ភ្នំពេញៈ នៅទឹកដីសម្បូរសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌធម្មជាតិ និងប្រាង្គប្រាសាទបុរាណទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរពីខ្ទង់ម៉ឺនដល់លាននាក់ អតីតបុគ្គលិកសណ្ឋាគារលោក ចាន់ វុទ្ធី ហៅ ទីទី តែងតែមានក្ដីស្រមៃក្លាយជាអ្នកផលិតឈីស ១ រូបនៅប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយពីលោកបានឃើញអាហារបស្ចិមប្រទេសមួយនេះ ត្រូវបាននាំចូលច្រើនសន្ធឹកដោយពុំមានសហគ្រិនណាម្នាក់ធ្វើលក់ក្នុងស្រុក។
សព្វថ្ងៃលោក វុទ្ធី គឺជាអ្នកជំនាញធ្វើឈីសដំបូងគេ ១ រូបនៅប្រទេសកម្ពុជា ដោយផលិតផលរបស់លោកត្រូវបានផ្គង់ផ្គង់នៅតាមបណ្ដាសណ្ឋាគារប្រណីត និងភោជនីយដ្ឋានមួយចំនួននៅរាជធានីភ្នំពេញ និងខេត្តសៀមរាប។
ជាកូនកសិករ ដែលមានកំណើតនៅភូមិលេខ ៥ ឃុំស្វាយរលំ ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្ដាល លោក វុទ្ធី ផ្ដើមដុះពន្លកចិត្តចង់ផលិតឈីសផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារក្នុងស្រុក នៅពេលលោកបម្រើការក្នុងសណ្ឋាគារលំដាប់ផ្កាយមួយកាលពីឆ្នាំ ១៩៨៨។
អ្នកផលិតឈីសវ័យ ៥២ ឆ្នាំរូបនេះបានរៀបរាប់ប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «កាលហ្នឹង position [តំណែង] ខ្ញុំលាងចានទេ។ ខ្ញុំឃើញ fromage [ឈីស] នាំចូលមកច្រើនមែនទែន។ អ៊ីចឹងក៏ខ្ញុំសួរ Chef [មេចុងភៅ]បរទេសថា អាហ្នឹងគេធ្វើមកពីអី ម៉េចក៏មិនធ្វើខ្លួនឯង ទិញពីគេមកធ្វើអី។ គាត់ក៏ឆ្លើយប្រាប់ខ្ញុំថា ស្រុកអ្នកឯងអត់មានទឹកដោះគោទេ ឱ្យខ្ញុំធ្វើម៉េច»។
សំណួរថា «ហេតុអ្វីបានជាយើងមិនព្រមធ្វើដោយខ្លួនឯង» ជាកម្លាំងជំរុញឱ្យលោកដាក់គោលដៅថា ថ្ងៃណាមួយលោកត្រូវតែផលិតឈីសឱ្យបាននៅប្រទេសកំណើត។ក្រោយមក លោក វុទ្ធី បានបម្រើការតាមអង្គការនិងមានទំនាក់ទំនងជាមួយមិត្តភក្ដិនៅក្រៅប្រទេសច្រើនរហូតដល់មានឱកាសបានចេញទៅទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសអ៊ីតាលី ជាទីដែលផ្ដល់ពន្លឺក្នុងការក្រេបជញ្ជក់ជំនាញធ្វើឈីសនេះ។
លោកបានរំឭកប្រាប់ថា៖ «ទៅដល់ប្រទេសអ៊ីតាលីលើកដំបូងខ្ញុំស្រឡាញ់។ ពេលដែលខ្ញុំត្រឡប់មកវិញខ្ញុំបន្តការងារហ្នឹង ១ ឆ្នាំបន្ថែមទៀត។ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩៩ ខ្ញុំទៅម្ដងទៀត គោលបំណងគឺចង់ឈប់ការងារ ហើយចង់ទៅរៀនធ្វើឈីសហ្នឹងតែម្ដង»។
