.jpg)
លោក យ៉ង់ គីមអេង (ស្តាំ ខាងក្រោម) ក្នុងកិច្ចពិភាក្សាពីថ្ងៃ ១៤ កក្កដា។ រូបថត Comfrel
ភ្នំពេញៈ អង្គការសមាគមក្រៅរដ្ឋាភិបាលចំនួន ៦៤ បានដាក់ចេញអនុសាសន៍ដល់គណបក្សនយោបាយ និងភាគីពាក់ព័ន្ធអំពីលក្ខខណ្ឌអប្បបរមា សម្រាប់ភាពស្របច្បាប់នៃការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខក្នុងនោះត្រូវស្តារឡើងវិញនូវបរិយាកាសនយោបាយសេរី និងការកែសម្រួលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត គជប។
រាជរដ្ឋាភិបាលបានកំណត់យកថ្ងៃទី ៥ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០២២ សម្រាប់រៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៥។
តាមអនុសាសន៍ដែលអង្គការសមាគមដាក់ចេញរួមមាន ត្រូវស្តារឡើងវិញនូវបរិយាកាសនយោបាយដោយសេរី, ការអនុវត្តសិទ្ធិនយោបាយ និងសិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត, គោរពឆន្ទៈបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិបោះឆ្នោត, កែសម្រួលសមាសភាព គជប, កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងតុលាការឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ បំពេញតួនាទីដោយសេរី។
អង្គការសមាគមទាំងនេះរួមមាន មជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និង សិទ្ធិមនុស្ស (សង់ត្រាល់), សមាគមអាដហុក, សមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា, សមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ អង្គការសម្ព័ន្ធភាពការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCRAC), សម្ព័ន្ធគណនេយ្យសង្គមកម្ពុជា, មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM), សម្ព័ន្ធដើម្បីសុចរិតភាព និងគណនេយ្យភាពសង្គម, មជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា (TIC) និងអង្គការសមាគមផ្សេងៗទៀត។
លោក យ៉ង់ គីមអេង ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីការអភិវឌ្ឍ និងជាតំណាងអង្គការសមាគមក្រៅរដ្ឋាភិបាលប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកក្កដាថា ការដាក់ចេញអនុសាសន៍របស់អង្គការសមាគមនេះ ដើម្បីធ្វើឱ្យបរិយាកាសនយោបាយនៅកម្ពុជាអាចឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ចូលរួមនៅក្នុងដំណើរបោះឆ្នោត ឃុំ សង្កាត់ ឆ្នាំ ២០២២ ប្រកបដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ មួយវិញទៀត ការដាក់ចេញអនុសាសន៍ទាំងនេះឡើង ដើម្បីឱ្យមានការបន្ធូរបន្ថយបរិយាកាស ដោយគិតគូរពីដំណោះស្រាយ នយោបាយដើម្បីធ្វើឱ្យគណបក្សនយោបាយ ដែលមានបំណងចង់ចូលរួមប្រកួតប្រជែង អាចចូលរួមបានដោយសេរី មិនមានការភ័យខ្លាច។
លោក យ៉ង់ គីមអេង ថ្លែងថា៖ «យើងចង់ឃើញគណបក្សនយោបាយទាំងអស់មិនមានការទាស់ទែងខាងនយោបាយកើតឡើង នៅរៀងរាល់នៃការបោះឆ្នោតនីមួយៗ និងចង់ឃើញឱ្យមានការដោះស្រាយ និងអត់ឱនឱ្យគ្នា ដើម្បីឈានទៅរកដំណោះស្រាយនយោបាយមួយរវាងខ្មែរ និងខ្មែរ»។ ជាមួយគ្នានេះ អង្គការសមាគមក៏ចង់ឃើញមានការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាមួយនឹងគណបក្សនយោបាយនៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត ពាក់ព័ន្ធនឹងការបញ្ចេញមតិ ដោយអាចធ្វើការរិះគន់ក្នុងន័យស្ថាបនាបាន។
