.jpg)
លោក ម៉ាច ម៉ុយ និងឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរ ដែលសិប្បកម្មរបស់លោកផលិតបាន។ រូបថត សហការី
ភ្នំពេញៈ ជាមួយសាវតារឪពុកជាសិល្បករល្ខោនយីកេ និងឪពុកក្មេកលេងចាប៉ីដងវែង លោក ម៉ាច ម៉ុយ បានតស៊ូលើអាជីពផលិតឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរ តាំងពីជិះកង់ដើរលក់ស្នាដៃ រហូតរំលេចជាសិប្បកម្មល្បីដោយបន្តផ្ទេរចំណេះជំនាញផលិតគ្រឿងតូរ្យតន្ត្រីប្រពៃណីដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
ម្ចាស់សិប្បកម្មវ័យ ៦៣ ឆ្នាំរូបនេះ បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ ថា៖ «លោកឪពុកបង្កើតខ្ញុំឈ្មោះ ម៉ាច គាត់ជាអ្នកសិល្បៈយីកេល្ខោន ហើយគាត់មានមុខរបរបន្ទាប់បន្សំគឺកាត់ចាក់ថ្លាង ផ្ដិល បោយ។ ឯលោកឪពុកក្មេកឈ្មោះ អិន ពុំ ជាអ្នកចាប៉ីដងវែង»។
លោក ម៉ុយ បាននិយាយទៀតថា៖ «ពីដូនតាខ្ញុំមកហ្នឹង គាត់ធ្វើ [ឧបករណ៍ភ្លេង] ពុំមានលក្ខណៈជាអាជីពទេ។ គាត់គ្រាន់តែធ្វើបែបកម្សាន្តលេងតាមស្រុកភូមិ។ ដល់មកជំនាន់ខ្ញុំ ខ្ញុំតាំងខ្លួនជាអ្នកអាជីពតែម្ដងខាងធ្វើឧបករណ៍ភ្លេង»។
សិប្បករដ៏ចំណានរូបនេះមានស្រុកកំណើតនៅភូមិប្រកិល ឃុំព្រះស្រែ ស្រុកឧត្តុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលជាទីតាំងនៃសិប្បកម្មគ្រួសាររបស់លោកបច្ចុប្បន្នផងដែរ។
លោកថា៖ «កន្លែងធ្វើឆ្នាំង ផ្តិល ជើងពាន ខាងស្ពាន់ គឺកន្លែងស្រុកហ្នឹងហើយ។ ឪពុកខ្ញុំគាត់ខាងជាងទាំងអស់ ទាំងឪពុកក្មេក ទាំងឪពុកបង្កើត។ អ៊ីចឹងខ្ញុំជាអ្នកឃើញការធ្វើរបស់គាត់ទៅ ចេះតែចងចាំ ដកស្រង់យកមកធ្វើ»។ អតីតយុទ្ធជនដែលនៅមានកម្លាំងពលំមាំមួនរូបនេះបានចាប់ផ្ដើមធ្វើឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណខ្មែរតាំងពីអំឡុងឆ្នាំ ១៩៨៦-១៩៨៧ នៅពេលដែលលោកឆ្លៀតសុំច្បាប់សម្រាកពីការងារយោធា។
លោកបានរំឭកថា៖ «ក្រោយមកបានប្រទេសយើងសន្តិភាពទៅប្រជាពលរដ្ឋយើងចាប់ផ្ដើមមានជីវភាពធូរធារ។ ខ្ញុំចាប់ផ្ដើមធ្វើស្គរតូច ស្គរធំ។ កាលហ្នឹងអត់ណាស់។ ជំនាន់ធាក់កង់ វ៉ៃបានគងបាន ៤-៥ ឬ ១០ អ៊ីចឹងជិះកង់ដើរលក់ ១ អាទិត្យ កន្លះខែអីបានចូលផ្ទះវិញ»។ ខុសប្លែកពីសិប្បករដទៃទៀត ដែលរំពឹងទីផ្សារ លោក ម៉ុយ អះអាងថា លោកបានប្រកបមុខរបរធ្វើឧបករណ៍ភ្លេងនេះ ដោយសារតែលោកយល់ថា វាពុំសូវមានអ្នកចាប់អារម្មណ៍ច្រើន។
