ភ្នំពេញៈ ជាថ្មីម្តងទៀត លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលជាបេក្ខភាពនាយករដ្ឋមន្ត្រីនាពេលអនាគត មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានបបួល លោក សម រង្ស៊ី ដែលនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស ភ្នាល់គ្នា ពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់ជាដដែលៗថា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ទទួលបានសញ្ញាបត្រ «ប្រភេទ ២» ឬ «សញ្ញាបត្រយោគយល់» ពីសាកលវិទ្យាល័យនៅក្រៅប្រទេស។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលបច្ចុប្បន្នជាអគ្គមេបញ្ជាការរងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងជាមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងគោកបានសរសេរលើហ្វេសប៊ុកលោកនៅថ្ងៃទី ២៨ ធ្នូ ថា លោកបានរៀននៅបណ្ឌិត្យសភាយោធាអាមេរិក (West Point) ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ នៅសាកលវិទ្យាល័យញូវយ៉ក (New York University) ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងនៅសាកលវិទ្យាល័យប្រ៊ីសស្តុល (Bristol University) នៅចក្រភពអង់គ្លេស ថ្នាក់បណ្ឌិតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។
លោកបន្តថា បើសិនជាលោក សម រង្ស៊ី អាចឱ្យសាលាទាំង ៣ នេះបញ្ជាក់ថា លោកកាលនៅរៀនទីនោះ គឺគ្មានសមត្ថភាព ឬរៀនក្រោមស្តង់ដាររបស់សាលាហើយសាលាបានផ្ដល់សញ្ញាបត្រឱ្យលោក ដែលជាសញ្ញាបត្រប្រភេទ ២ ឬសញ្ញាបត្រយោគយល់ លោកនឹងលាលែងពីបេក្ខភាពជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់គណបក្សប្រជាជន។ ផ្ទុយទៅវិញបើលោក សម រង្ស៊ី មិនអាចឱ្យសាលាបញ្ជាក់ជាផ្លូវការថា សញ្ញាបត្រដែលសាលាទាំងនោះផ្តល់ឱ្យជាសញ្ញាបត្រប្រភេទ ២ ឬសញ្ញាបត្រយោគយល់ទេនោះលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ស្នើលោក សម រង្ស៊ី លាឈប់ពីឆាកនយោបាយចាប់ពីពេលនេះតទៅ។
លោកថ្លែងថា៖ «ករណី លោក សម រង្ស៊ី ឯកភាព ដើម្បីឱ្យមានតម្លាភាពក្នុងការបញ្ជាក់នេះ យើងអាចរៀបចំក្រុមការងារចម្រុះមួយ ដែលរួមមានភាគីខាងលោក សម រង្ស៊ី និងភាគីខាងខ្ញុំ ដើម្បីទំនាក់ទំនងសុំការបំភ្លឺពីសាលាទាំង ៣ ដែលខ្ញុំធ្លាប់រៀន។ បន្ថែមលើនេះយើងក៏អាចឱ្យក្រុមការងាររបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី, VOA, RFI,...,។ល។ ទៅយកព័ត៌មានផ្ទាល់តែម្តងកុំឱ្យលោកបារម្ភថារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដាក់សម្ពាធទៅលើសាលាទាំង ៣ នោះមិនឱ្យបញ្ជាក់ការពិត»។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត សង្ឃឹមថា លោក សម រង្សី នឹងមិនចេញសារដូចលើកមុន ដែលសុំមិនចាំបាច់ទៅស្បថស្បែ ឬភ្នាល់គ្នាដូចកូនក្មេង។ ព្រោះកូនក្មេងម្នាក់នេះ លែងជឿអ្នកនយោបាយចាស់វស្សា ដែលនិយាយបាតដៃខ្នងដៃ ឬប្រើយុទ្ធសាស្ត្រមាន់ត្រចៀកសទៀតហើយ។
