.jpg)
លោកមេធាវី លី កុសល នាពេលកន្លងមក។ រូបថត សហការី
តាមច្បាប់ការធ្វើឱ្យអ្នកណាម្នាក់ស្លាប់ដោយចេតនា តែងតែប្រឈមមុខនឹងទោសទណ្ឌចៀសមិនផុតឡើយ។ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងករណីទទួលកូនអ្នកដទៃមកស្នាក់ផ្ទះ ហើយស្លាប់ដោយចៃដន្យ តើត្រូវមានទោសដែរឬទេ? ជុំវិញចម្ងល់នោះ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ បានសុំការពន្យល់ពីលោកមេធាវី លី កុសល ដែលមានការិយាល័យបម្រើការនៅផ្ទះលេខ ៤៥Eo ផ្លូវលេខ ៩ ភូមិត្រពាំងថ្លឹង សង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ ដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម ៖
លោក (ក) បានយកកូនគាត់ទៅផ្ញើនឹងនាង (ខ) ហើយកូនរបស់លោក (ក) បានលង់ទឹកស្លាប់។ តើបញ្ហានេះនាង (ខ) ត្រូវមានទោសឬទេ បើលោក (ក) មិនប្តឹងនគរបាលផងនោះ?
តាមអង្គហេតុដែលផ្តល់ឱ្យខាងលើ ប្រសិនបើនាង (ខ) ពិតជាមិនបានចូលរួម ឬប្រព្រឹត្តអំពើដែលនាំឱ្យស្លាប់ក្មេងដែលជាកូនលោក (ក) នោះទេ គឺមិនត្រូវបានទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌទេ។
អង្គហេតុខាងលើ គឺច្បាប់អាចឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវសំណងរដ្ឋប្បវេណី ចំពោះបុគ្គលដែលមានករណីយកិច្ចដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់ក្នុងការត្រួតពិនិត្យ អនីតិជន ស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពមិនអាចយល់ដឹង និងវិនិច្ឆ័យបានអំពីការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន យោងតាមមាត្រា ៧៤៦ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី ដូច្នេះហើយនាង (ខ) មិនមានករណីយកិច្ចត្រូវសងការខូចខាតដែលកើតឡើងដល់លោក (ក) ទេ ផ្ទុយទៅវិញអំពើនេះគឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់លោក (ក) វិញទេ ដែលគាត់មានកាតព្វកិច្ចត្រូវទទួលខុសត្រូវក្នុងការមើលថែរក្សាកូនរបស់គាត់។
ករណីនេះ ប្រសិនបើលោក (ក) មិនប្តឹងនាង (ខ) ទេ តើមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌មានសិទ្ធិអំណាចក្នុងការប្តឹងទៅតុលាការ ទាំងបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី និងបណ្តឹងព្រហ្មទណ្ឌបានដែរទេ?
មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ គឺជាជំនួយរបស់អំណាចតុលាការ (មាត្រា ៥៦ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ)។ នគរបាលយុត្តិធម៌មានភារកិច្ចធ្វើការត្រួតពិនិត្យបទឧក្រិដ្ឋ បទមជ្ឈិម និងបទលហុ កំណត់អត្តសញ្ញាណ និងចាប់ជនល្មើសព្រមទាំងប្រមូលភ័ស្តុតាង។ ក្នុងន័យនេះមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌គឺមានភារកិច្ចតែលើរឿងព្រហ្មទណ្ឌប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់រឿងរដ្ឋប្បវេណី នគរបាលយុត្តិធម៌គ្រាន់តែអាចជួយសម្របសម្រួលតែប៉ុណ្ណោះ ករណីដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី មិនប្តឹងទាមទារសំណងទេនោះ មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌មិនមានសិទ្ធិក្នុងការប្តឹងតាំងខ្លួនជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីជំនួសនោះទេ។
ករណីនេះដែរ បើលោក (ក) ប្តឹងនាង (ខ) តើនគរបាលយុត្តិធម៌មានសមត្ថកិច្ចប្តឹង ១ ជាន់ទៀត (បណ្តឹង ២ ក្នុងបទល្មើសតែ ១) បានទេ?
ករណីនេះបើលោក (ក) ប្តឹងនាង (ខ) គឺអាចប្តឹងត្រឹមសំណងរដ្ឋប្បវេណីដោយយោងតាមមាត្រា ៦៤០ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីត្រង់កថាខណ្ឌទី ២ ចែងថា «អាណត្តិគាហកបានធ្វើឱ្យខូចខាតដល់អាណត្តិទាយក អាណត្តិទាយកអាចទាមទារសំណងនៃការខូចខាតនោះពីអាណត្តិគាហកបាន។ នៅក្នុងករណីនេះ ប្រសិនបើជាអាណត្តិដោយមិនយកកម្រៃ តុលាការអាចបន្ថយចំនួនទឹកប្រាក់សំណងនៃការខូចខាតបាន»។
រាល់បទល្មើសកើតឡើង ឬចាប់ខ្លួនជនណាម្នាក់គឺមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ចាំបាច់ត្រូវតែជូនដំណឹងទៅតុលាការ ឬក៏មិនបាច់ជូនដំណឹង? តើនគរបាលយុត្តិធម៌អាចចាប់ ឬឃាត់ជនណាម្នាក់ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីតុលាការបានទេ?
យោងតាមមាត្រា ៣៧ ព្រះរាជអាជ្ញាដឹកនាំ និងសម្របសម្រួលសកម្មភាពរបស់មន្ត្រី និងភ្នាក់ងារនគរបាលយុត្តិធម៌ទាំងអស់នៅក្នុងសមត្ថកិច្ចដែនដីរបស់ខ្លួន។ ហេតុដូច្នេះ រាល់បទល្មើសកើតឡើង ឬចាប់ខ្លួនជនណាម្នាក់គឺត្រូវជូនដំណឹងទៅព្រះរាជអាជ្ញាអមសាលាដំបូងខេត្ត/ក្រុងនោះ ប៉ុន្តែការជូនដំណឹងអាចធ្វើនៅពេលក្រោយ ប្រសិនបើមាន បទល្មើសជាក់ស្តែងកើតឡើងភ្លាម៕