រយៈពេល ៣ ឆ្នាំនៅប្រទេសអ៊ីតាលី លោកបានសិក្សាជំនាញដោយច្បិចយកចំណុចសំខាន់ៗក្នុងការធ្វើឈីស ដែលលោកចាត់ទុកថា វាជាសំណាងមួយដោយមានគេជួយផ្ចុងផ្ដើមទំនុកបម្រុងតាំងពីកន្លែងស្នាក់ និងការរៀនសូត្រ។
នៅទីនោះលោកបានរៀនទ្រឹស្ដីផងហ្វឹកហាត់ជាមួយសិប្បកម្មគ្រួសារផង ដោយចុះទៅសិក្សាតាមផ្ទះ ដើម្បីស្វែងយល់ពីរបៀបធ្វើឈីសបែបប្រពៃណីតាមប្រភេទខុសគ្នា ខណៈស្រុកខ្មែរពុំសូវមានគេចាប់អារម្មណ៍ជំនាញនេះនៅឡើយ។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំខំរៀនមកពីណោះ ខ្ញុំត្រូវតែមកបង្កើតការងារដើម្បីស្រុកទេសយើងសម្រាប់អាហារប្រជាជនខ្ញុំ ដើម្បីឱ្យបរទេសមើលមកថា ស្រុកខ្មែរយើងក៏មាន fromage ដែរ មិនបាច់នាំចូលមកពីបារាំង មិនបាច់នាំចូលពីប្រទេសជឿនលឿនទេ»។
នៅឆ្នាំ ២០០៣ លោកក៏បានប្រមូលជំនាញចំណេះដឹងនេះមកកាន់មាតុភូមិកំណើតវិញ តែពុំទាន់ប្រកបមុខរបរធ្វើឈីសភ្លាមទេ។ នៅឆ្នាំ ២០០៤ លោកបានសហការជាមួយមិត្តភក្ដិជាជនជាតិអ៊ីតាលីបើកភោជនីយដ្ឋានតូចមួយឈ្មោះ L''OasiItaliana Restaurant នៅខេត្តសៀមរាប ដោយផ្ដោតលើអាហារសាច់ប្រភេទសាច់កែច្នៃ (cold cuts) និងសាច់ក្រកដូចជា cooked ham, prosciutto,coppa,salami,sausage sauce អីអ៊ីចឹងទៅ។
ស្របពេលដែលជំនួញលើវិស័យចំណីអាហារដំណើរការបានល្អលោកបានចាប់ផ្ដើមស្វែងរកទឹកដោះគោជាវត្ថុធាតុដើមមកផលិតឈីសនៅខេត្តសក្ដានុពលទេសចរណ៍សៀមរាប ក្នុងឆ្នាំ ២០០៧។
លោក វុទ្ធី បានរៀបរាប់ថា៖ «ការធ្វើឈីសនៅស្រុកយើងនេះគឺវាលំបាកណាស់។ ទី១ ស្រុកទេសយើងហ្នឹងអត់ទាន់មានទឹកដោះទេ»។
លោកត្រូវបានអតីតមន្ត្រីបុគ្គលិកក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ ណែនាំប្រភពទឹកដោះគោនៅឃុំអរិយក្សត្រ ជាទីដែលលោកបានទៅទិញវត្ថុធាតុដើមមករៀនធ្វើដកស្រង់បទពិសោធចេញជាឈីស ប៉ុន្តែវាមិនមានរសជាតិតាមវប្បធម៌អាហារជនជាតិដើម។
លោកបានបន្តទៀតថា៖ «រយៈពេល ៤-៥ ខែ ការធ្វើទឹកដោះគោក្នុងស្រុកយើងអត់ជោគជ័យខ្ញុំទៅវៀតណាម។ ទៅវៀតណាមមានទឹកដោះគោ ប៉ុន្តែការដឹកជញ្ជូនហ្នឹងពិបាកឆ្ងាយ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំទៅខាងថៃ»។
លោកបានឃើញកសិដ្ឋាននៅខេត្តស្រះកែវ និងខេត្តប៊ុរីរ៉ាម។ ទោះជាសមាគម និងសហគមន៍នៅទីនោះព្រមលក់ទឹកដោះគោឱ្យក៏លោកប្រឈមការលំបាកចំពោះការដឹកជញ្ជូន។
លោកនិយាយថា៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងហ្នឹងវាធ្វើឱ្យលំបាកមែនទែន ប៉ុន្តែដោយសារការស្រឡាញ់ទៅខ្ញុំព្យាយាមមិនបោះបង់វាទេ។ ខ្ញុំអត់គិតថា ខ្ញុំយកទឹកដោះពីស្រុកថៃមកតម្លៃប៉ុនណាយកមកធ្វើលក់តម្លៃប៉ុនណា ខ្ញុំអត់ខ្វល់ទេ។សំខាន់ខ្ញុំត្រូវតែព្យាយាមធ្វើវាឱ្យបាន»។
នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ កង្វល់ពីការដឹកជញ្ជូនវត្ថុធាតុដើមរបស់លោកត្រូវបានសម្រាលនៅពេលដែលលោកចាប់ផ្ដើមប្រើទឹកដោះគោពី ឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោសែន ឫស្សីត្រឹប ខេត្តព្រះវិហារ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «គ្រាន់តែយើងចាប់ផ្ដើមប្រើទឹកដោះគោឫស្សីត្រឹប ស្រាប់តែកូវីដចូលមកហើយថៃក៏គេបិទអត់មានឱ្យយើងចេញចូលដែរ។ វាជាសំណាងមួយដែលស្រុកយើងមានអ៊ីចឹង»។
អំឡុងការរីករាលដាលជាសកលនៃជំងឺកូវីដចាប់ពីចុងឆ្នាំ ២០១៩ ខណៈចំនួនភ្ញៀវទេសចរបរទេសបានធ្លាក់ចុះខ្លាំងលោក វុទ្ធី បែរជាភ្ញាក់ផ្អើលដោយសារមានបងប្អូនខ្មែរ ភោជនីយដ្ឋាន និងសណ្ឋាគារងាកមកចាប់អារម្មណ៍ច្រើននឹងផលិតផលពីទឹកដោះគោរបស់លោក។
លោកបាននិយាយថា៖ «គាត់ទៅខេត្តសៀមរាប គាត់ញ៉ាំយ៉ាអួរបស់ខ្ញុំទៅ គាត់ឃើញលេខទូរស័ព្ទ ហើយគាត់សួរថា ចុម! យ៉ាអួនេះធ្វើនៅស្រុកខ្មែរ នរណាអ្នកធ្វើ? គាត់សួរតាំងពីទឹកដោះគោ សួរតាំងពីរបៀបធ្វើ»។
លោកថា៖ «នៅពេលនោះ កូវីដក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែការចូលរួមប្រើប្រាស់ឈីសស្នាដៃកូនខ្មែរហ្នឹងនៅអូតែល មានភោជនីយដ្ឋានផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងអាហារអឺរ៉ុបហ្នឹងគេចូលរួមនិងលើកទឹកចិត្តយើងច្រើនហើយខ្ញុំសប្បាយចិត្តនិងមានមោទនភាពថាយើងធ្វើវាបានហើយ»។
ក្រោយពីសហការជាមួយរាជបណ្ឌិត្យសភារយៈពេល ២ ឆ្នាំដោយទឹកដោះគោពីឫស្សីត្រឹបមិនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ចង្វាក់ផលិតកម្មរបស់លោក ក្នុងឆ្នាំ ២០២០ លោកក៏បានចាប់ផ្ដើមទិញវត្ថុធាតុដើមពីកសិដ្ឋានគិរីសួគ៌នៅភ្នំតាម៉ៅ ខេត្តតាកែវ។
លោក វុទ្ធី និយាយថា៖ «ខែ ៤ ឆ្នាំ ២០២០ មានគោរបស់កសិដ្ឋានគិរីសួគ៌ ខេត្តតាកែវ ភ្នំតាម៉ៅយើងហ្នឹងចូលមកចំនួន ៥៥០ ក្បាល តាមដែលខ្ញុំចាំហ្នឹង។ខ្ញុំមានអារម្មណ៍សប្បាយចិត្តមែនទែននៅពេលនេះអ្វីៗ គឺនៅក្នុងដៃយើងហើយ គឺយើងអាចងាយចាប់ផ្ដើមធ្វើវាហើយ»។