បើតាមលោក គីមអេង កន្លងមកកម្ពុជាបានជួបប្រទះពីបញ្ហាទាំងអស់នេះបានធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋក៏ដូចជាភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោត មានការព្រួយបារម្ភ និងធុញថប់ក្នុងការបោះឆ្នោត។ ប៉ុន្តែលោកមានជំនឿថា អ្នកនយោបាយខ្មែរអាចធ្វើបាននូវអ្វីដែលអង្គការសមាគមក្រៅរដ្ឋាភិបាលស្នើសុំនេះ ព្រោះអ្នកនយោបាយខ្មែរមានបទពិសោធច្រើននៅក្នុងកិច្ចការទាំងអស់នេះ។
លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន ស្ថាបនិកគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជាបានគាំទ្រ ចំពោះអនុសាសន៍របស់អង្គការសមាគមដែលបានលើកឡើងនេះ ដោយលោកថា មានសារៈសំខាន់ក្នុងដំណើរការនៃការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ។ ប៉ុន្តែចំពោះការអនុវត្តបានកម្រិតណានោះ លោកមិនសង្ឃឹមខ្លាំងនោះទេ លុះត្រាតែមានការផ្លាស់ប្តូរថ្នាក់ដឹកនាំ គជប។
លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន បន្តថា បើទោះបីស្ថាប័ន គជប អះអាងថា ជាស្ថាប័នឯករាជ្យ និងស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ក៏ដោយ ក៏មិនអាចទៅរួចដែរ ព្រោះថ្នាក់ដឹកនាំគជប ត្រូវបានជ្រើសរើសពីគណបក្សនយោបាយ។ បើចង់ឱ្យមានជំនឿទុកចិត្តពីមហាជន ថ្នាក់ដឹកនាំ គជប គឺត្រូវតែជ្រើសរើសចេញពីអង្គការសមាគម ឬសាស្ត្រាចារ្យ មកដឹកនាំ។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យ គជប ថ្លែងថា ក្នុងការរៀបចំដំណើរការបោះឆ្នោតរបស់ គ.ជ.ប គឺផ្អែកទៅលើទិដ្ឋភាពច្បាប់ទាំងស្រុង ពីព្រោះថា គ.ជ.ប មានចែងនៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងក៏ជាស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ផងដែរ។ លោក បន្តថា ច្បាប់មានចែងយ៉ាងណា គ.ជ.ប ត្រូវធ្វើយ៉ាងនោះ។ រាល់ការបោះឆ្នោតកាលពីកន្លងមកគឺ គ.ជ.ប អនុវត្តទៅតាមច្បាប់។ ដូច្នេះការស្នើផ្សេងៗរបស់អង្គការសមាគម នាពេលនេះមិនមែនជាសមត្ថកិច្ចរបស់ គ.ជ.ប ទេ។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា ថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹង ការតស៊ូមតិរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ឬក្រុមណាមួយនោះ ត្រូវដាក់ទិសដៅឱ្យចំ និងផ្អែកទៅលើទិដ្ឋភាពច្បាប់ជាធំ ពីព្រោះថា គជប បានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងការចាត់ចែងការបោះឆ្នោត បានច្រើនលើកច្រើនសាមកហើយ។ រាល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ភាគីពាក់ព័ន្ធបានវាយតម្លៃថាអាចទទួលយកបាន»។
ដោយឡែក លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនដែលរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព សម្លុត និងគំរាមកំហែង ចំពោះជនណាម្នាក់នោះ នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃការបោះឆ្នោតនីមួយៗនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងច្បាប់មានការហាមមិនឱ្យមានការជេរប្រមាថ ដែលប៉ះពាល់ដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់អ្នកដទៃ។ ដូច្នេះនៅពេលដែលមានករណីនេះ កើតឡើងត្រូវតែអនុវត្តច្បាប់ហើយ។
លោកបន្តថា៖ «មិនដែលមានប្រទេសណាមានសិទ្ធិសេរីភាពអត់ព្រំដែនទេកុំថាឡើយប្រទេសកម្ពុជា សូម្បីតែប្រទេសអាមេរិក អង់គ្លេស និងបារាំងជាដើម។ ឧទាហរណ៍កាលពីការប្រកួតបាល់នៅអឺរ៉ុប អ្នកគាំទ្រអង់គ្លេស ធ្វើឱ្យរញ៉េរញ៉ៃពេញស្តាត ឥឡូវគេកំពុងតាមចាប់ពេញហ្នឹង។ អាហ្នឹងម៉េចវិញ?»៕
