ភ្នំពេញៈ នារីខ្មែរដែលជាវិចិត្រករ និយមរំលេចនូវរូបភាពសត្វឆ្មា នៅលើផ្ទាំងគំនូរ កញ្ញា កឹម កែវសុជាតិ បានសហការជាមួយវិចិត្រករអាល្លឺម៉ង់ Lars Breuer រំលេចស្នាដៃអក្សរសាស្ដ្រ រួមគ្នា ទាំង ២ ភាសា នៅលើផ្ទាំងគំនូរតែ ១ ក្នុងពិព័រណ៍ In Collaboration: Lars Breuer (Germany) & Koem Keosocheat (Cambodia) នៅ Meta House។
វិចិត្រករជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ លោក Lars Breuer ជាធម្មតា ធ្វើការជាមួយការដំឡើងអក្សរបែបទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលគូរតាមឯកសារយោងជាប្រភេទប្រវត្តិសាស្ត្រសិល្បៈ និងអក្សរសិល្ប៍។ វាផ្សារភ្ជាប់រវាងស្ថាបត្យកម្ម ការរចនា និងវិចិត្រសិល្បៈ។
សម្រាប់ការងារនេះ គម្រោងដំបូងរបស់លោកនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ វិចិត្រករនឹងធ្វើការលើអក្សរពុម្ពខ្មែររួមបញ្ចូលគ្នាជាមួយឃ្លាជាភាសាអង់គ្លេស។ បង្ហាញជាពណ៌ខ្មៅ និងស តាមបែបផែន នៃភាពស្របគ្នានៅលើជញ្ជាំង នៃលម្ហសិល្បៈ និងភាពស៊ីមេទ្រីត្រូវបានរចនាជាទម្រង់អក្សរទាំង ២ ភាសា។
លោក Breuer ដែលបានមកទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា កាលពី ៤ ឆ្នាំមុន ក្នុងនាមជាភ្ញៀវទេសចរ ដែលចាប់អារម្មណ៍នឹងវប្បធម៌នៅជនបទ ភាពរស់រវើកក្នុងរដ្ឋធានី បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំកំពុងធ្វើការលើគំនូរធំពេញ ១ ជញ្ជាំង។ គំនូរនេះ ផ្ដោតលើអក្សរសាស្ដ្រខ្មែរ និងអាល្លឺម៉ង់។ គំនូររបស់ខ្ញុំនឹងមានប្រវែង ៩ ម៉ែត្រ»។
លោក Breuer ប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា៖«ប៉ុន្តែអក្សរសាស្ដ្រទាំង ២ ភាសានេះ ត្រូវបានបកប្រែជាភាសាផ្សេងទៀត និងរួមបញ្ចូលគ្នា ដូច្នេះលោកអ្នកមិនអាចអានដាច់ដោយងាយស្រួលឡើយ។ ភាសាខ្មែរក្លាយជាអាល្លឺម៉ង់ ហើយអាល្លឺម៉ង់ក្លាយជាខ្មែរ។វិធីនេះភាសាទាំង២បង្កើតគំរូអរូបីថ្មីមួយទាំងស្រុង»។
លោក Breuer ដែលអះអាងថា លោកបានទៅទស្សនាសារមន្ទីរ និងទៅកន្លែងតាំងពិព័រណ៍សហសម័យ បាននិយាយថា៖ «កិច្ចការដ៏លំបាកទី១ របស់ខ្ញុំ គឺធ្វើការលើការរចនាសម្រាប់អក្សរខ្មែរ»។ ដូច្នេះលោកលើកឡើងថា វាពិតជាអស្ចារ្យណាស់ក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរវប្បធម៌ជាមួយសិល្បករក្នុងស្រុក។
កញ្ញា កឹម កែវសុជាតិ ក៏បានឱ្យដឹងពីមូលហេតុ ដែលកញ្ញាសហការជាមួយសិល្បករអាល្លឺម៉ង់ ចំពោះពិព័រណ៍នៅ Meta House នេះផងដែរ។ ការសហការ គឺដោយសារតែជាឱកាសបង្កើតទំនាក់ទំនង ចែករំលែកនូវវប្បធម៌ អរិយធម៌ ដែលមានតាំងពីអតីតកាល និងកំពុងបន្ដដល់បច្ចុប្បន្នកាល។