សព្វថ្ងៃ លោកមានផលិតផលអាហារបស្ចិមប្រទេស ១១ ប្រភេទ ដែលត្រូវបានលក់ក្រោមស្លាកឈ្មោះ La Fattoria ក្នុងតម្លៃមួយសមរម្យ។
យ៉ាអួកែវតូចចំណុះ ១៦០ ក្រាម មានតម្លៃលក់ដុំ ៦០ សេន និង ៤,៥ ដុល្លារ ក្នុង ១ គីឡូក្រាម។ ភីហ្សាឈីស មានតម្លៃ ១២ ដុល្លារ ក្នុង ១ គីឡូក្រាម ឬ ១១,៥ ដុល្លារ សម្រាប់ការទិញច្រើន។ ប្រភេទ Fresh Mozzarella តម្លៃលក់ទូទៅ ២២ ដុល្លារ និងប្រភេទ Buraata ក្នុង ១ គ្រាប់ទម្ងន់ ១២៥ ក្រាម មានតម្លៃលក់ ៣ ដុល្លារ។ លោកក៏ទើបតែបំបែកការផលិតនៅរាជធានីភ្នំពេញបន្ថែមពីលើទីតាំងនៅសៀមរាប ដោយសារវានៅជិតនឹងកន្លែងវត្ថុធាតុដើម។
លោកនិយាយថា៖ «យើងធ្វើផលិតផលពាក់កណ្ដាលសម្រេចនៅភ្នំពេញហើយសម្រេច ១០០ ភាគរយ យើងបញ្ជូនទៅខេត្តសៀមរាបខ្លះ យើងទុកនៅភ្នំពេញខ្លះ»។
ក្នុងចំណោមអតិថិជនធំៗជិត ២០ របស់លោកនៅរាជធានីភ្នំពេញរួមមាន សណ្ឋាគារសូហ្វីតែល ភូគីត្រាភ្នំពេញ ហៃយ៉ាត់ រីជិនស៊ី ភ្នំពេញ សណ្ឋាគារ រ៉ូសវូដភ្នំពេញ ណាហ្គាវើល និងភោជនីយដ្ឋានតូចៗនៅម្ដុំមាត់ទន្លេ។
លោកបន្តថា៖ «បើនៅសៀមរាបមានច្រើន ដោយសារយើងធ្វើទីតាំងនៅទីនោះយូរ ប៉ុន្តែភោជនីយដ្ឋាន អូតែលច្រើនដែលលោកមានបិទអត់ទាន់បានដំណើរការវិញ»។
អតីតអ្នកលាងចាននៅសណ្ឋាគារវិវឌ្ឍខ្លួនជាអ្នកផលិតឈីសរូបនេះបានចាត់ទុកថា វាជាមោទនភាពមួយដែលលោកប្រឹងប្រែងបានមកទល់សព្វថ្ងៃផ្ដើមពីការច្នៃទឹកដោះគោ៥លីត្រ រហូតដល់រាប់តោនក្នុង ១ ខែ។
លោកបានឱ្យដឹងថា៖«ឥឡូវនេះវាចូលទៅក្នុងកម្រិត ១ ខែ ប្រហែលជាចូល ៤ តោន ៥ តោន ទាំងយ៉ាអួ ទាំងឈីស តែខ្ញុំនៅតែគិតថាខ្លួនឯងអត់ទាន់អស់សមត្ថភាពនៅឡើយទេ ខ្ញុំចង់ធ្វើអ្វីបន្តទៀត»។
ប៉ុន្តែអ្វីដែលនៅតែជាបញ្ហាប្រឈមរបស់លោកគឺទី១ ពាក់ព័ន្ធនឹងវត្ថុធាតុដើមនៅមានកម្រិតតម្លៃថ្លៃ ទី២ ការប្រកួតប្រជែងលើទីផ្សារ មុខទំនិញរបស់លោកខ្លះមានតម្លៃថ្លៃជាងការនាំចូល និងទី៣ សម្ភារប្រើប្រាស់វេចខ្ចប់អីហ្នឹង។
លោកថា៖ «យើងទម្លាក់តម្លៃមិនបានមូលហេតុត្រង់ថា វត្ថុធាតុដើមយើងនៅមានកម្រិតនៅតម្លៃខ្ពស់។មួយទៀតអតិថិជនលោកអត់ទាន់បានដឹងពីអ្វីដែលយើងធ្វើបាននៅមានចំនួនតិចដែលចូលរួមប្រើ»។
ក្នុងដំណើរផលិតឈីស ១ ទសវត្សរ៍កន្លះ លោកតែងតែត្រូវបានគេសួរសំណួរថា ហេតុអ្វីបានជាលោកត្រូវធ្វើឈីសនៅក្នុងស្រុកខ្មែរ ហើយមិនធ្វើនៅស្រុកដែលគេនិយមទទួលទានអាហារនេះទៅវិញ?
