.jpg)
សត្វបុរេប្រវត្តិល្មូននាគកូម៉ូដុ មានរស់នៅឧទ្យានជាតិកូម៉ូដុ និងប្រជុំកោះ Flores ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។ រូបថត AFP
ក្រុងប៉ារីស៖ ស្ថិតនៅលើដែនកោះកាន់តែរួមតូចដោយសារតែកម្ពស់ទឹកសមុទ្រហក់ឡើង ល្មូននាគកូម៉ូដុនៅឥណ្ឌូនេស៊ី ត្រូវបានចុះក្នុងបញ្ជីសត្វ «ជិតផុតពូជ» ក្នុងបញ្ជីក្រហមសត្វព្រៃបច្ចុប្បន្នដែលក៏ព្រមានថា ការនេសាទហួសប្រមាណបានគំរាមកំហែងដល់ការផុតពូជពពួកឆ្លាម ២ ក្នុងចំណោម ៥ ប្រភេទផងដែរ។
ប្រមាណ ២៨ ភាគរយនៃអម្បូរសត្វ ១៣៨ ០០០ ប្រភេទ ដែលកត់ត្រាដោយសហភាពអន្ដរជាតិសម្រាប់ការអភិរក្សធម្មជាតិ (IUCN) ចំពោះការឃ្លាំមើលនៃការរស់រានរបស់ពួកវា កំពុងប្រឈមនឹងការផុតពូជជារៀងរហូត ខណៈសកម្មភាពដ៏បំផ្លិចបំផ្លាញរបស់មនុស្សលើពិភពធម្មជាតិកាន់តែអាក្រក់។
ប៉ុន្ដែការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពចុងក្រោយនៃបញ្ជីក្រហមស្ដីពីអម្បូរសត្វរងការគំរាមកំហែង ក៏បង្ហាញពីសក្ដានុពលរស់រានឡើងវិញ ដោយត្រីធូណា ៤ ប្រភេទ ត្រូវបានសង្គ្រោះពីការរលត់រលាយដោយកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ១ ទសវត្សរ៍ ទប់ស្កាត់ការនេសាទច្រើនហួសហេតុ។
វត្ដមានឡើងវិញដ៏គួរឱ្យកត់សម្កាល់បំផុត គឺត្រូវបានមើលឃើញចំពោះត្រីធូណាព្រុយខៀវអាត្លង់ទិក ដែលងើបផុតពីពពួកសត្វជិតផុតពូជពីអម្បូរត្រី ៣ ប្រភេទទៀតមកកាន់តំបន់ប្រឈមតិចដ៏គួរឱ្យមានសុវត្ថិភាព។
ត្រីធូណា ដែលជាអាហារស៊ូស៊ីដ៏មានតម្លៃនៅជប៉ុន ត្រូវបានវាយតម្លៃចុងក្រោយក្នុងឆ្នាំ ២០១១។
អគ្គនាយក IUCN លោកប្រូណូ អូបេឡេ បានឱ្យដឹងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថា៖ «ការវាយតម្លៃបញ្ជីក្រហមបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីភាពជិតស្និទ្ធរវាងជីវិតមនុស្ស និងជីវភាពរស់នៅផ្សារភ្ជាប់នឹងជីវចម្រុះ»។
កិច្ចខំប្រឹងប្រែងបានធ្វើឱ្យត្រីធូណាព្រុយខៀវធូរស្បើយពីការនេសាទ។ រូបថត AFP
សារគន្លឹះមួយពីសមាជ IUCN ដែលរៀបចំឡើងនៅទីក្រុងម៉ារសីយ៍ ប្រទេសបារាំង បានបង្ហាញថា ពូជសត្វដែលកំពុងបាត់វត្ដមាន និងការបំផ្លិចបំផ្លាញប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី មិនគំរាមកំហែងខ្លាំងដូចកត្តាប្រែប្រួលអាកាសធាតុឡើយ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ កត្ដាប្រែប្រួលអាកាសធាតុតែ ១ មុខបាន និងកំពុងតែជះស្រមោលខ្មៅកាន់តែឆ្ងាយលើអនាគតនៃអម្បូរសត្វជាច្រើនទៀត ជាពិសេសសត្វ និងរុក្ខជាតិនៅតំបន់ ដែលរស់នៅលើដែនកោះតូចៗ ឬតំបន់ជីវចម្រុះជាក់លាក់ណាមួយ។
ល្មូននាគកូម៉ូដុជាអម្បូរបង្គូយដ៏ធំបំផុតក្នុងលោកត្រូវបានប្រទះឃើញតែនៅក្នុងឧទ្យានជាតិកូម៉ូដុ និង ប្រជុំកោះ Flores ចុះបញ្ជីជាសម្បត្ដិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកប៉ុណ្ណោះ។
សត្វបុរេប្រវត្ដិទាំងនេះកាន់តែរងនូវការគំរាមកំហែងដោយប៉ះពាល់ប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលធ្វើឱ្យកម្រិតទឹកសមុទ្រហក់ឡើងលិចដែនជម្រកតូចៗយ៉ាងតិច ៣០ ភាគរយនៅរយៈពេល ៤៥ ឆ្នាំក្រោយ។
ស្ថិតនៅក្រៅតំបន់ការពារវិសាលភាពរស់នៅរបស់ពួកវាកាន់តែរួមតូច ដោយសារតែការវាតទីពីមនុស្ស។
លោក អេនទ្រូ ធើររី នាយកផ្នែកអភិរក្សនៅអង្គការ Zoological Society ក្រុងឡុងដ៍ លើកឡើងថា៖ «នេះជាសារដ៏ច្បាស់ពីធម្មជាតិដែលត្រូវបានចាត់ទុកជាស្នូលនៃការសម្រេចចិត្ដទាំងអស់»៕ AFP/HR
