.jpg)
លោក មេធាវី ឡោ គីមហ្គិច កាលពីពេលកន្លងមក។ រូបថត សហការី
តាមច្បាប់អ្នកដែលប្រព្រឹត្តលើ្មសបង្កឱ្យស្លាប់មនុស្ស តែងតែត្រូវចាប់ខ្លួនមកផ្ដន្ទាទោស។ ចុះបើអ្នកប្រព្រឹត្តល្មើសជាក្មេងអាយុក្រោម ១៤ ឆ្នាំ តើត្រូវចាប់ខ្លួនឬទេ? ជុំវិញចម្ងល់នេះភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍បានសុំការពន្យល់ពីលោកមេធាវី ឡោ គីមហ្គិច ជាក្រុមមេធាវីអាស៊ាន អន្តរជាតិ ដែលមានអាសយដ្ឋានផ្ទះលេខ ១៦ R ផ្លូវ ២៥២ សង្កាត់ចតុមុខ រាជធានីភ្នំពេញ តាមរយៈសំណួរដូចខាងក្រោម៖
ឧបមាថា កុមារអាយុ ១៣ ឆ្នាំម្នាក់បានយកកាំបិតចាក់ក្មេងគ្នាឯងស្លាប់ ប៉ុន្តែពេលនគរបាលស៊ើបអង្កេតក៏មានការដោះលែងក្មេងដៃដល់នោះវិញ។ តើមូលហេតុអ្វីបានជាមានការដោះលែង?
យោងតាមច្បាប់ស្តីពីយុត្តិធម៌អនីតិជនត្រង់មាត្រា ១៤ បានចែងថា អនីតិជនក្រោមអាយុ ១៤ ឆ្នាំ ដែលជាប់សង្ស័យថាបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសពុំអាចត្រូវបានឃាត់ខ្លួនឡើយ ហើយមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវប្រគល់អនីតិជននោះទៅឱ្យអ្នកតំណាងដែលច្បាប់បានកំណត់។
ក្នុងករណីដែលអនីតិជនត្រូវការកិច្ចការពារ និងថែទាំ មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវបញ្ជូនអនីតិជននោះទៅមន្ត្រី ឬការិយាល័យទទួលបន្ទុកវិស័យសង្គមកិច្ចរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ខណ្ឌ ដើម្បីចាត់វិធានការសមស្របទៅតាមសុខុមាលភាព និងស្ថានភាពសង្គមរបស់អនីតិជន។ មន្ទីរ ឬការិយាល័យទទួលបន្ទុកវិស័យសង្គមកិច្ចរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ខណ្ឌត្រូវធ្វើរបាយការណ៍អំពីការទទួលអនីតិជនពីមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ជូនទៅព្រះរាជអាជ្ញា។
ចុះបើក្មេងចាប់ពីអាយុ ១៤ ឆ្នាំដល់ក្រោម ១៨ ឆ្នាំប្រព្រឹត្តបទល្មើស តើនគរបាលអាចចាប់ខ្លួនក្មេងនោះបានទេ?
ករណីនេះយោងមាត្រា ១៥ នៃច្បាប់ស្តីពីយុត្តិធម៌អនីតិជនដដែល ចែងថានគរបាលយុត្តិធម៌អាចចាប់ខ្លួនអនីតិជនដែលមានអាយុចាប់ពី ១៤ ឆ្នាំដល់ក្រោម ១៨ ឆ្នាំ ក្នុងករណីដែលអនីតិជនប្រព្រឹត្តបទមជ្ឈិម ឬបទឧក្រិដ្ឋជាក់ស្តែងតែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែអនីតិជនដែលមានអាយុចាប់ពី ១៤ ឆ្នាំដល់ក្រោមអាយុ ១៦ ឆ្នាំការចាប់ខ្លួនអាចធ្វើទៅបានតែក្នុងករណីដែលអនីតិជននោះប្រព្រឹត្តបទល្មើសមជ្ឈិមដោយចេតនា។ រាល់ការចាប់ខ្លួនអនីតិជនត្រូវរាយការណ៍ជូនព្រះរាជអាជ្ញាភ្លាម។ ការអនុវត្តការចាប់ខ្លួន នគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវចៀសវាងការធ្វើឱ្យអាម៉ាស់មុខ និងបាត់បង់សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់អនីតិជន និងត្រូវបញ្ជូនអនីតិជនទៅឱ្យផ្នែក ឬអង្គភាពដែលមាននគរបាលយុត្តិធម៌ជំនាញទទួលបន្ទុកការងារអនីតិជនដែលនៅជិតបំផុត។
នៅពេលនគរបាលយុត្តិធម៌ឃាត់ខ្លួនអនីតិជន តើអាចបង្ហាញមុខជាសាធារណៈបានទេ?