លោកសង្ឃឹមទៀតថា អ្នកនយោបាយចាស់វស្សាដូចលោក សម រង្ស៊ី ប្រាកដជាមានភាពហានក្លាក្នុងការការពារនូវអំណះអំណាងរបស់ខ្លួន ដែលបានលើកឡើងជាសាធារណៈម្តងហើយម្តងទៀត ដើម្បីវាយប្រហារក្មេងជំនាន់ក្រោយដូចជារូបលោក។ លោក សម រង្ស៊ី បានវាយប្រហារឪពុករបស់លោកជាច្រើនទសវត្សរ៍ហើយ ប៉ុន្តែទៅមុខមិនរួច។ ឥឡូវបែរមកវាយប្រហារលើរូបលោក ដែលជាក្មេងជំនាន់ក្រោយទៅវិញ។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត សរសេរថា៖ «បើលោកជ្រុលជាធ្វើអ៊ីចឹងទៅហើយ សូមលោកបង្ហាញភាពក្លាហានផងទៅ កុំឱ្យក្មេងមើលស្រាលថា មនុស្សចាស់វស្សាតែគ្មានភាពហានក្លាក្នុងការទទួលខុសត្រូវ ចំពោះអ្វីដែលខ្លួនបាននិយាយ ឬធ្វើ។ ណាមួយលោកមានអាយុច្រើនជាងឪពុកខ្ញុំផង គួរកុំឱ្យខូចឈ្មោះនៅចំពោះមុខក្មេងជំនាន់ក្រោយ»។
លោកបន្តថា៖ «ជាសីលធម៌ និងគុណធម៌ក្នុងការរស់នៅ ខ្ញុំតែងតែគោរពមនុស្សចាស់ទុំ។ ប៉ុន្តែបើមនុស្សដែលមានវ័យចំណាស់ អាងតែមានអាយុច្រើនហើយធ្វើការងារគ្មានការទទួលខុសត្រូវ ជាពិសេសធ្វើការវាយប្រហារដោយគ្មានមូលដ្ឋានមកលើរូបខ្ញុំ នោះខ្ញុំគ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីការការពារកិត្តិយស និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ខ្ញុំទេ។ សូមកុំចោទថាខ្ញុំមិនស្គាល់ចាស់ទុំ»។
ជុំវិញបញ្ហានេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសរសេរនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោក នៅថ្ងៃទី ២៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ នេះថា «ស្តាប់ក្មេងប្រដៅចាស់ពាលល្អម្យ៉ាងដែរ ប្រៀបដូចជាយកកូនក្របីជល់ជាមួយក្របីចាស់។ បើខឹងកុំលេងបើលេងកុំខឹង sic! ផ្ញើសារជូនអ្នកនយោបាយចាស់វស្សា ប៉ុន្តែខ្វះភាពហានក្លាក្នុងការទទួលខុសត្រូវ»។
ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍មិនអាចទាក់ទងលោក សម រង្ស៊ី ដែលនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីសុំធ្វើអត្ថាធិប្បាយបានទេ នៅថ្ងៃទី ២៨ ខែធ្នូ។ ប៉ុន្តែលោក សម រង្ស៊ី បានថ្លែងនៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍ជាមួយនឹងវិទ្យុអាស៊ីសេរីកាលពីថ្ងៃទី ២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ ថា សញ្ញាបត្របណ្ឌិត ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តែងតែលើកយកមកអំណះអំណាង ដែលលោក សម រង្ស៊ី ទំនងជាចង់សំដៅដល់សញ្ញាបត្របណ្ឌិតរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលទទួលបានពីក្រៅប្រទេស និងអ្នកនៅជុំវិញលោក ហ៊ុន សែន គឺជាសញ្ញាបត្រក្លែងក្លាយ និងសញ្ញាបត្រយោគយល់។
លោក សម រង្ស៊ី បញ្ជាក់ថា៖ «ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អ្វីៗក៏ក្លែងក្លាយទាំងអស់។ អ្នកដែលមិនដែលចូលសាលាសោះ ក៏អាចក្លាយជាបណ្ឌិតបានដែរ»។
លោកថ្លែងថា៖ «ទន្ទឹមនឹងទទួលបានសញ្ញាបត្រក្លែងក្លាយ គឺសញ្ញាបត្រយោគយល់។ សញ្ញាបត្រយោគយល់នេះបើឪពុកធ្វើជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ ធ្វើរហូតដល់នាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅរៀននៅសាលាគេ គឺគេយោគយល់ គេឱ្យជាប់ ប៉ុន្តែគេអត់ឱ្យធ្វើការនៅស្រុកគេទេ ពីព្រោះគេផ្តល់សញ្ញាបត្រឱ្យកូនអ្នកធំមកហ្នឹង គេចង់មានទំនាក់ទំនងល្អ គឺសញ្ញាបត្រហ្នឹង គ្មានតម្លៃ មិនស្មើនឹងសញ្ញាបត្រដែលគេឱ្យជនជាតិគេ ដែលគេរៀនពីដើមទីកម្រិតពេញលេញទេ»។
លោក សេង សារី អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយ ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍នៅថ្ងៃទី ២៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ ថា ជម្លោះនៃអ្នកនយោបាយរហូតមកដល់ពេលនេះ បាននិងកំពុងក្លាយទៅជាជម្លោះឆ្លងជំនាន់ ដែលធ្វើឱ្យការដោះស្រាយផ្នែកនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកាន់តែវែងឆ្ងាយទៅមុខទៀត។