សិប្បករតជំនាន់រូបនេះបាននិយាយថា៖ «មើលទៅ បើយើងមិនធ្វើ ក្មេងជំនាន់ក្រោយច្បាស់ជាបាត់បង់ហើយ។ ម្យ៉ាងមុនចូលនិវត្តន៍ក៏ខ្ញុំធ្វើដែរ តែគ្រាន់តែមិនសូវមានឱកាសច្រើនទេ។ ដល់ពេលខ្ញុំចូលនិវត្តន៍បានខ្ញុំចាប់ផ្ដើមពង្រីកសិប្បកម្ម ដោយសារស្រុកយើងមានសន្តិភាពហើយ»។ ស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយផ្លូវជាតិ ៥១ ក្នុងភូមិប្រកិល សិប្បកម្ម លោក ម៉ាច ម៉ុយ មានធ្វើដោយដៃនូវឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណខ្មែរទាំង ៤ ប្រភេទគឺ គ្រឿងខ្សែ គ្រឿងផ្លុំ គ្រឿងដាសស្បែក និងគ្រឿងគោះទង្គិច។
ក្នុងនោះ មានស្គរតូច ស្គរធំ ស្គរសំភោរ ស្គរឆៃយ៉ាំ ទ្រខ្មែរ ទ្រសោ គង ឃ្មោះ ឈិង ស្រឡៃ ឃឹម តាខេ ចាប៉ីដងវែង រនាតឯក រនាតធុង និងឧបករណ៍ភ្លេងជាច្រើនប្រភេទ តម្រូវវង់ភ្លេងខ្មែរ តាំងពីរបាំព្រះរាជ្យទ្រព្យ ពិណពាទ្យ មហោរី ឆៃយ៉ាំ វង់ភ្លេងប្រគំក្នុងពិធីសាសនា ការសម្ដែងរបាំ ពិធីបុណ្យទាន និងមង្គលការ។
ជារៀងរាល់ថ្ងៃ សិប្បកម្ម ម៉ាច ម៉ុយ មានអតិថិជនទាំងក្នុងស្រុក និងក្រៅប្រទេសកុម្ម៉ង់ទិញឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរពីរូបលោកជាច្រើនគ្រឿង។ ម្ចាស់សិប្បកម្មបានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ ទៀតថា៖ «សព្វថ្ងៃហ្នឹង [ឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរ] ដូចជាដាច់ព្រមគ្នាទៅតាមរដូវកាល។ បើខែណេះដាច់ស្គរជាងស្គរធំៗ។ ដល់រដូវកឋិន ដាច់ឧបករណ៍ភ្លេងពិណពាទ្យ។ បើ ទ្រ ឃឹម តាខេច្រើនតែដាច់នៅរដូវគេរៀបការ។ ដាច់ទៅតាមផ្នែក»។
លោក ម៉ាច ម៉ុយ បាននិយាយលាយឡំសំណើចថា៖ «មានអី ទីផ្សារឧបករណ៍ភ្លេងយើងមានភាពប្រសើរឡើងជួនកាលគេកុម្ម៉ង់ទៅខ្មែរក្រោមអ៊ីចឹងទៅ ជួនកាលគេកុម្ម៉ង់ឱ្យវ៉ៃកេសយកទៅដាក់កុងតឺន័រទៅក្រៅប្រទេសដូចជាខាងអឺរ៉ុប ខាងអីក៏មាន»។
អតិថិជនរបស់លោកមិនត្រឹមតែជាវង់ភ្លេងអាជីព ដែលទិញឧបករណ៍ភ្លេងដើម្បីបម្រើមុខងារប្រគំតន្ត្រីបុរាណនោះទេ ខ្លះទៀតជាវយកទៅដាក់តាំងលម្អនៅគេហដ្ឋាន ឬក្នុងហាងដោយសារតែទឹកចិត្តស្រឡាញ់មរតកភ្លេងខ្មែរ។ លោកលើកឡើងថា៖ «មានខ្លះគេទិញយកទៅតាំង គេទិញចេញទៅក្រៅប្រទេស។ បើនៅក្នុងស្រុក ខ្លះហាងគេធំៗគេទិញយកទៅតាំងក្នុងហាងគេ»។