សម្រាប់ក្មេងជាអនីតិជនដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសណាមួយហើយបើយោងតាមច្បាប់ស្តីពីយុត្តិធម៌អនីតិជនត្រង់មាត្រា ២៣ ចែងថា មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌មិនត្រូវយកអនីតិជនដាក់បង្ហាញមុខជាជួរឡើយ ក្នុងករណីគ្មានការយល់ព្រមជាមុនពីអនីតិជន ដោយមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយមេធាវី អ្នកតំណាងដែលច្បាប់បានកំណត់ ឬអ្នកទំនុកបម្រុងរបស់អនីតិជន។ ក្នុងករណីអនីតិជនយល់ព្រមត្រូវមានកំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ និងផ្តិតម្រាមមេដៃ។ អនីតិជនដែលត្រូវឃាត់ខ្លួនត្រូវដាក់ដាច់ដោយឡែកពីអនីតិជន និងទៅតាមភេទ។ អនីតិជនមិនត្រូវបានទទួលរងទារុណកម្ម ការបង្ខិតបង្ខំ ការគំរាមកំហែង ការសម្លុតបំភិតបំភ័យ ឬទង្វើណាមួយផ្សេងទៀតដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់អនីតិជន ឬទទួលរងអំពើអមនុស្សធម៌ណាមួយឡើយ។ វិធានដែលបានកំណត់នៅក្នុងមាត្រានេះមានលក្ខណៈដាច់ខាតត្រូវតែគោរពតាម បើមិនដូច្នោះទេនឹងនាំឱ្យមានមោឃភាពនៃនីតិវិធី។
ចំពោះការផ្តន្ទាទោសអនីតិជនដែលមានអាយុចាប់ពី ១៤ ឆ្នាំដល់ក្រោម ១៨ ឆ្នាំតើកម្រិតទោសដូចមនុស្សពេញវ័យឬយ៉ាងណា?
ករណីដែលតុលាការសម្រេចផ្តន្ទាទោសអនីតិជនមានអាយុចាប់ពី ១៤ ឆ្នាំឡើងទៅ បើយោងមាត្រា ១៦០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌចែងថា កាលណាតុលាការសម្រេចផ្តន្ទាទោសព្រហ្មទណ្ឌទៅលើអនីតិជនអាយុចាប់ពី ១៤ ឆ្នាំឡើងទៅ មូលទោសលើបទល្មើសដែលចោទប្រកាន់ត្រូវបានបន្ថយក្នុងលក្ខខណ្ឌដូចតទៅៈ អតិបរមានៃទោសដាក់ពន្ធនាគារត្រូវបន្ថយពាក់កណ្តាល។
ប្រសិនបើអតិបរមានៃទោសនោះគឺជាទោសដាក់ពន្ធនាគារអស់ ១ ជីវិតអតិបរមាត្រូវបន្ថយមកដាក់ពន្ធនាគារ ២០ ឆ្នាំ។ អប្បបរមានៃទោសដាក់ពន្ធនាគារត្រូវបន្ថយពាក់កណ្តាលប្រសិនបើអប្បបរមានេះលើសពី ១ (មួយ) ថ្ងៃ។ ក្នុងករណីចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋប្រសិនបើបទប្បញ្ញត្តិនៃមាត្រានេះមានអានុភាពបន្ថយអតិបរមានៃទោសដាក់ពន្ធនាគារមកត្រឹមថិរវេលាមួយស្មើ ឬតិចជាង ៥ ឆ្នាំនោះបទល្មើសដែលចោទប្រកាន់នៅតែជាបទឧក្រិដ្ឋដដែល៕