លោកថ្លែងថា៖ «កាលពីមុនខ្ញុំសង្ឃឹមថា ជម្លោះនៃអ្នកនយោបាយជំនាន់មុនមិនអាចដោះស្រាយបាន យើងគិតថា វាអាចដោះស្រាយបានមកដល់មនុស្សជំនាន់ថ្មី ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ អ្នកជំនាន់ចាស់ និងអ្នកជំនាន់ថ្មីបន្តវិវាទជាមួយគ្នាជាពាក្យសម្ដីបន្តទៀត ខ្ញុំគិតថា ការដោះស្រាយបញ្ហាជាប់គាំងនយោបាយណាមួយរវាងគណបក្សប្រជាជន និងជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាពិសេសមេដឹកនាំកំពូលទាំង ២ នេះនឹងកាន់តែអូសបន្លាយបន្តទៀត»។
លោក សារី បានបញ្ជាក់ថា ការទាស់ទែងផ្នែកនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននេះ មិនមានអ្វីដែលថ្មីនោះទេ គឺជាជម្លោះនយោបាយដូចកាលពីមុនដែរ។ បើភាគីជម្លោះទាំង ២ មិនតបតគ្នា គឺជារឿងល្អបំផុត។ ទោះជាយ៉ាងណាលោកចាត់ទុកថា ជម្លោះលក្ខណៈជាបុគ្គលបែបនេះ នៅតែអាចបន្តកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដដែល។
លោក អ៊ូ វីរៈ ប្រធាន និងជាស្ថាបនិកវេទិកាអនាគតបញ្ជាក់យ៉ាងខ្លីថា លោក សម រង្ស៊ី និយាយខុសពីការអប់រំនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ប៉ុន្តែលោក សង្ឃឹមថា អ្នកនយោបាយនាពេលអនាគតគួរផ្តោតលើការប្រកួតគំនិតមិនបន្តជម្លោះចាស់នោះទេ។
លោក សម រង្ស៊ី កាលពីថ្ងៃទី ២៨ កញ្ញា ២០១៩ ធ្លាប់បាននិយាយថា សញ្ញាបត្ររបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ទទួលបានពីសាលាបណ្ឌិត្យសភាយោធាអាមេរិក (United States Military Academy ឬហៅកាត់ថា West Point) ជាសញ្ញាបត្រកម្រិត ២ ដែលផ្ដល់ឱ្យជាកិត្តិយសសម្រាប់និស្សិតនាយទាហានបរទេសដែលរៀនក្រោមស្តង់ដា។
ដើម្បីការពារនូវកិត្តិយស និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏ដូចជានិស្សិតនាយទាហានខ្មែរជាច្រើនរូបដែលកំពុងសិក្សា និងដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅសាលា West Point និងសាលាបណ្ឌិត្យសភាផ្សេងទៀតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងនៅតាមប្រទេសនានាលើសកលលោកបានទាមទាឱ្យលោក សម រង្ស៊ី ធ្វើការបង្ហាញនូវភ័ស្តុតាង ដើម្បីការពារនូវពាក្យសម្ដីក្នុងចេតនាមាក់ងាយរបស់គាត់តាមរយៈការភ្នាល់គ្នា។
ជាការឆ្លើយតប នៅពេលនោះលោក សម រង្ស៊ី មិនត្រឹមតែមិនបានធ្វើការភ្នាល់នោះទេ ប៉ុន្តែបែរជាបង្វែរប្រធានបទ ដោយលើកឡើងថា «មិនចាំបាច់ទៅស្បថស្បែ ឬភ្នាល់គ្នាដូចកូនក្មេងទេ»។
ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បញ្ជាក់ថា៖ «អ្វីដែលខ្ញុំនឹកស្មានមិនដល់ គឺអ្នកនយោបាយចាស់វស្សាម្នាក់នេះ (លោក សម រង្ស៊ី) មិនត្រឹមតែខ្វះភាពក្លាហាន ដើម្បីការពារអំណះអំណាងរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែបែរជាគាត់នៅតែបន្តវាយប្រហារខ្ញុំរឿងសញ្ញាបត្រ «ប្រភេទ ២» ឬ «សញ្ញាបត្រយោគយល់» ដដែលៗ ហើយព្រមទាំងវាយប្រហារ មាក់ងាយ ទៅលើនិស្សិតខ្មែរជាច្រើននាក់ទៀតដែលរៀននៅក្រៅប្រទេស ដោយថាសាកលវិទ្យាល័យបរទេសផ្ដល់សញ្ញាបត្រក្លែងក្លាយ ឬសញ្ញាបត្រយោគយល់ឱ្យនិស្សិតទាំងនោះ»៕
វីដេអូ៖