តាមទំព័រហ្វេសប៊ុកសិប្បកម្ម ម៉ាច ម៉ុយឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរផលិតដោយដៃមានតម្លៃត្រួសៗដូចជា ឈិង ២៥ ដុល្លារ ស្គរដៃលាត ៨០ ដុល្លារ ស្គរដៃក្បាច់ ៩០ ដុល្លារ គងខ្នាត ៤៣ សង់ទីម៉ែត្រតម្លៃ ១៥០ ដុល្លារស្គរឆៃយ៉ាំតម្លៃ ៩៥ ដុល្លារ ចាប៉ីដងវែងប្រមាណ ១៦០ ដុល្លារ (មិនទាន់បូកទាំងជើងទម្រ) ទ្រសោតម្លៃពី ៣០ ដល់ ២០០ ដុល្លារ (មិនទាន់បូកទាំងជើងទម្រ) ស្គរមុខកាត់ ៩ តឹក មានតម្លៃជាង ២ ពាន់ដុល្លារ និងមុខកាត់ ១ ម៉ែត្រតម្លៃជាង ៣ ពាន់ដុល្លារ ជាមួយការរំលេចក្បូរក្បាច់រចនាយ៉ាងលម្អិតផ្ចិតផ្ចង់ដោយអាចប្រើរយៈពេលច្រើនសប្ដាហ៍ក្នុងការធ្វើឧបករណ៍ទាំងនេះ។
សិប្បករមានឆន្ទៈផលិត និងបន្តចំណេះជំនាញដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយរូបនេះ លើកឡើងថា៖ «ស្គរយើងយកឈើដើមអម្ពិលទឹកបារាំង ដើមឈើទាល ជួនកាលគេមានយកដើមគគីរមួយៗមកលក់ឱ្យ។ ប៉ុន្តែគគីរហ្នឹងមិនមែនឈើសាច់ប៉ាន់ល្អទេ សុទ្ធតែឈើដែលរលំវាប្រហោងក្នុង។ អ៊ីចឹងយើងត្រូវការអ្នកទៅរកឈើមានប្រហោងស្រាប់គេលុង គេចិតគេយកមកលក់ឱ្យ»។
លោក ម៉ាច ម៉ុយ លើកឡើងថា៖ «ស្គរធំៗប្រើរយៈពេលឆាប់ដែរទេ បើមានគេយករាងស្គរមកលក់ឱ្យស្រាប់ៗយើងគ្រាន់តែឈូសឆាយកែច្នៃអ៊ីចឹងទៅ រយៈពេលកន្លះខែរួចហើយ។ បើសិនណាឈើនៅទាំងដុំមិនងាយធ្វើទេ អាចរាប់ខែឯណោះ យ៉ាងហោច ១ ខែ ទៅ ១ ខែជាងអី បានហើយ»។
ក្នុងការផលិតឧបករណ៍ភ្លេងនីមួយៗ អ្នកធ្វើឧបករណ៍ភ្លេងដែលចេះជំនាញតពីដូនតាគួបផ្សំនឹងការសិក្សាស្វែងយល់ពីព្រឹទ្ធាចារ្យនានាតែងតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវរចនាប័ទ្ម និងក្បួនខ្នាតជាអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរជានិច្ច។
អ្នកធ្វើឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរដែលតែងទទូចស្នើសុំមហាជនកុំឱ្យហៅ «ភ្លេងពិណពាទ្យ» ថា «ភ្លេងសៀម» រូបនេះបានបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំធ្វើរាល់ថ្ងៃ សូម្បីតែក្បាច់ក្បូរអី ខ្ញុំអត់ឱ្យខុសពីរចនាប័ទ្មបុរាណ គឺឱ្យត្រូវក្បួនខ្នាតបែបបទរបស់ខ្មែរ។ ពេលណាយើងយកចម្លងក្បាច់គេ អាហ្នឹងមានន័យថា យើងបំប្លែង។ យើងវាបាត់បង់ក្បាច់បុរាណយើង បាត់អត្តសញ្ញាណជាតិយើងដែរ»។ ក្នុងបំណងលើកស្ទួយអត្តសញ្ញាណជាតិ និងបន្តមរតកសិល្បៈភ្លេងខ្មែរឱ្យគង់វង្សសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ លោកបានបណ្ដុះបណ្ដាលកូន ៥ នាក់ក្នុងចំណោមកូនបង្កើត ៧ នាក់របស់លោក រួមទាំងកូនប្រសាផងដែរ ដែលសុទ្ធតែមានឯកទេសខុសគ្នាក្នុងការផលិតឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណខ្មែរ។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំបានបណ្ដុះបណ្ដាលបង្រៀន [ជាង] ច្រើននាក់ដែរ តែចំនួនអត់ទៀងទេ។ ជាងខ្លះធ្វើអ៊ីចឹងទៅ កន្លែងណាគេមានប្រាក់ខែច្រើន អ៊ីចឹង គេទៅផ្សេង។ យើងរកជាងដាក់ទៀតទៅ។ គ្រាន់តែកូនចៅយើងគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែចេះទាំងអស់»។
លោកថា សព្វថ្ងៃនៅសិប្បកម្មរបស់លោកមានកម្លាំងពលកម្ម «មិនទៀង ជួនកាល ៤ នាក់ ជួនកាល ៥ នាក់ ជួនកាល ៣ នាក់ ចេញចូល រាប់ទាំងកូនៗ និងកូនប្រសា»។ សូម្បីតែក្នុងអំឡុងពេលមានការរីករាលដាលខ្លាំងនៃជំងឺកូវីដ ១៩ ខណៈដែលអាជីវកម្មជាច្រើន ត្រូវបង្ខំចិត្តបិទទ្វារ ក៏សិប្បកម្មរបស់លោកនៅតែតស៊ូធ្វើឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរពុំទំនេរដៃដែរ។ លោក ម៉ាច ម៉ុយ បានលើកឡើងថា៖ «សិប្បកម្មយើងដូចជាមិនអីដែរ។ ជំនាន់កូវីដហ្នឹង អតិថិជនគេចេះតែតម្រូវការបញ្ជាទិញអ៊ីចឹង គ្រាន់តែបានដោះស្រាយកុំឱ្យកូនជាងរត់ចោល»។
ក្នុងដំណើរការមុខរបរដោយក្ដីស្រឡាញ់ពេញចិត្ត សិប្បករគ្រឿងភ្លេងខ្មែរដ៏ល្បីនៅភូមិប្រកិល ឃុំព្រះស្រែ រូបនេះពុំសូវបារម្ភពីទីផ្សារលក់ផលិតផលឡើយ។ លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំមិនគិតថាដាច់មិនដាច់ ខ្ញុំអត់ខ្វល់ទេ ព្រោះខ្ញុំធ្លាប់នៅស្រុកស្រែជនបទ ខ្ញុំធ្វើស្រែ ស្រូវជង្រុកមាន ប្រហុកក៏មាន បន្លែបន្លុកជុំវិញផ្ទះមិនដាច់ ខ្ញុំអត់ខ្វល់។ អ៊ីចឹងខ្ញុំធ្វើនៅតែធ្វើទៅ»។ លោកបន្តថា៖ «ប៉ុន្តែជាមោទនភាពខ្ញុំមួយដែរ ខ្ញុំបានជោគជ័យដោយសារតែបងប្អូនក្នុងស្រុកក្រៅស្រុកគាំទ្រ អ៊ីចឹងខ្ញុំបានធូរធារ បានកូនខ្ញុំទាំងអស់ទៅរៀនចេះដឹងជ្រៅជ្រះ»។
លោក ម៉ាច ម៉ុយ ក៏មានមហិច្ឆតាចង់ពង្រីកសិប្បកម្មឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរឱ្យធំដុំដែរ តែលោកថា៖ «មិនដឹងទៅរួចមិនរួចទេ តែចាំមើលតាមធនធានថវិកាចំណូលយើង យើងចេះតែបែកមែកធាងអ៊ីចឹងទៅ»៕
