តើម្ចាស់ផ្ទះដែលវ៉ៃជាមួយចោរមានទោសដែរឬទេ? ជុំវិញបញ្ហានេះ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ បានសម្ភាសលោកមេធាវី លី កុសល ដែលមានការិយាល័យបម្រើការនៅផ្ទះលេខ ៤៥Eo ផ្លូវលេខ ៩ ភូមិត្រពាំងថ្លឹង សង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ ៖
លោក (ក) ជាម្ចាស់ផ្ទះ បានទៅទាន់ចោរលួចទ្រព្យសម្បត្តិក្នុងផ្ទះរបស់គាត់ ភ្លាមៗនោះ គាត់បានវាយគ្នាជាមួយចោរ តែចោរយកកាំភ្លើងភ្ជង់គាត់ តែម្ចាស់ផ្ទះបានវាយគ្នាទៅវិញទៅមកជាមួយចោរ បណ្តាលឱ្យចោរមានរបួសស្នាម។ តើករណីបែបនេះលោក (ក) ដែលជាអ្នកបង្ករបួសស្នាមទៅលើចោរ គាត់មានកំហុសដែរទេ?
ទាក់ទងករណីបែបនេះលោក (ក) គឺមិនមែនជាអ្នកបង្ករបួសស្នាមទៅលើចោរដែលយកកាំភ្លើងភ្ជង់ម្ចាស់ផ្ទះនោះទេ ដោយហេតុថា សកម្មភាពវាយចោររបស់ម្ចាស់ផ្ទះត្រូវបានប្រឈមមុខនឹងទង្វើល្មើស (ការឈ្លានពាន) របស់ចោរ ហើយបានកើតឡើងក្នុងពេលវេលាជាមួយគ្នា ដែលជាអំពើល្មើសច្បាប់។
ម្ចាស់ផ្ទះ ស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពចាំបាច់ ដោយចៀសមិនរួច ព្រោះមានតែការវាយតបតវិញទេ ទើបអាចការពារខ្លួនបាន ហើយប្រសិនបើម្ចាស់ផ្ទះរត់គេចពីកន្លែងកើតហេតុនោះ ចោរអាចនឹងបង្កអំពើហិង្សាដល់ម្ចាស់ផ្ទះធ្ងន់ធ្ងរ លើរូបរាងកាយដោយប្រការណាមួយជាក់ជាមិនខាន ព្រោះថា ខណៈពេលចោរកំពុងធ្វើសកម្មភាពប្រព្រឹត្តបទល្មើស គឺចោរមានកាំភ្លើងនៅជាប់នឹងដៃរបស់ខ្លួន ដូច្នេះហើយមធ្យោបាយការពារខ្លួនរបស់ម្ចាស់ផ្ទះ គឺមានសមាមាត្រទៅនឹងអំពើឈា្លនពានរបស់ចោរ។ ពាក់ព័ន្ធនឹងការការពារខ្លួនរបស់ម្ចាស់ផ្ទះ ត្រូវតែគោរពលក្ខខណ្ឌ ៤ យ៉ាងយោងតាមមាត្រា ៣៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ទើបអាចចាត់ទុកការការពារស្របច្បាប់អំពើល្មើសនោះ ត្រូវតែកើតឡើង ប្រឈមនឹងទង្វើមួយទៀតដែលជាអំពើល្មើសច្បាប់។
-ស្ថានភាពចាំបាច់ដោយចៀសមិនរួច មានន័យថា គាត់មិនអាចរត់គេចចេញទៅណាបាន។ -បទល្មើស និងការឈ្លានពានត្រូវតែកើតឡើង ក្នុងពេលជាមួយគ្នា។ -មធ្យោបាយនៃការការពារខ្លួនត្រូវតែសមាមាត្រ ទៅនឹងទម្ងន់នៃការឈ្លានពាន។
ក្នុងករណីលោក (ក) បង្ករបួសស្នាម ឧទាហរណ៍ថា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចបង្គាប់ឱ្យលោក (ក) សងសំណងជំងឺចិត្តទៅចោរតើត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ដែរឬយ៉ាងណា? ចំពោះចោរវិញដែលប្រើកាំភ្លើងភ្ជង់ម្ចាស់ផ្ទះតើត្រូវជាប់ពាក់ព័ន្ធបទល្មើសអ្វីដែរ?
យោងតាមអង្គហេតុខាងលើអំពើរបស់លោក (ក) គឺជាកិច្ចការពារធម្មានុរូប ដែលមិនត្រូវបានចាត់ទុកជា បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌនោះទេ។ ចំពោះចោរវិញ គឺត្រូវជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសចំនួន ២ គឺទី១ បទល្មើសកំហែងយក ដែលមានចែងក្នុងមាត្រា ៣៦៣ និង ៣៦៤ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ ទី២ បទល្មើសដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ស្តីការគ្រប់គ្រងអាវុធជាតិផ្ទុះ និងគ្រាប់រំសេវ ឆ្នាំ ២០០៥ ផងដែរ។ ជាទូទៅបុគ្គលដែលមានសិទ្ធិក្នុងការប្រើប្រាស់អាវុធ ជាតិផ្ទុះមានដូចជា កងយោធពលខេរភូមិន្ទ កងរាជអាវុធហត្ថ កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ កងជីវពល កងសន្តិសុខនៃធនាគារជាតិ រួមទាំងមន្ត្រីរាជការស៊ីវិលមួយចំនួនទៀតដែលច្បាប់បានអនុញ្ញាត។
បុគ្គលទាំងអស់នេះអាចប្រើប្រាស់អាវុធជាតិផ្ទុះបានដោយចាំបាច់ត្រូវមានលិខិតអនុញ្ញាត ឬលិខិតបញ្ជាបេសកកម្មរបស់ខ្លួនដែលចេញដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ ឬក្រសួងការពារជាតិ ឬក្រសួងស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច ដែលខ្លួនស្ថិតនៅក្រោមចំណុះ។ ប្រសិនបើការគ្រប់គ្រង ឬប្រើប្រាស់អាវុធ ដោយមិនគោរពតាមលក្ខខណ្ឌខាងលើនេះទេ នោះមានន័យថា ការប្រើប្រាស់នោះ មិនត្រឹមត្រូវស្របតាមច្បាប់ឡើយហើយត្រូវទទួលទោសតាមផ្លូវច្បាប់។ (តទៅថ្ងៃចន្ទសប្ដាហ៍ក្រោយ)