកិច្ចល្អដែលឆ្ពោះទៅរកភាពបើកចំហ តម្លាភាព និងការប្រកាន់ខ្ជាប់ច្បាប់លទ្ធកម្មក្នុងស្រុក។
ត្រង់ចំណុចនេះ លោក Dhyani បានប្រាប់ថា វាមិនកើតមានតែនៅនីហ្សេរីយ៉ាមួយប៉ុណ្ណោះទេ សម្រាប់ទ្វីបអាហ្រ្វិក ហើយវាជាបញ្ហា ដែលបណ្ដាប្រទេសផ្សេងទៀត នៅទ្វីបអាហ្រ្វិក ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ចំពោះការវិនិយោគ ឬផ្ដល់ជំនួយរបស់ចិន៕
វីដេអូ៖