លោកឆ្លើយថា៖ «នៅក្នុងបរិបទចំណីអាហារ ១ ជំនាន់ទៅ ១ ជំនាន់ របបអាហារតែងតែផ្លាស់ប្ដូរ។ អ៊ីចឹងទៅ ខ្ញុំបានសិក្សារបបអាហារនៅថៃ នៅវៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ខ្ញុំដើរឆែកមើល យុវវ័យបរិបទគាត់នឹងផ្លាស់ប្ដូរចំណីអាហារ គាត់នឹងងាកទៅរកអាហារបស្ចិមប្រទេសច្រើននៅថ្ងៃអនាគត។
លោកថា៖ «ជាក់ស្ដែងកាលខ្ញុំចាប់ធ្វើឈីស ខ្ញុំ Guarantee [ធានា] ថា ស្រុកខ្មែរនឹងមានការផ្លាស់ប្ដូរពាក់ព័ន្ធនឹងរបបអាហារញ៉ាំឈីសហ្នឹង ហើយខ្ញុំនៅតែដាក់សេចក្ដីសង្ឃឹមថា ស្រុកខ្មែរយើងច្បាស់ជានឹងមានអ្នកធ្វើឧស្សាហកម្មទឹកដោះគោ។ អ្វីដែលខ្ញុំគិតនោះ វាដូចខ្ញុំគិតមែន»។
សព្វថ្ងៃអាជីវកម្មផលិតផលពីទឹកដោះគោរបស់លោកបានបណ្ដុះបណ្ដាលជំនាញនេះដល់មនុស្ស ៨ នាក់ ហើយលោក វុទ្ធី ក៏រីករាយនឹងចែករំលែកចំណេះដឹងដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ ដូចជាសិស្សនៅសាលាបាយ (Sala Bai) សាលា ប៉ូល ឌុយប្រ៊ូល (Paul Dubrule vocational training hospitality school) និងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាជាដើម។
ក្នុងនាមជាអ្នកផលិតឈីសដំបូងម្នាក់នៅកម្ពុជា លោករំពឹងថា ចំណេះជំនាញដែលលោកពាំនាំយកមកធ្វើផលិតផលក្នុងស្រុក នឹងស្ថិតស្ថេរជានិរន្តរ៍ ទោះបីវាស្ថិតនៅលើបុគ្គលណាម្នាក់ក៏ដោយ។
លោកនិយាយថា៖ «អត់ចង់បានអ្វីក្រៅពីចង់ឃើញផលិតផលស្នាដៃកូនខ្មែរដែលបង្កើត fromage លើទឹកដីខ្មែរនេះសូមឱ្យវាស្ថិតស្ថេរជានិរន្តរ៍។ អ្វីដែលខ្ញុំចង់បាន ចង់ឱ្យវារីកស្គុសស្គាយនៅលើទីផ្សារហ្នឹងឯង»៕