សិល្បការិនី ដែលកែច្នៃបន្ថែមកម្រងខ្សែក្រចៅ និងរមូរបន្ទះគាថា ព័ទ្ធជុំវិញលើឈុតសម្លៀកបំពាក់មានស្រាប់ដើម្បីចូលរួមការតាំងពិព័រណ៍ «ស្ដ្រី ២០២១» ក្នុងន័យរំលេចចក្ខុវែងឆ្ងាយរបស់ស្ដ្រី និងការចាប់ផ្ដើមពីចំណុចតូចៗក្នុងការសម្រេចគោលដៅធំក្នុងឆាកជីវិតនិយាយថា៖ «នៅក្នុងចំណុចមួយចំនួន យើងអាចនិយាយបានថា សិល្បៈរបស់យើងមានភាពស្រដៀងគ្នា ពីព្រោះយើងបានឈរនៅលើវប្បធម៌) នៃការចែករំលែក ក៏ដូចជា ការឆ្លុះបញ្ចាំងចក្ខុវិស័យដូចគ្នា»។
កញ្ញាកែវសុជាតិ ដែលមកពីខេត្ដកំពត និងបញ្ចប់ការសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «វាគឺជាឱកាសសមាហរណកម្មស្នាដៃ ក៏ដូចជាការផ្សព្វផ្សាយទេពកោសល្យសិល្បៈរចនាអក្សរសាស្ដ្រជាដើម»។
វិចិត្រករ Breuer និយាយថា នៅពេលដែលលោកបានធ្វើផែនការដំបូងសម្រាប់គម្រោងការតាំងពិព័រណ៍នៅភ្នំពេញ លោកផ្ទាល់មានគំនិតក្នុងការបញ្ចូលគ្នានូវសិល្បៈរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងសិល្បករក្នុងស្រុក។
លោកថា Meta House ស្នើឱ្យធ្វើការជាមួយកញ្ញាកែវសុជាតិ។ ការផ្លាស់ប្តូរ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ បានចាប់ផ្តើមរួចហើយកាលពីប៉ុន្មានសប្តាហ៍មុន នៅពេលដែលពួកគេកំពុងធ្វើការលើលិខិតអញ្ជើញ ដោយរួមបញ្ចូលគ្នា នូវសំណេរអក្សរដែលសរសេរដោយដៃរបស់កញ្ញាជាមួយនឹងការវាយអក្សរដ៏លំបាកអានរបស់លោក។
លោកនិយាយថា៖ «កញ្ញាកែវសុជាតិបានសម្រេចចិត្តធ្វើការគូរគំនូរអក្សរខ្មែរ សម្រាប់ការតាំងពិព័រណ៍រួមរបស់យើងផងដែរ។ កញ្ញាបានធ្វើសំណើដ៏ល្អមួយ ហើយខ្ញុំទន្ទឹងរង់ចាំមើលការងាររបស់កញ្ញា»។
ក្រៅពីគំនូរចម្រុះពណ៌នៅលើផ្ទាំងក្រណាត់ លោក Breuer ចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងលើសិល្បៈ ដែលមានមូលដ្ឋានលើអក្សរសាស្ដ្រ។ ដូច្នេះលោកកំពុងធ្វើការជាមួយនឹងការវាយអក្សរដែលបានរចនាដោយខ្លួនឯង។
លោកនិយាយថា៖ «លើកនេះការតាំងពិព័រណ៍របស់ខ្ញុំ នៅ Meta House គឺជាពិព័រណ៍តែ១គត់ដែលខ្ញុំកំពុងធ្វើនៅកម្ពុជា។ប៉ុន្តែខ្ញុំកំពុងធ្វើការលើផែនការថ្មី សម្រាប់គម្រោងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការផ្លាស់ប្តូរ រវាងកម្ពុជា និងអាល្លឺម៉ង់រួចហើយ។វាពិតជាអស្ចារ្យណាស់ក្នុងការត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ»។
ជាមួយស្នាដៃ ១ ផ្ទាំង ឈ្មោះថា «និគ្គហិត» ពណ៌សខ្មៅលើក្រណាត់ទំហំ ១០០x២០០ សង់ទីម៉ែត្រ កញ្ញាកែវសុជាតិបានអះអាងថា ក្នុងរូបគំនូរនេះ វាមិនមែនគ្រាន់តែជាផ្ទាំងគំនូរ សម្រាប់ទស្សនាធម្មតាទេ តែជាឱកាសក្នុងការស្វែងយល់អំពីវប្បធម៌ អរិយធម៌ និងការវិវឌ្ឍទៅតាមសម័យកាល។
កញ្ញាបន្ដថា ពាក្យ «និគ្គហិត»(នាមស័ព្ទ)(បាលី) ជាឈ្មោះគ្រឿងសម្គាល់ មានរូបសណ្ឋានជាសូន្យមូលយ៉ាងនេះ «០»។ វាជាភាគល្អិត និងជាបច្ច័យក្នុងការចាប់ផ្ដើមផ្សារភ្ជាប់ពីវត្ថុ ១ ទៅវត្ថុផ្សេងទៀត ជាហេតុដែលនាំឱ្យមានផលប្រព្រឹត្ដ។
កញ្ញាឱ្យដឹងថា៖ «តួយ៉ាង ដូចជាដូនតា ១ នេះ បានបង្កើតសិល្បៈ សាសនា ការអប់រំ និងសំណង់ស្ថាបត្យកម្ម ដែលបង្កប់នូវពហុសាស្ដ្រដ៏អស្ចារ្យជាច្រើន សម្រាប់កូនចៅគោរព និងយកមកសិក្សាស្រាវជ្រាវឈានទៅដល់ការបង្កើតអ្វីថ្មីៗផងដែរ»។
អស់រយៈពេលជាង ១៥ ឆ្នាំមកហើយ ដែលមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌កម្ពុជា-អាល្លឺម៉ង់ Meta House Phnom Penh ផ្សព្វផ្សាយការផ្លាស់ប្តូរ រវាងសិល្បករខ្មែរ និងអាល្លឺម៉ង់។
យោងតាមអ្នកស្រី Nicolaus Mesterharm ស្ថាបនិក Meta House ក្នុងរយៈពេល ២ ឆ្នាំ ក្នុងអំឡុងពេល ជំងឺកូវីដ ១៩ ការរៀបចំកម្មវិធីសិល្បៈ គឺមិនអាចទៅរួចនោះទេ។
អ្នកស្រីនិយាយថា លោក Lars Breuer គឺជាវិចិត្រករជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ដំបូងគេ ដែលតាំងពិព័រណ៍នៅ Meta House បន្ទាប់ពីជំងឺរាតត្បាត។ កូវីដ ១៩ បានជះឥទ្ធិពលលើឆាកសិល្បៈ ក្នុងកម្រិតសកលលោក ដោយវិចិត្រសាល ត្រូវបានបិទទ្វារ ហើយសិល្បករជាច្រើនបានបាត់បង់ប្រាក់ចំណូល។
សិល្បករអាចជួបតែលើអ៊ីនធឺណិតប៉ុណ្ណោះ ហើយដូចមនុស្សគ្រប់រូបដែរ ពួកគេមិនអាចធ្វើដំណើរ និងចែករំលែកគំនិតរបស់ពួកគេជាមួយពិភពលោកបានទេ។
អ្នកស្រី Nicolaus និយាយថា៖ «យើងមានអារម្មណ៍ធូរស្រាល ដែលឥឡូវនេះ ការធ្វើដំណើរ និងធ្វើការនៅបរទេសអាចធ្វើទៅបានម្តងទៀត។ ការចល័តរបស់សិល្បករ និងអ្នកជំនាញវប្បធម៌ គឺចាំបាច់សម្រាប់ហេតុផលជាច្រើន រួមមាន ការទទួលបានឱកាសការងារថ្មី ទស្សនិកជន និងទីផ្សារ ការបង្កើតការងារក្នុងវិស័យវប្បធម៌ និងច្នៃប្រឌិត ការផ្សព្វផ្សាយភាពចម្រុះនៃវប្បធម៌ និងកិច្ចសន្ទនាអន្តរវប្បធម៌ និងបណ្តាញ និងការកសាងភាពជាដៃគូ»។
អ្នកស្រីបន្ដថា តាំងពីដំណាក់កាលធ្វើផែនការដំបូង លោក Breuer ចង់ស្វែងរកសមភាគីកម្ពុជាដើម្បីតាំងពិព័រណ៍ជាមួយ។ពួកគេសប្បាយចិត្តខ្លាំងណាស់ដែលបានធ្វើការជាមួយសិល្បការិនី កញ្ញាកឹម កែវសុជាតិ ក្នុងកម្មវិធីនេះ។
ដោយចាប់ផ្ដើមសម្ពោធនៅថ្ងៃទី ៩ ខែសីហា វេលាម៉ោង ៦ ល្ងាច ពិព័រណ៍ In Collaboration: Lars Breuer (Germany) & Koem Keosocheat (Cambodia) មានរយៈពេល ២០ ថ្ងៃ រហូតដល់ ថ្ងៃទី ២៨ ខែសីហា។
អ្នកស្រី Nicolaus បញ្ជាក់ថា៖ «យើងទន្ទឹងរង់ចាំការបើកកិច្ចសហការគម្រោងថ្មីនេះ ដែលចាប់ផ្ដើមនៅថ្ងៃអង្គារ ទី ៩ [សីហា] ចាប់ពីម៉ោង ៦ ល្ងាចតទៅ។ យើងស្វាគមន៍មហាជនគ្រប់រូប។ អ្នកសិល្បៈទាំង ២ នឹងឆ្លើយសំណួរនានារបស់មហាជន»៕